Paj Prensipal

WIKIPEDYA

Yon pwojè ansiklopedi lib ki ekri ak kolaborasyon.

Vèsyon pou aparèy mobil

Kominote a

Translate into Haitian

Kout pwojektè

Okipasyon ameriken an Ayiti te kòmanse 28 jiyè 1915, lè 330 Marin yo ameriken anvayi Pòtoprens epi tout peyi a sou otorite prezidan ameriken Woodrow Wilson. Entèvansyon jiyè pase aprè koudeta kont prezidan ayisyen Jean Vilbrun Guillaume Sam. Jou sa a, li bay lòd pou asasine prizonye politik yo, epi yon foul fache touye Sam. Anvan evènman sa a, militè Etazini yo te deja debake yon fwa pou enterè biznis ameriken nan mwa desanm 1914.

Etazini okipe Ayiti pandan disnèf (19) ane. Sepandan, te gen anpil rezistans kont militè Etazini an, espesyalman peyizan-sòlda ki rele “kako”. Marin yo elimine kako yo ak fè represyon vyolan kont peyizan ayisyen. Okipasyon fini 15 out 1934 lè dènye Marin yo kite peyi a sou otorite prezidan ameriken Franklin Delano Roosevelt. Aprè sa a, militè Etazini a bay pouvwa nan Gad Dayiti, fòs lapolis e militè kreye pa Ameriken pou kenbe lapè an Ayiti. Etazini kanmenm kontwole finans ayisyèn jiska 1947.

Anvan Ameriken te vin okipe Ayiti nan lane 1915 yo te mete peyi a anfayit yon dezyèm fwa sa vin kòz enflasyon t€t nèg, enstabilite moun ap kouri labank vin chèche kòb e labank pa ka ranbouse li se te panik total. Moun ap fèmen boutik yo Leta Ayisyen te tante tradui ameriken lajistis pou yo te ka restitye lengo d ò yo yo pa janm remèt nou lengo d ò yo olye yo bannou lengo d ò yo yo siyen ak leta Ayisyen yon konvansyon ki fikse to pou chanj lan ak senk (5) goud pou yon dola sa a pou te ranplase 500 000 lengo ann ò ameriken pran ann gwo ponyèt la nan bank santral la. Nan ane 80 yo Ameriken sispann afè 5 goud pou yon dola a yo lage Ayiti nan povrete ekstrèm. E yo pa janm remèt lengo dò yo epi senk(5) goud sispann yon dola.

Li atik la

Bon kontni • Pwogram

Èske w konnen?

Pablo Picasso se te parenn batèm Max Jacob (foto).
Pou yon eksperyans sou elektrisite, an jen 1752, Benjamin Franklin te tache yon kle metal anba fil yon kap ki mouye, li fè tout vole ansanm nan loray epi li fè dife.
Gen dis fwa plis mi ki separe peyi yo an 2023 pase lè miray Bèlen an te tonbe.
Dènye farawon ejipsyen an te egzekite sou lòd premye anperè women an, ki te frè adopte li.
Fidèl yo nan Legliz Apostolik Amenyen yo bò kote pa yo, selebre Nwèl 6 janvye.
Seremoni bwa kayiman jwe yon gwo wòl nan revolisyon ki mennen ak endepandans Ayiti a.

Achiv • Pwopozisyon• Pwogram• Modifye

Istorik mwa desanm

1640: (1^e desanm) Pòtigal rejwenn endepandans li nan men Espay gras ak Jan IV (wa Pòtigal) ki vin wa.
1967: (3 desanm) nan Afrik di sid, chirijyen Christiaan Barnard fè premye transplantasyon kè moun.
1985: (8 desanm) rasanble nan Bangladèch, sèt Eta kreye Asosyasyon pou Koperasyon Rejyonal Sid Azi.
1948: (10 desanm) Nasyonzini adopte Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun.
1865: (23 desanm) Lafrans, Itali, Swis epi Bèljik te jwenn Inyon monetè latin.
1945: (27 desanm) Bank Entènasyonal pou Rekonstriksyon ak Devlopman ak Fon Monetè Entènasyonal te etabli apre akò Bretton Woods la.

Istorik detaye mwa desanm • Achiv • Modifye

Bèl imaj pou mwa desanm

Yon Doris ak tach nwa (Ceratophyllidia papilligera) ki te kapte nan nò Ayiti.
(définition réelle 3 000 × 2 100)

Gade imaj yo

Imaj bon kalite sou Wikimedia Commons

Prezantasyon

Wikipedya se yon pwojè ansiklopedi kolektif sou entènèt, inivèsèl, plizyè lang e ki fonksyone sou prensip wiki. Pwojè sa a gen pou objaktif pou ofri kontni ki kapab itilize ankò, objektif ak verifye, ke tout moun ka modifye ak amelyore.

Wikipedya defini ak Prensip fondatè yo Kontni li yo anba Lisans ( in ) creative commons by-sa >. Li kapab kopye epi itilize ankò anba menm lisans lan, si yo respekte kondisyon yo. Wikipedya bay tout kontni li yo gratis, san yo pa fè piblisite, epi san yo pa itilize eksplwatasyon done pèsonèl itilizatè li yo.

Editè atik Wikipedya yo se volontè. Yo kowòdone efò yo nan yon kominote kolaboratif, san lidè.

Jodi a, Wikipedya nan lang kreyòl ayisyen an konte :
69 084 atik	82 kontribitè anrejistre aktif

Kijan pou kontribye ?

Nenpòt moun ka pibliye kontni sou Entènèt imedyatman, depi yo respekte règ esansyèl Fondasyon Wikimedya ak kominote a; pa egzanp, verifyabilite kontni, kalifikasyon atik ak kenbe yon atitid akeyan.

Gen anpil paj èd ki disponib pou ou, tankou kreye yon atik, modifye yon atik oswa imaj. Pa ezite poze yon kesyon pou w ka ede w nan premye etap ou yo, sitou nan youn nan pwojè tematik yo oswa nan plizyè espas pou diskisyon.

paj diskisyon yo itilize pou santralize panse ak kòmantè pou amelyore atik yo.

Resous pou kòmanse

Pwojè tematik yo yo

	Atizay Sinema • Kilti • Literati •
	Syans egzak ak natirèl Biyoloji • Chimi • Matematik • Medsin • Fizik • Jewografi
	Syans imèn ak sosyal Ekonomi • Jewografi • Istwa •
	Sosyete Edikasyon • Konpayi • Relijyon ak kwayans
	Teknoloji
	Lavi chak jou ak lwazi

Wikipedya nan lòt lang yo

Wikipedya sa a ekri nan lang kreyòl ayisyen. Anpil lòt vèsyon Wikipedya disponib.

Wikipedya ki gen plis pase 1 000 000 atik :
Deutsch · English · Français · Español · Italiano · 日本語 · Nederland · Polski · Русский · Sinugboanong Binisaya · Svenska · Tiếng Việt · Winaray

Wikipedya ki gen plis pase 100 000 atik :
العربية · български · Català · 한국어 · 中文 · Dansk · Slovenčina · Esperanto · Suomi · עִבְרִית · Magyar · Bahasa Indonesia · Lietuviu · Norsk · România · Српски / Srpski · Česká · Türkçe · Українська · Volapük

Lis konplè Wikipedya nan lòt lang yo

Wikipedya se editè volontè ki ekri l epi Wikimedya Fondasyon òganize l, se yon òganizasyon san entèrè lajan ki òganize tou yon seri lòt pwojè volontè: Meta-Wiki :