Sylvain Salnave
| Sylvain Salnave | |
|---|---|
| |
| Non nesans | Sylvain Salnave |
| Fonksyon | Prezidan Ayiti |
| Nesans | Kap Ayisyen |
| Lanmò | (ak 43 ane) PòtoprensAyiti |
| Nasyonalite | ayisyen |
modifye - modifye kòd - gade Wikidata  | |
Sylvain Salnave, ki fèt 7 fevriye 1826 nan vil Okap, ak tire 15 janvye 1870 nan pòtoprens se te yon sòlda ayisyen ak yon moun leta kite pwotektè nasyon an[1] epi chèf pwovizwa a.
Gouvènman an, soti 4 Me rive 14 Jen1867, dat kote li te retabli ansyen konstitisyon 1846 la ak atribiye tit Prezidan lavi[2].
ranvèse 19 desanm 1869, li te jije epi egzekite mwa ki vin apre a.
Biyografi[modifye | modifye kòd]
- Rive nan responsablite yo apre tonbe diktatè Fabre Geffrard an 1867, li pran tèt gouvènman pwovizwa a 4 me, apre demisyon jeneral Nissage Saget. 14 jen 1867, konstitisyon repibliken an te adopte ofisyèlman e Salnave te eli prezidan pou yon manda kat ane. Byen vit, li sispann konstitisyon an e li rete an plas gras ak sipò lame a ak kèk palmantè. Men, rejim li a te oblije fè fas a plizyè lagè sivil konstan ant diferan faksyon repibliken yo ki te defye pouvwa li apre sispansyon konstitisyon an[3].
- Dekri kòm anti-boujwa, Salnave mennen yon politik sevè anvè pwopriyetè pwopriyete yo, enpoze taks sou yo ki gen entansyon amelyore anpil nan popilasyon an epi mande komèsan yo bese pri yo nan nesesite debaz yo. Boujwazi a revòlte. Lè sa a, Salnave te bay lòd konstriksyon magazen leta, ki toujou egziste jodi a. Li te antreprann tou gwo depans pou modènize flòt militè a, sa ki te kontribye nan febli ekonomi peyi a ak pòv popilasyon an. Dirije pa rival Salnave yo, ki gen ladan Nissage Saget, rebelyon repibliken an kont diktati li a te kontinye. An 1868, li pwolonje nan nò ak nan sid zile a. Salnave eseye kraze ensije a men li oblije fè bak anvan li pran refij nan Pòtoprens. Rebèl yo te sènen vil la epi yo te bonbade l, sitou ak èd "La Terror", yon bato marin ayisyen ki te tonbe nan men yo. Pandan bonbadman sa a, palè prezidansyèl la te detwi[4]
- 19 desanm 1869, Salnave te rive sove ak yon batayon mil gason nan direksyon Petyonvil. Apre sa, li deside ale nan Repiblik Dominikèn pou jwenn èd Prezidan Buenaventura Báez. Men, Jeneral Cabral te kaptire l sou 10 janvye 1870 e li te lage l bay mesye Saget yo. Yo te mennen l devan tribinal jistis la, yo te jwenn li koupab de trayizon kont Repiblik la, epi egzekite yon ti tan apre vèdik la.
Karyè Militè[modifye | modifye kòd]
Pitit Sylvestre Salnave ak Fillette Ragonse, yon koup milat ak ras melanje[5], li te resevwa yon edikasyon boujwa. Li te enskri nan lame a an 1850[6]. Kòm yon kòmandan kavalye, okòmansman li te rasanble pou Fabre Geffrard ki te jis ranvèse Faustin Soulouque ak retabli Konstitisyon an nan 1846, ki te pèmèt yon retounen nan prezidans la pou lavi.
Geffrard, ki gen popilarite te kòmanse bese, pa t gen fòs pou l pini Salnave, ki byento te etabli tèt li kòm opozan prensipal rejim diktatoryal la. Salnave ankouraje e ankouraje souvan ensije fwontyè. An 1864 li te ankouraje yon rezirèksyon nan nò Ayiti, men mouvman an te kanpe avèk èd Espayòl yo. An jiyè 1866, Salnave te dirije yon nouvo soulèvman nan Gonayiv. Malgre ke li te bat ankò, revòlt la kontinye grandi. Anba presyon, Geffrard te oblije kite pouvwa a epi ale an egzil sou 13 mas 1867[7].
Vin sou pouvwa[modifye | modifye kòd]
Otòn Geffrard ak gouvènman pwovizwa a[modifye | modifye kòd]
Apre depa Geffrard, Konsèy Sekretè Deta yo te vin otorite siprèm pou yon tan. Men, nan mwa Avril 1867, Salnave te rive Pòtoprens, kote li te resevwa yon bon akeyi nan men sipòtè li yo. Le 2 Me, li antre nan gouvènman pwovizwa ki te prezide pa Nissage Saget. Lèt la wè Salnave kòm yon menas pou Repiblik la. Patizan yo pa t kontan ak divizyon pouvwa sa a e, anba presyon yo, Salnave te pran kòmandan twoup yo nan kapital la 4 me, ranvèse prezidans pwovizwa a, epi pran tit "Protektè nasyon an". Atitid la nan mas yo ak popilarite a ap grandi nan Salnave te kòmanse enkyete liberal yo, ki yon lòt fwa ankò te jwenn tèt yo fòse yo soumèt bay yon nonm militè. Mefyans sa a nan nouvo lidè yo a te yon move presan pou peyi a.
Prezidan Repiblik la[modifye | modifye kòd]
14 jen 1867, konstitisyon Repibliken an te adopte ofisyèlman e Salnave te eli Prezidan Repiblik la pou yon manda kat ane. Soutni ansyen enperyalis yo, Salnave mete rejim li an sou pye. Li te genyen senpati pèp la pa kouraj li ak gou senp li. Men, li lwen ke li te yon liberal, tèlman li te byento opoze kò lejislatif la ki te panse ke lè a te rive mete kanpe sistèm nan palmantè. Nan dat 11 oktòb 1867, kraze ak Kongrè a te fini, apre yon entèpelasyon nan kabinè a pa Chanm Reprezantan an konsènan arestasyon an ak prizon Jeneral Leon Montas. Nan epòk sa a, peyizan yo te pran zam nan Vallières kont Salnave epi yo te akize jeneral la ke li te enstigatè a, si se pa lidè soulèvman an. Manm kabinè yo akize Chanm Reprezantan an ouvètman pou yo fè konplisite ak rebèl yo.
Sou 14 oktòb, foul la anvayi bilding lan epi yo te chase manm Kongrè a deyò. zak vyolans ensousyan sa a te gen konsekans grav.
Lè Salnave te ekspilse manm Chanm Reprezantan an lafòs, te sispann Konstitisyon Repibliken an; Se poutèt sa, 22 avril 1868, li te fè yon lòt erè lè li te pèmèt ofisye yo ak ofisye non-komisyonè nan lame li a, ki te gen katye jeneral nan Trou-du-Nord, yo fòme yon petisyon pou mande sispansyon Konstitisyon an ak yon diktati pou pouvwa egzekitif la. Kidonk, Salnave bay tèt li pouvwa san limit7.
Nissage Saget, ki te kòmandan awondisman Saint-Marc lè sa a, te pran zam kont uzurpasyon sa a. Yon lòt fwa ankò fristre ak espwa yon gouvènman ki baze sou legalite ak libète, peyi a rive nan youn nan peryòd ki pi kritik nan egzistans li, rezirèksyon an byento vin jeneral. Ensije sid yo te gen katye jeneral yo nan Kafou, twa lig de kapital la.
Salnave te eseye aksepte yo; men, li echwe nan tantativ li a, li te deside pou l konte sou enèji ak vanyan li pou kenbe otorite l. Li te gen avantaj nan inite kòmand sou opozan li yo, kòm rebèl sid yo te gen anpil lidè. Apre yon kont-revolisyon ki te fèt nan Léogâne ak nan mòn Jakmèl, ensije yo te oblije leve syèj Pòtoprens nan dat 17 jiyè 1868. Yo te santi nesesite pou yo òganize gouvènman yo: 19 septanm 1868. , Nissage Saget te pwoklame prezidan pwovizwa nan Saint-Marc.
Tonbe[modifye | modifye kòd]
Gè sivil[modifye | modifye kòd]
Orepidite Salnave te ba li, pandan yon tan, tout chans pou l kraze ènmi l yo[8]. Li te achte yon revètman oseyan nan men Etazini pou ranplase de bato de gè yo, 22 Desanm ak Geffrard, ki te lage bay ensije yo7. Nouvo vapè a, ki te rele Alexandre Pétion, te rive Pòtoprens nan dat 19 septanm 18687. Nan demen, Salnave te monte e li te pran direksyon Petit-Goâve, kote de vapè rebèl yo te ancrage. Alexandre Pétion ouvri dife sou 22 desanm lan, ki te koule; kòmandan Geffrard la te kraze bato li a pou anpeche l te kaptire7.
Zèv li yo[modifye | modifye kòd]
- Sa li fè
Referans[modifye | modifye kòd]
- ↑ Protecteur de la République du 4 mai au 14 juin 1867, puis président de la République.
- ↑ « » [archive], sur mjp.univ-perp.fr (consulté le 8 août 2022)
- ↑ Jan Rogozinski, , New York, Facts on File, Inc., 1999, Revised éd., 220 p. (ISBN 0-8160-3811-2, lire en ligne [archive] )
- ↑ Candelon Rigaud, « » [archive], sur mhaiti.org, 26 mars 2015 (consulté le 22 août 2016)
- ↑ (en) Richard A. Haggerty et Library of Congress Federal Research Division, , The Division, 1991, 221 p. (ISBN 978-0-8444-0728-9, lire en ligne [archive])
- ↑ (en) James Grant Wilson et John Fiske, , D. Appleton, 1898, 378 p. (lire en ligne [archive]).
- ↑ (en) Jacques Nicolas Léger, , Neale Publishing Company, 1907, 211–216 p. (lire en ligne [archive]).
- ↑ (en) Jacques Nicolas Léger, , Neale Publishing Company, 1907, 211–216 p. (lire en ligne [archive]).