Revolisyon ayisyèn an 1859
Revolisyon ayisyèn an 1859 se yon revòlt popilè ki te mennen nan tonbe nan Dezyèm Anpi ayisyen an ak pwoklamasyon an nan yon nouvo repiblik. Anperè Faustin Soulouque te ranvèse, epi kondane nan egzil. Li se youn nan ansyen jeneral li yo, Fabre Nicolas Geffrard ki ranplase li kòm prezidan repiblik la.
Revolisyon sa a rele revolisyon Gefradis la, an referans a jeneral Geffrard, e anvan Repiblik Gefradis la.
Kontèks
[modifye | modifye kòd]Sou 1e mas 1847, sena a chwazi Faustin Soulouque, chèf fòs lame yo, ki pa te menm yon kandida, prezidan repiblik la . Byen vit, li te pwouve anbisye e detèmine. Nan dat 25 out 1849, li te mande palman an pou pwoklame li anperè. Li te kouwone sou 18 avril 1852 avèk liks ki rinen peyi a. Soulouque vin Anperè Faustin I. Li te òganize yon represyon vyolan kont milat yo epi li te remete absolitis sou zile a. Li se yon tiran ki depanse lajan epi ki deklare lagè nan plizyè okazyon nan vwazen Repiblik Dominikèn. .Se konsa, peyi a pòv pandan ke fanmi enperyal kontinye ap depanse montan lajan fantastik pandan kès leta yo pratikman vid. Enpopilarite anperè a pral deklanche yon nouvo revolisyon nan peyi a.
Chit Anpi an
[modifye | modifye kòd]_(14578638789).jpg)
An 1858, yon revolisyon te kòmanse, ki te dirije pa Jeneral Fabre Geffrard, Dik Tabara ak ansyen fidèl anperè a. Nan mwa desanm nan menm ane a, Geffrard bat lame a enperyal ak te sezi kontwòl nan pi fò nan peyi a. Nan mitan lannwit 20 desanm 1858, li kite Pòtoprens nan yon ti bato, akonpaye pa pitit gason li ak de (2) disip fidèl, Ernest Roumain ak Jean-Bart. Sou 22 desanm , li te rive Gonayiv, kote revolisyon an te pete. Repiblik la te aklame ak Konstitisyon an nan 1846 te adopte.
Sou 23 desanm, komite depatmantal Gonayiv la, ki te òganize, te dekrete abolisyon Anpi a ak arestasyon plizyè manm fanmi enperyal la . Okap ak tout depatman Latibonit la antre nan restorasyon Repiblik la. Jou yo nan mwa desanm 1858 ak janvye 1859 konsiderableman febli peyi a. Twoup yo enperyal, sepandan vin epize ak repete bat pa revolisyonè yo, kontinye goumen kont revòlt la. Revolisyonè yo alò, pran non an "gefradis" epi mande arestasyon an ak jijman anperè a. Nan dat 15 janvye 1859, palè enperyal la atake, anperè a fòse yo abdike menm jou a. Li kite kapital la ak fanmi li, gras a yon bato de gè britanik ak ale legzil nan Jamayik.
Geffrard se eli prezidan repiblik la ak mete kanpe yon politik pi modere. Li se Repiblik Gefradis.