Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1902
| Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1902 | |
| Fonksyon | |
|---|---|
72.97 % 81 vòt 27.03 % 30 vòt | |
| Biyografi | |
| Eleksyon avan : 1896 Pwochen eleksyon : 1908 |
|
modifye  |
Eleksyon prezidansyèl ayisyen an 1902 se yon evènman enpòtan nan istwa politik Ayiti. Li te pase 26 me 1902, ak yon sistèm voye indi, kote prezidan Repiblik la elèt pa Palmàn an, ki komprann 39 senatè ak 72 manm Chamè Depite a, pou yon mandat de sèt zan. Eleksyon an te yon eleksyon anvan tan, paske prezidan ki te nan fonksyon, Tirésias Simon Sam, te oblije demisionne.
Konteks politik
[modifye | modifye kòd]Tirésias Simon Sam, ki te prezidan Ayiti depi 1896, te yon manm Pati Nasyonal. Mandat li a, ki te dwe fini nan mas 1903, te koupe anvan tan paske yon seri de zèv ak opozisyon Palmàn an. Apre eleksyon legislativ fevriye 1902, Pati nasyonal a pèdi majorite a li nan Palmàn, ki fè gouvènans Simon Sam plis difisil. Li te oblije demisionne 12 me 1902[1].
Kandida yo
[modifye | modifye kòd]Apre demisyon Simon Sam, chef majorite liberal nan Palmàn, ansyen prezidan Boisrond-Canal, pran chajman antye jiskà eleksyon prezidansyèl la[2]. Boisrond-Canal, ki te prezidan de 1876 à 1879, te konsidere kòm gwo favori pou eleksyon an paske majorite liberal la nan Parlemàn.
Adversè prensipal li a te Anténor Firmin, yon manm enfluan nan Pati nasyonal. Firmin te yon entelektyèl ak yon politisyen respekte, men li te nan yon pozisyon debilite devan majorite liberal la nan Palmàn.
Rezilta yo
[modifye | modifye kòd]Eleksyon prezidansyèl la te pase 26 me 1902. Kòm prevu, Boisrond-Canal te benefisye ak sipò majorite Palmàn an. Li te eli prezidan ak 81 vòt kont 30 pou Anténor Firmin. Viktwa a li a te atribye nan majorite liberal la nan Parlemàn, ki asire yon viktwa fasil pou Boisrond-Canal.
| Kandida | Pati politik | Vòt | % | |
|---|---|---|---|---|
| Boisrond-Canal | Liberal | 81 | 72,97 | |
| Anténor Firmin | Nasyonal | 30 | 27,03 | |
| Abtansyon | 0 | 0,00 | ||
| Total | 111 | 100 | ||
Konsekans yo
[modifye | modifye kòd]Malgre viktwa li a, mandat Boisrond-Canal te kout. Sèt mwa apre eleksyon li a, yon koup d'Etat renverse prezidan ak Parlemàn an. Kou deta sa a mare fin Repiblik la ak debyutan yon peryòd diktati milite. Jeneral Pierre Nord Alexis, yon militè de karyè, pran pouvwa ak pran tout pouvwa[3], li te deklaré chef suprêm a vie, fini demokrasi parlamantè nan Ayiti.
Referans
[modifye | modifye kòd]- Konstitisyon ayisyen 1889.
- Achiv Palman Ayisyèn.
- ↑ « 2190.- Juntes et Conseils Exécutifs » Haiti-Référence » (in français). Retrieved 2024-12-08.
- ↑ TANIS, Pierre Emmanuella (2021-05-13). « 13 Mai 1902: formation d'un gouvernement provisoire après le départ de Tirésias Simon Sam - Juno7 » (in français). Retrieved 2024-12-08.
- ↑ « Haiti : Pour une rébellion généralisée de la pensée contre la capitulation électorale » (in anglais). Retrieved 2024-12-08.