Eleksyon palmantè ayisyèn an 1902
| Eleksyon palmantè ayisyèn an 1902 | |
.svg&lang=ht) | |
| Biyografi | |
|---|---|
| Eleksyon avan : 1899 Pwochen eleksyon : 1908 |
|
modifye  |
Eleksyon palmantè ayisyèn an 1902 sa a te fèt pou renouvle 39 plas Senatè yo ak 72 plas Depite yo nan Palman an[1]. Eleksyon sa a make yon pwen vire nan listwa politik ayisyen an, depi Pati Liberal la jwenn, pou premye fwa, majorite absoli. Prezidan nasyonal la, Tirésias Simon Sam, twouve li nan minorite e li demisyone.
Se te dènye eleksyon palmantè ki te òganize anba rejim Dezyèm Repiblik la, depi koudeta jeneral Pierre Nord Alexis nan mwa desanm 1902 te mete fen nan rejim repibliken an[2].
Konteks politik
[modifye | modifye kòd]Yon ane anvan fen manda li (ki te pwograme pou 1903), Tirésias Simon Sam te angaje l nan kanpay elektoral pou eleksyon lejislatif yo, pou l te ka jwenn yon majorite, fas ak yon Pati Liberal ranfòse.
Ayisyen ap mande yon chanjman politik epi yo vire pi plis toujou nan Pati liberal la. Pou chanje sitiyasyon an, Prezidan Simon Sam te afime ke, kontrèman ak rimè, li pa t ap kandida pou yon dezyèm manda an 1903, pou ankouraje renouvèlman klas politik la. Men agiman sa a pa gen okenn pwa paske ayisyen yo ap mande pou yon chanjman nan politik ak gouvènman an, epi yo pa nan prezidan an.
Rezilta
[modifye | modifye kòd]Rezilta yo bay Pati Liberal la gayan klè. Se yon defèt istorik pou Pati Nasyonal la ki reyalize pi ba nòt li.
| Pati politik | Senatè | Depite | Total | |
|---|---|---|---|---|
| Liberal | 28
(+ 9) |
53
(+ 18) |
81
(+ 27) | |
| Nasyonal | 11
(- 9) |
19
(- 18) |
30
(- 27) | |
| Total | 39 | 72 | 111 | |
Konsekans
[modifye | modifye kòd]Apre eleksyon yo, prezidan Tirésias Simon Sam an deklare li ouvè a dyalòg e li di ke li pral aksepte yon gouvènman koabitasyon pandan y ap respekte Konstitisyon an. Men, Pati Liberal la mande depa li. Malgre viktwa liberal nan palman an, pati a pa ka mande depa prezidan an, ki teyorikman ka rete sou pouvwa a menm si pati li a pèdi eleksyon yo. Okòmansman, li te aksepte nouvo wòl li kòm prezidan senbolik e li te kòmanse negosyasyon pou konpozisyon nouvo gouvènman liberal la. Lè sa a, se ta premye koabitasyon nan listwa Ayiti. Men, finalman, revòlt te pete nan tout peyi a, febli pozisyon prezidan an. Okòmansman te detèmine pou l rete, li te reyalize ke kontinyasyon li ta pwofondman divize peyi a, epi li te dakò pou demisyone sou 12 me 1902[3], twa mwa apre eleksyon yo.
Referans
[modifye | modifye kòd]- Achiv Palman Ayisyèn.
- ↑ « Haïti - Constitution du 9 octobre 1889. ». Digithèque, Jean-Pierre Maury.
- ↑ juno7 (2019-12-21). « 21 décembre 1902: L’assemblée Nationale ratifie la décision de l’armée et met Nord Alexis au pouvoir - Juno7 » (in français). Retrieved 2024-12-14.
- ↑ Charles, Dimitry (2024-05-13). « 13 Mai 1902: formation d’un gouvernement provisoire après le départ de Tirésias Simon Sam - Juno7 » (in français). Retrieved 2024-12-14.