Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1908
| Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1908 | |
| Fonksyon | |
|---|---|
47.74 % 53 vòt 40.54 % 45 vòt | |
| Biyografi | |
| Eleksyon avan : 1902 Pwochen eleksyon : 1911 |
|
modifye  |
Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1908 fèt 16 desanm 1908, yon etap enpòtan nan retou Repiblik la apre plizyè lane diktati militè. Prezidan Repiblik la eli nan yon vòt endirèk, kote yon kolèj palmantè ki gen 27 senatè ak 84 depite chwazi li pou yon manda sèt ane.
Konteks istorik
[modifye | modifye kòd]Depi 1902, Ayiti te anba kontwòl jeneral Pierre Nord Alexis, ki te enstale yon diktati militè dinastik[1] apre li te ranvèse prezidan Pierre Théoma Boisrond-Canal. Avèk laj li ak gwo opozisyon li tap fè fas, Nord Alexis finalman ranvèse 2 desanm 1908 nan yon revolisyon popilè ak militè ki te byen pwisan[2].
Jou ki vin apre a, yo mete sou pye yon gouvènman pwovizwa epi yo konvoke yon Asanble Konstitiyant pou retabli rejim repibliken an. 3 desanm 1908, yo deklare ofisyèlman retou Repiblik la, mete fen nan sis ane diktati. Lidèchip Pati Liberal nan tranzisyon sa a te reflete nan figi Louis-Auguste Boisrond-Canal, ki se frè ansyen prezidan Pierre Théoma Boisrond-Canal.
Òganizasyon eleksyon an
[modifye | modifye kòd]Nan kontèks tranzisyon sa a, yo òganize eleksyon lejislatif 14 desanm 1908, ki renouvle Palman an. Malgre divizyon ki te kòmanse parèt ankò ant Pati Liberal ak Pati Nasyonal, anpil palmantè ki eli pa afilye yo ak okenn pati. De jou apre eleksyon sa yo, yo òganize eleksyon prezidansyèl pou chwazi nouvo chèf leta a.
De gwo kandida yo nan eleksyon an se:
- François-Antoine Simon, yon jeneral ki te yon figi kle nan revolisyon desanm 1908[3] la, soutni pa Pati Liberal.
- Anténor Firmin, yon gwo pèsonalite epi yon kandida istorik pou Pati Nasyonal, ki te vle retabli dominasyon mouvman li an.
Malgre yon konsansis relatif sou retou Repiblik la ak nouvo Konstitisyon an, rivalite ant pati yo rekòmanse vit.
Rezilta eleksyon an
[modifye | modifye kòd]16 desanm 1908, Palman an reyini pou vote. Rezilta a te sere anpil, men François-Antoine Simon eli kòm prezidan gras ak sipò majorite palmantè liberal yo. Premye fwa nan plizyè dizèn ane, yon kantite siyifikatif palmantè deside abstni, sa ki reflete ensètitid ak divizyon politik ki toujou egziste malgre tranzisyon demokratik la .
| Kandida | Pati politik | Vòt | % | |
|---|---|---|---|---|
| Antoine Simon | Liberal | 53 | 47,74 | |
| Anténor Firmin | Nasyonal | 45 | 40,54 | |
| Abtansyon | 13 | 11,72 | ||
| Total | 111 | 100 | ||
Konsekans yo
[modifye | modifye kòd]Eleksyon François-Antoine Simon reprezante yon viktwa pou Pati Liberal ak fòs ki te ranvèse diktati Pierre Nord Alexis la. Men, divizyon nan Palman an ak konfli ant pati yo te montre ke genyen anpil tansyon politik ki rete pou jere.
Pandan prezidans Simon, Ayiti te toujou ap fè fas ak defi ki gen pou wè ak rekonstriksyon enstitisyonèl ak konsolidasyon rejim repibliken an. Eleksyon sa a tou make yon chanjman nan istwa politik peyi a, kote yon kantite palmantè abstni, yon siy ki montre yon nouvo dinamik nan pouvwa lejislatif la.
Referans
[modifye | modifye kòd]- Konstitisyon ayisyen 1908.
- Achiv Palman Ayisyèn.
- ↑ giantchair.com. « Dans l'ombre d'une exécution - i6doc » (in anglais). Retrieved 2024-12-10.
- ↑ « LA RÉVOLUTION EN HAITI - 1908 ». Retrieved 2024-12-10.
- ↑ Charles, Dimitry (2024-11-10). « 10 Novembre 1908 : Antoine Simon a pris les armes contre le président-général Nord Alexis » (in français). Retrieved 2024-12-10.