Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1870
| Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1870 | |
| Fonksyon | |
|---|---|
72.04 % 67 vòt 27.95 % 26 vòt | |
| Biyografi | |
| Eleksyon avan : 1866 Pwochen eleksyon : 1874 |
|
modifye  |
Eleksyon prezidansyèl ayisyèn 1870 te fèt sou 19 mas 1870. Scrutin endirèk sa a, ki te òganize pa Palman ayisyen an, te gen pou objektif chwazi yon Prezidan Repiblik Ayiti la pou yon manda kat ane. Eleksyon sa a te fèt nan yon kontèks tranzisyon politik apre lagè sivil (1867-1869) la ak dechoukay rejim otoritè Sylvain Salnave nan mwa desanm 1869. Eleksyon sa a make yon etap enpòtan nan istwa politik Ayiti, sitou paske li te mete devan de pati politik opozan : Pati Nasyonal ak Pati Liberal.
Konteks istorik
[modifye | modifye kòd]Ant 1867 ak 1869, Ayiti te ravaje pa yon lagè sivil ant repibliken yo, ki t ap defann yon rejim demokratik ak konstitisyonèl, ak salnavis yo, ki t ap soutni Sylvain Salnave ki te pwoklame tèt li anperè. Defèt Salnave ak destitisyon li an desanm 1869 te make fen rejim otoritè li a.
Apre Salnave te tonbe, Nissage Saget[1], chèf kan repibliken an ak yon figi konsansyèl[2], te pran fonksyon kòm prezidan pwovizwa. Li te pran angajman pou òganize eleksyon pou retabli estabilite politik ak enstitisyonèl nan peyi a.
Sistèm elektoral
[modifye | modifye kòd]Konstitisyon 1867 la, ki te toujou an vigè, te prevwa yon manda prezidansyèl kat ane, ak yon eleksyon kote prezidan an chwazi pa yon Palman bikameral ki te gen ladan :
- 21 senatè ;
- 72 depite.
Nouvote : Aparisyon pati politik yo
[modifye | modifye kòd]Eleksyon 1870 la te pote yon nouvote nan lavi politik Ayiti : kreyasyon pati politik òganize, sa ki te make kòmansman yon estrikti ideyolojik.
- Pati Nasyonal : yon pati ki te gen tandans konservatif e modera nasyonalis, ki te gen ladan elit tèryen yo e ki t ap defann valè lòd, estabilite, ak prezèvasyon enstitisyon tradisyonèl yo.
- Pati Liberal : yon pati ki te pi pwogresis ak konsantre sou refòm sosyal, ki te reprezante enterè klas popilè yo e ki t ap fè pwomosyon ouvèti ekonomik ak sosyal.
Divizyon sa a te make eleksyon an, kote de vizyon diferan sou lavni Ayiti te opoze.
Kandida yo
[modifye | modifye kòd]- Nissage Saget, kandida Pati Nasyonal, te reprezante kontinwite ak estabilite apre lagè sivil la. Gras ak wòl li nan dechoukay Salnave ak enfliyans li nan mitan Palman an, li te gen yon gwo sipò pami senatè ak depite yo.
- Pierre Théoma Boisrond-Canal, kandida Pati Liberal, te yon politisyen respekte ak modere, ki t ap defann refòm sosyal ak yon jesyon pi enklizif nan zafè piblik yo.
Rezilta yo
[modifye | modifye kòd]Scrutin an, ki te make pa yon gwo polarizasyon, te fini ak viktwa Nissage Saget, ki te ranpòte yon gwo majorite nan Palman an. Sipòtè li yo te mobilize efektivman gwo elektè yo, espesyalman nan Sena a. Rezilta yo te kòm sa :
| Kandida | Pati politik | Vòt | % | |
|---|---|---|---|---|
| Nissage Saget | Nasyonal | 67 | 72,04 | |
| Boisrond-Canal | Liberal | 26 | 27,95 | |
| Abtansyon | 0 | 0,00 | ||
| Total | 93 | 100 | ||
Viktwa sa a te konsolide pozisyon Saget kòm yon figi dominan nan politik ayisyèn epòk la.
Konsekans yo
[modifye | modifye kòd]Eleksyon Nissage Saget la te make yon pwen vire nan lavi politik Ayiti[3] :
- Konsolidasyon repibliken an : Saget te pwomèt pou retabli lapè sivil epi estabilize sistèm repibliken an apre plizyè ane konfli ak kriz.
- Enstitisyonalizasyon pati politik yo : Divizyon ant Pati Nasyonal ak Pati Liberal te afime li, sa ki te poze baz yon konpetisyon politik estriktire nan Ayiti.
- Defi k ap vini yo : Malgre viktwa Saget, tansyon te rete vivan ant de kan yo, sa ki te anonse lòt batay politik nan lavni.
Manda Saget la, menm si li te make pa efò pou kenbe lòd ak rekonstriksyon yon Leta febli, t ap chay ak difikilte.
Referans
[modifye | modifye kòd]- Konstitisyon ayisyen 1867.
- Achiv palmantè ayisyen, 1870.
- Etid istorik sou Ayiti, Jean Fouchard, 1970.
- ↑ « Nissage Saget ». Retrieved 2024-12-04.
- ↑ « Jean Nicolas Nissage Saget : une leçon d’histoire et un appétit mesuré du pouvoir » (in anglais). Retrieved 2024-12-04.
- ↑ « Le Gouvernement de Nissage Saget | PDF | Gouvernement | Chefs d'État » (in français). Retrieved 2024-12-04.