Aller au contenu

Lis dezas natirèl an Ayiti

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib

tanpèt ak siklòn twopikal, toransyèl lapli, inondasyon, inondasyon, tranblemantè regilyèman afekte Ayiti .
Sezon siklòn la soti nan mwa jen rive nan fen novanm.

Men yon lis ki pa exhaustive de dezas natirèl ki frape Ayiti[1] yo dwe konplete kòm evènman yo ap pwogrese.

Lis katastwòf natirèl ann Ayiti

[modifye | modifye kòd]
Depatman Ayiti.
Kat topografik Ayiti.
Kat Plak Karayib la.
Pozisyon glise fay Enriquillo, ki pèmèt yon mouvman orizontal 7 mm/ane.
Vè sou mikroplak Gonâve kote fay Enriquillo a ye.

16yèm - 18yèm syèk

[modifye | modifye kòd]
1564
1684
  • Tranblemantè[3]
1691
  • Tranbleman tè
1701
  • Tranbleman tè
1713
  • Tranbleman tè
1734
  • Tranbleman tè
1751
  • 18 oktòb: a 2è nan apremidi, nan tan kalm ak trankilite, tranbleman tè nan Pòtoprens ak 2 tranbleman vyolan ki dire no 3 apeprè. Vil la detwi. Istoryen Moreau de Saint-Méry fè konnen nan Pòtoprens, an 1751 “sèlman youn nan kay masonry yo pa t ranvèse”. vil Sendomeng te pèdi plizyè bilding: kazèn yo, magazen jeneral la ansanm ak yon pati nan komisarya tonbe. Nan , yo te santi 3 tranbleman, nan 2 tranbleman ak 2 tranbleman trè fò apre yon lòt nan . Soti rive , 25 tranbleman te santi[3].
1767
  • 27 desanm: a 4:30 a.m., tranblemanntè, ki pa fè okenn domaj.
1768
1769
  • 14 out: Tranbleman tè (1 tranbleman)
1770
  • 20 janvye: Tranbleman tè
  • 12 avril: Tranbleman tè
  • 3 jen: a 7:15 p.m., tranblemanntè ak 2 tranblemanntè ki dire apeprè 4 nan Pòtoprens ak rejyon sid yo. Vil yo detwi. An 1770, istoryen Moreau de Saint-Méry fè konnen "tout vil la te ranvèse"[4].
1771
  • 10 jiyè: a 6 a.m. tranblemanntè ki dire no 2.
1783
1784
1785
1786
1787
1788
  • 10 me: Tranbleman tè a 2 a.m.
1789
  • 6 oktòb: Tranbleman tè a 1:30 nan apremidi
1793
  • 31 me, kòmandan 1e batayon volontè Morbihan Jean-Marie Debray te ekri: « Depi yon mwa, nou fè eksperyans 3 tranblemanntè ki pi grav. Nan youn nan yo, yon vaz 20 pye wotè, ki te kouwone yon sous piblik, tonbe epi touye yon negres ak blese lòt moun. Lapolis kondane plizyè kay. Gen kèk ki pa te vide » [5].
1797
  • Tranbleman tè

19yèm syèk

[modifye | modifye kòd]
1816
1818
1824
1825
1831
  • 12-19 out: Gwo lapli lakòz inondasyon nan Okay, ki fè plizyè santèn viktim.
1842
1860
  • Tranbleman tè
1881
  • Tranbleman tè
1887

20yèm syèk

[modifye | modifye kòd]
1904
1909
1910
  • Tranbleman tè
1911
  • Tranbleman tè
1912
  • Tranbleman tè
1915
1917
  • Tranbleman tè
1918
  • Tranbleman tè
1922
  • Tranbleman tè
1924
  • Tranbleman tè
1935
1946
1952
1954
1956
  • Tranbleman tè
1962
  • Tranbleman tè
1963
1964
1966
1972
1980
1984
1986
  • 1e : inondasyon nan rejyon Okay. Rezilta: 20 000 ekta ki inonde ak plizyè milye kay domaje.
  • 23 oktòb: inondasyon Lagonav. Rezilta: no 31, 906 san kay, plis pase no 380 detwi oswa domaje.
1987
1988
1989
1994
1998

21yèm syèk

[modifye | modifye kòd]

Premye deseni

[modifye | modifye kòd]
2002
2004
  • 23-24 me: gwo lapli ki tonbe sou pati sidès peyi Dayiti pandan lannwit 23 me rive lakoz 1232, 1 443 ki disparèt ak 31 130 moun ki afekte yo[10]. Mapou[11],[12] Bèlans ak 432 , Bodary ak 350 lanmò ak Fonvèrèt ak 237 viktim ki sitiye nan Departman Sidès se te lokalite ki pi afekte yo.
    Gravite katastwòf sa a te pouse gouvènman pwovizwa Boniface/Latortue fè vandredi tounen yon jou dèy nasyonal.
  • 10 septanm: Siklòn Ivan frape Sid Penensil la ak Kòt Lwès la, sa ki lakòz gwo domaj materyèl nan plizyè rejyon akòz inondasyon.
  • 18-19 septanm: Siklòn Jeanne travèse zòn nò peyi Dayiti ak Anwo Latibonit fè dega inondasyon ki te koze 1 870 lanmò. Nimewo a kanpe nan 2 620 blese, 846 disparèt ak 300,000 viktim ak plis pase 3000, Gonayiv, se vil ki pi frape[13].
Siklòn Dennis, 10 jiyè 2005 a 4:15 p.m. UTC.
2005
2006
2007
Trajetwa 2008 Siklòn Hanna anvan tranzisyon ekstratropikal li.
2008
2009

Dezyèm deseni

[modifye | modifye kòd]
2010
2012
2013-2014
2015
  • Avril-Jiyè: Sechrès[24]
2016
  • : Inondasyon nan Nò. Vil Okap te bloke pandan plizyè jou. 9600 te inonde.

2017

2018

Twazyèm deseni

[modifye | modifye kòd]
2021

Atik ki gen rapò

[modifye | modifye kòd]

Referans

[modifye | modifye kòd]
  1. « Katastwòf natirèl ki frape Ayiti. ». Archived from the original on 2001-12-25. Retrieved 2023-11-24. 
  2. Jules Trousset, Nouvo Diksyonè Ansiklopedi Inivèsèl Illustrè, 1886-1891, volim 3, p. 214
  3. 3,0 et 3,1 Tranblemantè ann Ayiti: mit oswa reyalite?
  4. Moreau de Saint - Méry, “Deskripsyon topografik, fizik, sivil, politik ak istorik nan pati fransè zile Sen Domeng”, Claude Prepetit site, Tranblemanntè ann Ayiti, mit oswa reyalite?, Le Matin, no 33082, 9 oktòb 2008
  5. Annals of Brittany. Volim 19 nimewo 4, 1903. paj 601 rive 628: 1e batayon volontè nasyonal Morbihan 1791-1795 pa Doktè de Closmadeuc
  6. Madiou, Thomas. Istwa Ayiti. Volim V: 1811-1818; p. 368
  7. memwa Akademi an, Volim 45 , Paj 345
  8. « Tranbleman tè an Ayiti, bon kat tektonik la ». Archived from the original on 2010-01-17. Retrieved 2023-11-24. 
  9. Dapre Biwo Sivil la. Pwoteksyon Haiti-Pres Network te site le 5 jen 2002
  10. Dapre yon nòt pou laprès ki soti 8 jen 2004 nan pwoteksyon sivil ayisyen an
  11. Kri Mapou
  12. « Ayiti - Peyi an kriz ». Archived from the original on 2014-04-13. Retrieved 2023-11-24. 
  13. Sous: Pwoteksyon Sivil ki date 4 oktòb 2004
  14. Inondasyon an Ayiti 25 Novanm 2006
  15. gif Tras tanpèt twopikal Fay an 2008
  16. Pawòl direktè pwoteksyon sivil la, Alta Jean-Baptiste.
  17. magnitude_haiti_6.html hits Haiti
  18. -de-magnitude-6- 1-394595-14-451.html Ayiti: nouvo tranblemanntè mayitid 6.1
  19. « Siklòn Tomas frape Ayiti », Le Monde.fr,‎
  20. (en) , « Sandy mouri a 44 ann Ayiti », 27 oktòb 2012,
  21. , « Dapre Nasyonzini, siklòn Sandy te afekte 1,8 milyon ayisyen »,
  22. Sechrès ann Ayiti: rekòt an danje
  23. An Ayiti, senk ane apre tranblemanntè a, rekonstriksyon enposib la
  24. Pèspektiv AYITI sou sekirite alimantè
  25. « Ayiti: omwen douz moun mouri apre yon tranblemanntè ak yon mayitid 5,9 », Le Monde.fr,‎
  26. « Bòn tranblemanntè a ap ogmante ann Ayiti, èd òganize nan rejyon ki pa gen bò dlo », sur Libération-08-2024

Lyen ekstèn

[modifye | modifye kòd]