Jacques-Stephen Alexis
Jacques-Stephen Alexis, ki te fèt 22 avril 1922 nan Gonayiv epi ki mouri nan mwa avril 1961 nan nò Ayiti, se yon ekriven, politisyen ak doktè ayisyen[1].
Li distenge tèt li pa rezistans li nan diktati a nan François Duvalier, pa travay woman, osi byen ke pou definisyon inovatè li yo nan yon reyalis bèl bagay espesifik nan literati a nan Karayib la.
Biyografi
[modifye | modifye kòd]Li se desandan papa endepandans Ayiti a Jean-Jacques Dessalines ak ti gason yon diplomat, jounalis ak womansye, Stephen Alexis, ki ekri Nègre masqué (1933). Papa li te rele nan ane 1920 yo nan anbasad Ayiti a nan Pari (pita nan Sosyete Nasyon anvan Anbasad nan Lonn), kote Jacques etidye nan Kolèj Stanislas nan Pari.
Retounen an Ayiti nan ane 1930 yo, li te kontinye fòmasyon li nan Kolèj Frè Enstriksyon Kretyèn Saint-Louis-de-Gonzague nan Pòtoprens. Aprè li fin ranpli etid segondè li yo, li te kòmanse etid inivèsitè nan fakilte medsin nan Pòtoprens.
li grandi nan yon anviwònman kote diskisyon atistik ak deba politik okipe yon plas santral. Li te kòmanse ekri e depi laj 18 an antre nan literati pa yon esè trè remake sou powèt ayisyen an Hamilton Garoute. Nan fen etid li yo li te angaje nan yon karyè literè ak kolabore ak anpil magazin, ki gen ladan Cahiers d'Haïti a epi, dirije Le Caducée. Li rankontre Jacques Roumain, ki ekri woman an klasik Gouverneurs de la Rosée, ak gwo powèt la kiben an Nicolas Guillen nan lane 1942.
Li te fonde La Ruche, yon jounal opozisyon ak zam batay nan "Revolisyon an 1946" (li se yon lidè etidyan an Ayiti), ki kowenside avèk vizit la memorab pa André Breton ak abouti nan fen gouvènman Prezidan Lescot. Soti nan prizon, li gen diplòm li nan doktè nan medsin ak fòse nan egzil, li kite pou Pari.
Nan Pari, li te espesyalize nan newoloji nan Lopital Necker la / Timoun malad la e marye avèk Françoise Montes nan lane 1949. Pitit fi li Florence te fèt nan mwa mas 1951. Se la li te kòmanse ekri premye li yo ak pi popilè woman : Compère Général Soleil.
Sou nivo politik la li angaje nan yon dyalòg avèk diferan pati yo ak figi kominis : nan peyi Lachin, Ewòp lès ak Risi, nan Jenès kominis la ak Federasyon an Pari nan PCF la.
Sou nivo literè a, li rankontre Louis Aragon (ki pral anonse disparisyon li nan Les Lettres françaises an 1962), avèk ekriven yo nan Negritid Aimé Césaire ak Léopold Sédar Senghor, Afriken-Ameriken Richard Wright ak ekriven Amerik Latin.
Premye woman li a, trè remake, te pibliye an 1955 pa Gaston Gallimard ak touprè Pri Goncourt : Compère Général Soleil rete jodi a yon gwo travay woman, esansyèl nan tout apwòch nan literati ayisyèn an ak nan fiksyon Karayib pwodiksyon an franse, tankou nan lang angle oswa panyòl.
An 1956, li te patisipe nan premye Kongrè ekriven ak atis nwa yo te rasanble nan gwo amphithéâtre de la Sorbonne (anfiteyat la Sorbonne) sou inisyativ Alioune Diop ak Présence Africaine, kote li te devlope, sou non atis ak entèlektyèl ayisyen yo, yon kontribisyon ki te rele Du réalisme merveilleux des Haïtiens ki selèb. Li te ouvètman opoze rejim diktatoryal François Duvalier.
Lòt kontribisyon enpòtan nan literati Karayib la pral woman Les Arbres musiciens an 1957 epi L'Espace d'une cillement nan lane 1959, pibliye pa edisyon Gallimard. L'Espace d'un Cillement prezante yon ti jennès nan katye "Kafou" nan Pòtoprens : "Nina Estrellita". Nan "sansasyon Bar" la, li rankontre "El Caucho" mekanisyen ak sendikalis nan orijin kibèn ki ale nan Karayib la epi ki rive an Ayiti. De (2) karaktè yo pral piti a piti revele youn ak lòt, premye pa devan je, tande, pran sant, manyen epi finalman gou. Dekouvèt sa a pa senk (5) sans yo - ak memwa yo - enstale nan vire yon klima nan tandrès, kè kontan an pasyone, konfwontasyon ak tansyon te pote nan atmosfè a trajik nan Semèn Sent la ak dezod a kanaval rara, kanaval peyizan nan fobou nan Pòtoprens. Yon woman ki louvri yon sik nan "Reyalis Sosyal" nan travay pa fini Alexis.
Nan dènye liv li a, ki te pibliye an 1960, yon rekèy kont ki rele Romancero aux étoiles, li te re-envesti de (2) figi titelè tradisyon oral ayisyèn ki te eritye nan Afrik lwès : Bouqui ak Malice, epi nan Dit de la Fleur d'Or tradisyon an pre-kolonbyèn gras a pi popilè Rèn Anacaona a, kasik ak fanm powèt amerindyèn ki te reziste jouk lanmò nan konkèt la panyòl, ak fòje plizyè fab modèn ki anrichi mond lan nan "Mèveyè" Ayisyen, chire pa vwa a fache ak byenvèyan nan "Vye Van Karayib an". Li se tou otè a nan Etoile abshinte2, yon zèv pibliye aprè lanmò pa edisyon Zulma. An 1959, li te ekri Manifeste de la Seconde Indépendance epi li te ko-fondatè Parti d'Entente Populaire (PEP), pati inyon ak opozisyon kont diktatè Divalye.
An 1961, li te ale nan Moskou al kontre reprezantan ki nan pati yo kominis nan 81 peyi yo, yo nan lòd yo ranmase sipò entènasyonal pou rezistans a nan rejim "Papa Dok" lan, ak ko-siyen "Deklarasyon an nan 81" sou non kominis ayisyen an. Nan menm ane an, li te resevwa nan Beijing pa Mao Tse Toung, ki te salye entèlijans pwisan li ak yon tèt politik.
Te debake klandestinman nan mwa avril 1961 sou kòt la nòdwès an Ayiti, touprè Mole Saint-Nicolas kote Kristòf Kolon tèt li te ateri nan peyi Etazini an nan mwa desanm 1492. Li trayi, tann kèk milisyen sou bò nan plaj la nan Bombardopolis, nan yon kote yo rele Chansolme. Aterisaj li yo swiv yon kèk jou sa yo ki an 1400 mèsenè te bay lòd pa Dwight Eisenhower nan "Baie des Cochons", nan sidès nan La Avàn (Kiba), ki pral presipite rejim kiben an nan blòk la Inyon Sovyetik.
Nan kè a nan yon faz feròs nan konfwontasyon ame lès / lwès ak nan yon zòn nan ajitasyon segondè nan lagè a frèt, imedyatman te kaptire, li revele idantite vrè li yo. Li se pwobableman egzekite ak antere sou plas la avèk konpayon li Charles Adrien George, Guy Béliard, Hubert Dupuis-Nouillé ak Max Monroe.
Jacques Stéphen Alexis te pi wo pase tout yon imanis fèvan, yon rezidan ak militan ki fòtman enplike nan deba sosyal, ayestetik, politik ak antikolonyal de tan li. Li rete yon gwo ekriven nan literati Karayib ak ayisyèn, toujou ap anseye ak etidye nan Inivèsite a an Frans, nan Afrik frankofòn ak nan Etazini. Travay li, tradui nan ven (20) lang, santral nan literati Karayib la nan ventyèm syèk la, se regilyèman reenprime pa edisyon yo Gallimard nan koleksyon pòch « L'Imaginaire ».
Mistè disparisyon li yo pa janm reyèlman te klarifye paske rès li pa te ofisyèlman retounen nan fanmi li.
Jacques Stephen Alexis mouri jèn (a laj 39 an) kòm Coriolan Ardouin 23 zan ou kòm Jean Massillon Coicou 41 an oubyen Ignace Nau 37 an.
Zèv li yo
[modifye | modifye kòd]- 1955 : Compère Général Soleil, edisyon Gallimard
- 1957 : Les Arbres musiciens, edisyon Gallimard
- 1959 : L'Espace d'un cillement, edisyon Gallimard
- 1960 : Romancero aux étoiles, edisyon Gallimard
- L'étoile Absinthe, swivi pa Le léopard, edisyon Zulma
- Le voyage vers la lune de la belle amour Humaine.[2]
Gade tou
[modifye | modifye kòd]Referans
[modifye | modifye kòd]- ↑ « Jacques Stéphen ALEXIS | Biographie | Fondation pour la memoire de l'esclavage » (in français). Retrieved 2024-11-25.
- ↑ « Jacques Stephen Alexis ou Le Voyage vers la lune de la belle amour humaine - Michel Séonnet, Petits points cardinaux ». Retrieved 2024-11-25.
Respect brother
Lyen deyò
[modifye | modifye kòd]- Biyografi Jacques-Stephen Alexis sou ile.en.ile
- Biyografi Jacques Stephen Alexis sou haiti-reference.com