Batay nan Kap Fransè (1793)

Batay nan Kap Fransè te dewoule 20 pou rive 22 jen 1793 pandan Revolisyon ayisyen an.

Anvan batay la

Rive komisè yo nan Saint-Domingue

Nan dat 17 septanm 1792, komisnè Léger-Félicité Sonthonax, Étienne Polverel ak Jean-Antoine Ailhaud te debake nan Saint-Domingue avèk 6 000 sòlda nan lame repibliken franse a. Misyon yo se te pasifye Saint-Domingue epi fè respekte lwa 4 Avril la ki te pwoklame dwa pou yo vote pou moun ki lib, enkli nwa ak milat, e ki te enpoze disolisyon asanble kolonyal la ki te konpoze sèlman ak blan.

Menm jou yo te rive, komisè yo te pwoklame :

« Invaryablman atache ak lwa nou vin egzekite yo, nou deklare, nan non Asanble Nasyonal la ak Wa a, ke nou pral kounye a konnen sèlman de klas moun nan koloni Sendomeng la: sitwayen, san okenn distenksyon koulè, ak esklav yo.. »

Sonthonax rete estasyone Kap Fransè, Polverel bò kote pa li kite pou enspeksyon Pòtoprens nan mwa oktòb. Ailhaud ale nan sid koloni an men malad akòz efè klima a, li byen vit retounen an Frans.

Operasyon militè kont esklav rebèl yo

6 000 sòlda fransè yo, ki te fòme ak mwatye liy twoup ak mwatye volontè, te gen misyon pou siprime revòlt esklav nwa yo nan nòdwès zile a ak kòmande pa Jean-François ak Biassou. Men, twoup sa yo, ki pa abitye ak klima a, te byen vit dezime pa lafyèv jòn. De (2) mwa apre debakman yo, Jeneral Lacroix ekri, nan 6 000 mesye sa yo, "3 000 yo te rekòlte".

Tout fòs repibliken fransè yo te mete sou kòmann Jeneral Étienne Maynaud Bizefranc de Lavaux, ki te antre nan kanpay kont esklav rebèl yo e an janvye 1793, li te bat yo pandan batay Mòn Pele ak Latànri e li te rekonkeri byen vit plenn nò yo. Men, ensije yo te alye tèt yo ak Panyòl yo epi yo te entegre kòm oksilyè nan lame yo, nan mwa ki te swiv Fransè yo te kòmanse pèdi tè yo te konkeri yo.

Pozisyon komisè yo sou esklavaj

Sonthonax ak Polverel te pre Brissot, yon abolisyonis notwa ak manm Sosyete Zanmi Nwa yo. Komisè yo se te manm klib jakobin yo e yo te favorize kreyasyon klib revolisyonè nan Sendomeng ki te atire anpil kolon ki soti nan orijin modès oswa menm pòv, yo rele "ti blan yo". Kontrèman, pwopriyetè esklav rich yo, yo rele "gran blan yo", jeneralman wayalis, byen vit te vin ostil yo.

Lyen deyò

Revolisyon Ayisyen

Bwa Kayiman • Kwadèboukè • Mòn Pele • 1 Latànri • Pòtoprens • Kap Fransè • Mamlad • Fò Dauphin • 1 Tibiwon • Akil • bonm lan • 2 Tiburon • Gonayiv • Pò-repibliken • 1 Dondon • 2 Latànri • Sen Mak • leyogàn • Sen Rafayel • trèt • 3 Tibiwon • 1 Verèt • Gran Rivyè • Las Cahobas • Mibalè • 2 Verèt • Petite-Rivière • 2 Dondon • 1 Les Irois • Jean-Rabel • 2 Irois la • Jakmèl [...]
Ekspedisyon nan Sen Domeng
Ravin Koulèv • Kellola • Plaisance • Lakrèt-a-Pyewo • Pòtoprens • Vètyè