Charlemagne Péralte
| Charlemagne Péralte |
| Fonksyon:politisyen |
| Domèn:politik |
| Etid:Institution Saint-Louis de Gonzague |
| Eta sivil |
|---|
| Dat nesans:10 oktòb 1885 |
| Lye nesans:Ench |
| Peyi nesans:Ayiti |
| dat lanmò : 31 oktòb 1919 Grann Rivyè dinò (Ayiti) |
| Nasyonalite : ayisyen |
Gade kouman pou ou konplete biyografi sa : biyografi |
François Borgia Charlemagne Péralte, rele Charlemagne Péralte, ki fèt 10 oktòb 1885 nan komin Ench (Ayiti) epi ki mouri 31 oktòb 1919 nan Grann Rivyè dinò (Ayiti), se yon politisyen ayisyen.
Biyografi[modifye | modifye kòd]
An 1915, fòs militè Etazini te debake ann Ayiti epi yo te okipe peyi a jiska 1934.
Fòs ameriken yo deplwaye nan peyi a san gwo ensidan eksepte nan Leyogàn, kote Charlemagne Péralte, kòmandan sekirite militè rejyon an, refize depoze zam ak drapo nasyonal la san li pa te resevwa lòd ofisyèl otorite ayisyen yo. Karyè militè ak administratif li te kraze, li te demisyone e li te retounen nan vil Ench pou li pran swen tè fanmi an..
Li fèt nan yon fanmi ki te gen anpil lajan epi yo te eklere. Li te yon pwofesè. Li tap anseye nan yon lekòl ki rele : Institution Saint-Louis de Conzague.
Lame a fonn an favè yon jandamri, gen entansyon kenbe lòd entèn yo. Ofisye yo se Ameriken. Men, enstitisyon lokal yo kontinye ap dirije pa ayisyen.
Nan lane 1918, wout yo te bati anba sistèm travay fòse. Reyaksyon popilè a te vyolan. Nan fen ane a, peyi a nan yon eta revòlt. Peyizan ame yo, yo rele "kako", konte jiska 40 000 moun. Lidè ki pi popilè yo te Charlemagne Péralte ak Benoît Batraville ki atake kapital la, Pòtoprens, nan mwa oktòb 1919. Charlemagne Péralte kòmanse arasman fòs Ameriken yo. Avèk kèk vye fizi ak manchèt, kako yo te fè yon rezistans konsa ke kantite marin yo te ogmante, epi Etazini te vin sèvi ak avyasyon yo pou kontwole teritwa a ak soumèt geriya yo.
Ameriken yo te trayi Charlemagne Péralte. Yo te touye li sou 31 oktòb 1919.
Zèv li yo[modifye | modifye kòd]
- 1918 li te konstwi anpil wout.
- Li te goumen pou l libere pèp la.
Bibliyografi[modifye | modifye kòd]
- 1930 ː Roger Gaillard, Les Blancs Débarquent tome VI : 1918-1919 : Charlemagne Péralte, le Caco, edisyon Roger Gaillard
- 1990 ː Manifeste et programme politique du Front Charlemagne Péralte de libération nationale, Front Charlemagne Péralte de libération nationale, edisyon Antilles, Pòtoprens