Alfabè

Yon alfabè se yon ansanm estandadize senbòl ekri ki pèmèt reprezante son yo pou yon lang. Senbòl baz yo nan yon alfabè rele "lèt". Se pa tout sistèm ekri ki reprezante langaj nan fason sa a; nan yon silabè, chak karaktè reprezante yon silab, pou egzanp, ak sistèm logografik itilize karaktè yo reprezante mo, mòfèm, oswa lòt inite semantik).

Lang kreyòl la, te pran nesans ak 32 alfabèt, men aprè anpil refleksyon ak logik anpil moun fè, yo wè li t’ap enpòtan si ministè a te ka rann li pi kout epi tou pi fasil , pandan li t’ap retire anpil lèt initil ki gen nan alfabèt kreyòl ke nou genyen kounya olye tout 32 lèt , li ta dwe 23 sèlman. 17 konsòn ak 6 vwayèl.

Me nouvo lèt alfabèt kreyòl la ,li ta dwe genyen 23 lèt olye se 32 lèt, mwen vle nou swiv avèk mwen, mwen pral montre nou poukisa se konsa nou propoze li:

A-b-ch-d-e-f-g-i-j-k=10 lèt.

L-m-n-o-ou-p-r-s-t-v= 10 lèt.

w-y-z=3 lèt.

Gen 4 lèt ki egziste nan alfabèt fransè a , men ou pap jwenn yo nan alfabèt kreyòl la ki se (c , q, u, x,). 5 lèt sa yo pa egziste nan lang kreyòl la. Gen h n an lang ayisyen an yinghang, hanm, elt.

Si nou baze sou refleksyon ak lojik sa a, lang kreyòl la genyen 23 alfabèt.

Li genyen 6 vwayèl ki se(a-e-i-o-ou-y), menm kantite vwayèl ak alfabèt fransè a. Li gen 17 konsonn ki se (b-ch-d-f-g-j-k-l-m-n-p-r-s-t-v-w-z).

Eksplikasyon Si mwen bezwen ekri an, li dwe ekri a+n , lè sa a nou ka retire an nan lis alfabèt, paske maryaj a ak n bay an, konsa nou ap pèmèt elèv yo aprann kreyòl la pi byen epi tou pi fasil.

Mwen rele Tinwèl Fransi , m se yon etidyan nan syans edikasyon , mwen nan opsyon istwa, mwen se yon manmb nan mouvman kreyòl nan nò peyi a.

alfabè lang ayisyen an gen 32 lèt

a à an' b ch d e oun è en
f g h i j k l m n o"" ou ò on p r s t ui v w y''z

Son yo pwononse:'
a an ba cha da
e oun è en
fa ga ha yi
ja ka la ma na
o ou ò on
pa ra sa ta
ui va wa ya za

Alfabè kreyòl ayisyen[modifye | modifye kòd]

Alfabè kreyòl la baze sou alfabè ewe, fongbe an. Akademi Kreyòl Ayisyen an rekondui alfabè 1979 la ki rekonèt lang kreyòl an genyen trannde (32) son (syans lengwistik rele fonèm). Alfabè a reprezante son yo avèk 32 senbòl kote chak senbòl reprezante yon fonèm (syans lengwistik rele senbòl sa yo grafèm).

Pami 32 grafèm sa yo, genyen ki fèt avèk yon (1) grenn lèt oubyen yon (1) graf, genyen ki fèt avèk 2 lèt (syans lengwistik rele grafèm sa yo digraf) epi gen youn ki fèt ak twa (3) lèt (leng epi gen youn ki fèt ak twa (3) lèt (syans lengwistik rele li trigraf).

Pami 32 grafèm sa yo, genyen 12 grafèm pou son vwayèl, 18 grafèm pou son konsòn, 2 grafèm pou demi vwayèl/demi konsòn.

Alfabè kreyòl la trè enpòtan, paske tout lèt yo pwononse nan yon konvezasyon. Alfabè kreyòl la genyen 30 lèt nan 32 grafèm.

Nan lang kreyòl ayisyen, grafèm ki reprezante son yo :
a , an , b , ch , d , e , è , en , f , g , h , i , j , k , l , m , n , ng , o , ò , on , ou , oun , p , r , s , t , ui , v , w , y , z.