Èzili

Èzili (an fransè ː Erzulie) se non yon femèl lwa (lespri, divinite) nan vodou ayisyen.^[1]

Li manifeste tèt li nan plizyè fason. Divize nan anpil avata fanm, Èzili gen de (2) fas prensipal : Èzili Freda ak Èzili Dantò.

Istwa yo ap revele nan ki jan istwa a rasyalize ak seksyèl nan sèten kalite kò ka fòme siyifikasyon relijyèz.

Ki gen ladan manman an ki pote timoun nan nwa pa kapab grandi ak deplase.

Èzili Freda

Èzili Freda se lespri lanmou nan aspè Rada. Li reprezante pi souvan anba aparans nan yon bèl tifi milat avèk bote sansyèl ak pwovokatris.

Li renmen bijou, dans, pafen, objè twalèt, liks ak flè tankou ofrann.

Li se asosye ak fanm movèz vi pa lavi timiltyèz li : li se metrès Damballa, gen lyezon avèk Ogoun ak avèk Gede Nibo.

Li se tou konfondi avèk Lavyèj Mari ak li anprente tou ikonografi : vwal blan ak ble, yon kouwòn lò ki te antoure pa kè.

Senbòl li yo se kè ak miwa.

Èzili Dantò^[2] se yon lot aspe nan Ezili a. Li genyen plizyè foto ki atribye avel nan mito ayisyen an^[3].

Li reprezante pa " Notre Dame du Mont Carmel" nan mitoloji kretyen an^[4].

Grann Èzili, grann manman, vye fanm, pwòch Sent Àn. Li deplase avèk yon baton.
Èzili Zye wouj, "je wouj", konpay fè jalouzi, ki kriye sou dire lan nan lavi ak limit yo nan lanmou ;
Èzili Mapyang, konpay vyolan ak malveyan.
Èzili Kaoulo, konpay fache, envoke pa fanm meprize. Li te gen kapasite pou yo lage dlo aprè ògasm ki te koze pa Damballa.

Laënnec Hurbon, Les Mystères du vaudou, Gallimard, koleksyon « Découvertes Gallimard / Religions », 1993.

(franse) fr Amour, sexe et genre incarnés : les esprits du vaudou haïtien sou africultures.com
(franse) fr Èzili sou Mythologica.fr