Zamore et Mirza ou l'Esclavage des Noirs

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib

Zamore et Mirza ou l’Esclavage des Noirs se yon dram nan twa (3) zak ekri pa Olympe de Gouges an 1784.[1]

Rezime[modifye | modifye kòd]

Pèsonaj prensipal[modifye | modifye kòd]

  • Zamore : Endyen, esklav, aman Mirza
  • Mirza : Endyèn, amant Zamore
  • Msye de Saint-Frémont : Gouvènè yon lil nan End
  • Madanm de Saint-Frémont : Madanm Msye de Saint-Frémont
  • Valère : Nòb franse, marye ak Sophie
  • Sophie : Pitit fi Msye de Saint-Frémont, marye ak Valère
  • Betzi : Sèvant Madanm de Saint-Frémont
  • Msye de Belfort : Majò ganizon

Kontni[modifye | modifye kòd]

Prefas[modifye | modifye kòd]

Olympe de Gouges gen ladann yon prefas nan pyès teyat li a pou defann li kont opozisyon an. Pandan tan sa a, kolonizasyon franse te genyen nan peyi a e esklavaj se te yon pratik komen. Pyès teyat la Zamore ak Mirza soulve kesyon enterè esklavaj la, yon mesaj evidamman trè kontwovèse nan epòk la. Otè a voye yon mesaj bay esklav ak mèt ewopeyen yo. Li abòde sijè vyolans kolonizatè yo anvè esklav yo, men tou vyolans esklav yo anvè kolonizatè yo. Anplis de sa, li deklare ke pyès teyat la ankouraje sajès ak jistis ki se valè ki pa te prezan nan koloni yo.

Zak I[modifye | modifye kòd]

Nan premye zak la, pèsonaj prensipal yo prezante. Nou wè Zamore ak Mirza, poukont yo sou zile a poutèt yon krim Zamore te fè kont mèt li. Gen yon tanpèt epi Zamore sove Sophie, yon fransèz ki te sou bato ki te kraze a pou chèche papa li. Li panse li te pèdi mari li ak ti bebe li, men Valère, mari li, te avèk Mirza sou kòt la. Kat (4) pèsonaj yo pale epi Sophie ak Valère aprann krim Zamore. Sophie ak Valère panse krim lan te jistifye. Nan fen zak la, yo arete Zamore ak Mirza.

Zak II[modifye | modifye kòd]

Dezyèm zak la santre sou Madanm de Saint-Frémont, madanm Gouvènè a. Li kenbe yon konvèsasyon avèk sèvitè Zamore ak Mirza anlè evènman sou esklav ak sòlda nan vil la. Yon kapitèn jwenn yon ti bebe, Madanm ak Mesye de Saint-Frémont vle kenbe ak leve. Se nan zak sa a ke Madanm de Saint-Frémont aprann ke mari li te gen yon lòt madanm ak yon pitit fi anvan maryaj yo. Madanm de Saint-Frémont rankontre Sophie, ki moun ki trè rekonesan ke pitit fi li an sekirite. Sophie mande Madanm de Saint-Frémont pou li ede Zamore ak Mirza. Li reponn ke li pral fè sa li kapab. Nan fen zak la, nou aprann ke lame a ap eseye siprime revòlt ke esklav yo ap fomante an repons a arestasyon Zamore.

Zak III[modifye | modifye kòd]

Nan twazyèm zak la, sòlda yo resevwa enstriksyon pa Msye de Saint-Frémont pou òganize egzekisyon Zamore. Sophie eseye konvenk Madanm de Saint-Frémont pou li opoze ak mari li, men li pa reyisi. Valère eseye konvenk Msye de Saint-Frémont ki diskite ke li dwe fè yon egzanp sou Zamore. Esklav yo eseye pwoteje Zamore. Sophie dekouvri ke Msye de Saint-Frémont se papa li. Aprè revelasyon sa a, Gouvènè a deside padone Zamore epi pèmèt maryaj li ak Mirza.

Analiz[modifye | modifye kòd]

Feminis[modifye | modifye kòd]

Esklavaj[modifye | modifye kòd]

Esklavaj se yon gwo tèm nan pyès teyat la. Sophie ak Valère, de sivivan fransè yo nan nofraj la, pale sou esklavaj nan premye zak la lè yo rankontre Zamore ak Mirza. Yo pale sou mechanste nan pratik sa a ak lefèt ke posede esklav pa vini natirèlman. Pyès la soulve kesyon esklavaj la ki te pèsiste lè Franse yo te libere tèt yo anba Ansyen Rejim nan atravè revolisyon an.

Estil[modifye | modifye kòd]

Zile kote aksyon an pran plas detèmine mesaj la. Kote ekzotik izole a atire espektatè a lwen sosyete fransèz. Zile sa a se prèske yon lòt monn, sitou pou vas majorite Fransè nan epòk la, lwen prejije sosyete franse. Espektatè a ka gen enpresyon ke lavi sou zile sa a depann de règ diferan, nan yon anviwònman ki pi natirèl pase lavi an Frans li menm, ki motive refleksyon sou dwa inivèsèl ak natirèl nan moun.

Nwa esklav fiksyon yo gen menm kalite ak Blan. Yo pa prezante ni tankou sovaj ni tankou mwens entèlijan; yo panse, reflechi, montre kalite imanis, menm jan ak Blan. Pawòl pèsonaj yo genyen anpil eksklamasyon. Diskou a souvan nan yon ton emosyonèl. Objektif la se mete aksan sou enjistis esklavaj la, ak mechanste reyalite esklavaj la nan koloni yo.

Kontèks istorik[modifye | modifye kòd]

Teyat la te ekri ak jwe nan yon moman kote dwa moun nan te yon pwoblèm piblik deba. An 1789, Revolisyon fransèz la te kòmanse e yo te pibliye Deklarasyon Dwa Moun ak Sitwayen an Frans. Pwojè egalite endividi sa a ki vize plis sitwayen pase fanm, Olympe de Gouges ekri e pibliye yon Deklarasyon Dwa Fanm ak Sitwayèn (Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne), ki pale sou dwa fanm nan sosyete a, menm jan ak dwa gason yo. Nan menm sans la, li reklame menm dwa yo pou moun ki gen koulè nan Zamore ak Mirza.

Anvan reprezantasyon pyès teyat la, anpil deba politik piblik te gen rapò ak ekstansyon lwa nan koloni yo, esklavaj ak estati esklav nan koloni yo. Kesyon dwa Nwa yo te pote devan Asanble Nasyonal pa Société des amis des Noirs (Sosyete Zanmi Nwa yo), kote Olympe de Gouges te manm. Pwoblèm esklavaj la te abòde pa filozòf Limyè yo, tankou Montesquieu ak Rousseau ki evoke dwa moun nan lanati. Zèv filozòf sa yo te mennen opinyon piblik la reflechi sou pratik esklavaj ak tretman Nwa yo nan koloni yo ak nan sosyete fransèz (Striker 1985). Yo te pibliye vèsyon definitif pyès teyat la an 1792 epi yo te giyotinen Olympe de Gouges an 1793. An 1794, esklavaj te aboli. Vwa tankou Olympe de Gouges pwobableman te sèvi kòz egalite ant Blan ak Nwa.

Kontèks biyografik[modifye | modifye kòd]

Lavi pèsonèl Olympe de Gouges te afekte konsepsyon ak ekriti Zamore ak Mirza. Yon timoun ilejitim nan pyès teyat la, Sophie se nan sitiyasyon an ki gen eksperyans pa otè a. Li jwenn papa li an reta tou. Kreyasyon yon pèsonaj tankou Sophie gendwa se repons Olympe de Gouge pou tretman sosyete a bay timoun ki pa lejitim yo.

Olympe de Gouges se youn nan premye feminis fransèz yo. Li te di ke youn nan rezon ki te deside li vin yon ekriven se kondisyon esklav yo.

Bibliyografi[modifye | modifye kòd]

  • Gregory Brown, The Self-Fashionings of Olympe de Gouges, 1784-1789, Eighteenth-Century Studies, p. 383-401, 2001.
  • Clarissa Palmer, Olympe de Gouges Plays, N.p., 2013.
  • Joan Wallach Scott, French Feminists and the Rights of ‘Man’: Olympe de Gouge’s Declarations, History Workshop, 28 (1989).
  • Ardelle Striker, « Spectacle in the Service of Humanity: The Negrophile Play in France from 1789 to 1850 », Black American Literature Forum, 19, 1985.
  • Audrey Viguier, Paratopie humaniste et Variantes sémantiques d’Olympe de Gouges dans Zamore et Mirza ou l’Esclave des Noirs, Nottingham French Studies, volume 53, p. 314-328, 2014.
  • Sharon Worley, A feminist analysis of gender and primogeniture in French neoclassical tragedy: the literary politics behind the French Revolution, New York, Edwin Mellen Press, 2012.

Referans[modifye | modifye kòd]

  1. (franse) fr Audrey Viguier (2014). « Glissements et variantes sémantiques dans Zamore et Mirza ou L’Esclavage des Noirs (1784) d’Olympe de Gouges ». Nottingham French Studies. pp. 314–328. .

Lyen deyò[modifye | modifye kòd]