Rasis

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib

Rasis se yon ideyoloji ki, apati de postila egzistans ras nan espès imen an , konsidere kèk kategori moun nan yo menm siperyè pase lòt . Konsa, li diferan de rasyalis ki, apati menm premis la, pa konsidere ras kòm inegal[1]. Ideyoloji sa a ka mennen nan favorize yon kategori moun sou yon lòt, ki twouve yo klase nan yon klas sosyal yo jije enferyè epi yo soufri, nan yon fason entèseksyon, anplis rasis la mepri klas [2] . Le Petit Larousse gen de (2) definisyon rasis, nan sans estrik tèm nan, tankou "ideoloji ki baze sou kwayans ke gen yon yerachi ant gwoup moun,ras»; oswa konpòtman ki enspire pa menm ideoloji sa a", ak nan sans laj tèm nan, kòm "yon atitid ostilite repete oswa menm sistematik anvè yon kategori espesifik moun".

Yon Afriken Ameriken k ap bwè dlo ki rezève sèlman pou moun' ki gen koulè » ( colored men ).
-Oklahoma City, 1939

Etimoloji[modifye | modifye kòd]

Dapre CNRTL, mo rasis la te parèt nan lane 1902 alòske mo rasis la vini an 1892 .

Daprè Charles Maurras[3] , Gaston Méry (1866-1909), panfletè, jounalis kolaboratè nan La Libre Parole — jounal ak polemik li se premye moun ki sèvi ak mo a "rasis" an 1894[4],[5],[6]. .

Orijin[modifye | modifye kòd]

Istoryen ak etnològ pa rive mete yo dakò sou kesyon orijin rasis la; de konsepsyon prensipal yo opoze nan sans sa a. Premye a konsidere ke rasis se yon pwodui kapitalis Ewopeyen an, ki lye ak kolonyalis [7] . Dezyèm lan se ke diferan fòm rasis te swiv youn ak lòt nan tout listwa an Ewòp, e sa a depi Antikite [7] .

Tèm "ras", te aplike pou moun, te ekri pou premye fwa nan lane 1684 pa François Bernier, nan yon atik nan Journal des Sçavans . Li ekri "kat oswa senk espès oswa ras moun ki gen diferans tèlman remakab ke li ka sèvi kòm baz pou yon nouvo divizyon Latè.» [8] , .

Goumen kont rasis[modifye | modifye kòd]

Lide kont konsèp ras la[modifye | modifye kòd]

Jenetisyen Swedwa Svante Pääbo, ki te dekouvri ke kèk 4% nan jenòm Ewopeyen jodi yo eritye nan men Moun Neyandètal, konsidere ke batay la kont rasis pa soti nan domèn syantifik [9] . Piblikasyon "deklarasyon sou ras" nan lane 1950 pa UNESCO pral ankouraje anpil byolojis yo sonje regilyèman mank validite syantifik sou nosyon "ras moun" nan. Nou ka site an patikilye Albert Jacquard, otè The Water Lily Equation an 1998 [10] .

Lejislasyon[modifye | modifye kòd]

Pratik rasis yo konstitye yon vyolasyon dwa moun epi yo reprime pa anpil peyi (pafwa sou non diskou rayisab, oswa " diskou rayi ”: gade Lejislasyon Entènasyonal pou Diskou Rayisab ).

Lalwa 1972 tou entwodui nan atik 24 nan lwa 1881 dispozisyon sa a:

"Moun ki, pa youn nan mwayen ki tabli nan Atik 23, ta pwovoke diskriminasyon, rayisman oswa vyolans kont yon moun oswa yon gwoup moun akoz orijin yo oswa ki fè pati yon gwoup etnik, nasyon, ras oswa relijyon espesifik, dwe pini nan prizon pou yon mwa a yon ane ak yon amann de 2,000 F a 300,000 F oswa youn nan de penalite sa yo sèlman."

Sanksyon yo bay jodi a se "yon ane prizon ak yon amann 45 000 euro oswa youn nan de penalite sa yo sèlman"[11],[12]

Nòt ak referans[modifye | modifye kòd]

  1. Gilles Ferréol (dir.), Dictionnaire de sociologie, Armand Colin, Paris 2010, (ISBN 9782200244293)
  2. Pierre-André Taguieff, La Force du préjugé, Gallimard, Paris 1990.
  3. Jeannine Verdès-Leroux, Scandale financier et antisémitisme catholique : le krach de l'Union générale, Éditions de Centurion, 1969, 256 pages, p. 111.
  4. Grégoire Kauffmann, « Qu'est-ce qui fait courir Drumont ? », L'Histoire, no 326, décembre 2007, p. 65.
  5. Hanania Alain Amar, Thierry Féral, Le Racisme, ténèbres des consciences : essai, Paris, L'Harmattan, 2004, 209 pages, « Avertissement » de Thierry Féral, p. 10 (ISBN 978-2-7475-7521-8).
  6. Jacques Vier, Missions et démarches de la critique, C. Klincksieck, 850 pages, p. 568 (ISBN 978-2-252-01590-2).
  7. 7,0 et 7,1 Christian Delacampagne 1983
  8. David Hamelin et Sébastien Jahan. « La fabrique européenne de la race (17e-20e siècles) ». Retrieved 12 jiyè 2022. 
  9. « votre objectif est-il aussi de lutter contre le racisme? - […] je ne prétends pas combattre le racisme car il ne s’agit pour moi pas d’une question scientifique, mais plutôt d’un positionnement éthique et politique. »
  10. Albert Jacquard, L'Équation du nénuphar, Paris, Éditions Calmann-Lévy, 1998.
  11. « Article 24 de la loi de 1881 sur la liberté de la presse, la peine minimale d'un an ayant été introduite à l'occasion de la réforme du Code pénal en 1992 »
  12. « Loi no 92-1336 du 16 décembre 1992 relative à l'entrée en vigueur du nouveau code pénal et à la modification de certaines dispositions de droit pénal et de procédure pénale rendue nécessaire par cette entrée en vigueur »