Manifestasyon nan Ayiti an 2019
Manifestasyon te pran plas nan vil yo nan Ayiti depi 7 fevriye 2019 a mande demisyon Prezidan an Ayiti Jovenel Moïse. Opozan politisyen Jean-Charles Moïse te dirije manifestasyon sa yo. Manifestan yo di objektif yo se kreye yon gouvènman tranzisyon ki bay pwogram sosyal ak pote nan jistis responsab ofisyèl akize koripsyon.[1],[2] Sou 22 oktòb, 77 moun te touye pandan manifestasyon.[3]
Evènman
[modifye | modifye kòd]Kontèks
[modifye | modifye kòd]Manifestasyon yo te kòmanse aprè rapò tribinal yo ke ofisyèl gouvènman ayisyen swadizan yo ta itilize abizivman jiska $ 3.8 milya dola prè nan pwogram venezyelyen PetroCaribe ak ke Prezidan Moïse ta patisipe nan ka koripsyon.[4],[5],[6] Pwoblèm ekonomik, espesyalman ògmantasyon nan pri a nan lavi, yo te tou favorize manifestasyon yo nan peyi.[5]
Manifestasyon yo
[modifye | modifye kòd]Nan premye jou nan manifestasyon, manifestan vize machin yo liksye nan Ayisyen rich, domaje yo.[5] Jou ki vini aprè a, 8 fevriye, majistra yo nan kèk vil yo te anonse anilasyon manifestasyon yo anvan kanaval Ayiti a. 9 fevriye 2019 manifestasyon yo te mennen nan eklatman pi lwen ak lapolis la. Manifestan yo te voye wòch sou kay Prezidan Moïse la aprè fòs sekirite nan youn nan alye li yo te frape machin yon fanm e li te kòmanse bat li.[7]
12 fevriye, manifestan yo te mete dife nan yon mache popilè, te sezi plizyè boutik e te patisipe nan yon prizon ki te sove, sa ki te lakòz yo te libere tout prizonye.[8],[9] Bilding lojman konsila jeneral yo nan peyi Itali ak Pewou te tou piye pa manifestan.[10],[11]
Sou 14 fevriye, Prezidan Moïse te pale ak peyi a, li di li pa te kite desann, li di : « Mwen, Jovenel Moïse, ki an tèt Eta a, pa pral bay peyi a gang ame ak trafikan dwòg ».[12]
Aksyon
[modifye | modifye kòd]Gouvènman Moïse la
[modifye | modifye kòd]
Prezidan Moïse te rele opozisyon an pou angaje yo nan dyalòg lapè, ki di ke « pwoblèm peyi a se pa sèlman politik. Pwoblèm nan peyi a yo sosyal, ekonomik ak politik ».[5] Polis nasyonal la te di ke te gen « moun ki move » ki te sispann manifestasyon lapè nan peyi a.[13]
Opozisyon
[modifye | modifye kòd]Opozisyon an te dirije pa Jean-Charles Moïse,[14] lidè pati Platfòm Pitit Desalin.[15] Opozisyon an te refize ofri prezidan an nan dyalòg. Lè prezidan fini pale, opozisyon mande demisyon li,[5] epi òganize yon grèv jeneral atravè peyi a pou fòse li bay demisyon. [16] Jean-Charles Moïse ak depite opozisyon yo te mande pou yon gouvènman tranzisyon pou ranplase Moïse. Lidè opozisyon an te di : « Si Jovenel Moïse pa vle kite pouvwa a, nou pral nonmen yon prezidan ki aji pwovizwaman nan jou kap vini yo ».[2]
Youri Latortue, prezidan pati politik Ayiti An Aksyon (AAA), akize egzekitif la nan konplo nan direksyon pou pati li ak mande yo rantre nan manifestasyon yo. Li mande tou pou nouvo eleksyon jeneral ak demisyon Prezidan Jovenel Moïse. Latortue te sipòte pa Evans Paul, ansyen Premye Minis ak Prezidan Alliance lan Demokratik.
Medya
[modifye | modifye kòd]Selon komite pou pwoteksyon jounalis yo, kèk repòtè te vize pa manifestan.[17] Yon jounalis nan ajans Reuters, Robenson Sanon, te blese pandan manifestasyon yo, men panse li te yon konyensidans, menm jan li te kenbe ant de (2) konfwontasyon.
Nòt
[modifye | modifye kòd]Atik sa a se pasyèlman oswa antyèman soti nan atik la Wikipedia an angle ki rele " 2019 Haitian protests " ( al gade lis otè yo).
Referans
[modifye | modifye kòd]- ↑ en « Haiti: Thousands protest against corruption | DW | 8 February 2019 ». dw.com. Deutsche Welle. 8 fevriye 2019. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ 2,0 et 2,1 en Sandra Lemaire; Matiado Vilme (12 fevriye 2019). « Angry Haitians Demand Regime Change ». voanews.com. Voice of America. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ fr Frédéric Thomas (24 oktòb 2019). « Haïti : entre complicité et ingérence ». cetri.be. CETRI - Centre Tricontinental. Retrieved 24 oktòb 2019.
- ↑ en « Inmates escape from Haiti prison ». BBC News. 12 fevriye 2019. Retrieved 18 fevriye 2019.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 et 5,4 en Jacqueline Charles (8 fevriye 2019). « As protests and deaths escalate in Haiti, mayors cancel pre-Carnival parties ». The Miami Herald. Retrieved 7 septanm 2020.
- ↑ en « US Deplores Haiti Violence ». voanews.com. Voice of America. 12 fevriye 2019. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ en « Protesters Stone Haitian President's Home, Battle Police ». Voice of America. 9 fevriye 2019. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ en « Inmates escape from Haiti prison ». BBC News. 12 fevriye 2019. Retrieved 18 fevriye 2019.
- ↑ en « Haiti president recalls top envoy amid ongoing violent protests, calls for resignation ». The Miami Herald. 13 fevriye 2019. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ en « US Deplores Haiti Violence ». Voice of America. 12 fevriye 2019. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ en « 6th day of paralysis, the country sinks into chaos... ». haitilibre.com. Haiti Libre. Retrieved 18 fevriye 2019.
- ↑ en « Haiti's president defies violent protests, will not step down ». Reuters. 15 fevriye 2019. Retrieved 18 fevriye 2019.
- ↑ en « Haiti President Jovenel Moise defiant amid deadly protests and calls for his resignation ». CNN. 15 fevriye 2019. Retrieved 16 fevriye 2019.
- ↑ en « Haiti: Thousands protest against corruption | DW | 8 February 2019 ». Deutsche Welle. 8 fevriye 2019. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ fr Yvince Hilaire (19 me 2015). « La plateforme Pitit Desalin choisit Moïse Jean-Charles pour la représenter à la présidentielle ». Le Nouvelliste. Retrieved 7 septanm 2020.
- ↑ en « Haiti president recalls top envoy amid ongoing violent protests, calls for resignation ». The Miami Herald. 13 fevriye 2019. Retrieved 13 fevriye 2019.
- ↑ en « Haiti President Jovenel Moise defiant amid deadly protests and calls for his resignation ». CNN. 15 fevriye 2019. Retrieved 16 fevriye 2019.