Kalandriye pèsan
Kalandriye Pès, yo rele tou Kalandriye Jalali oswa Kalandriye Iranyen an, se yon kalandriye solè yo itilize an patikilye nan Iran ak nan Afganistan. Li soti nan Kalandriye Zowoastriyen Pès anvan Islamik la. Sistèm altènatif li genyen pou ane komen ak ane bisèks fè li pi presi pase kalandriye gregoryen an. Deziyasyon abreje li se SH, akwonim pou Shamsi Hijri.
Jodi a, 28 novanm 2024 se 8 Âzar 1403 nan kalandriye Pès la.
Estrikti kalandriye
[modifye | modifye kòd]Ane a gen 365 oswa 366 jou epi li konpoze de douz mwa:
- Premye sis yo konte 31 jou,
- senk 30 jou kap vini yo,
- dènye mwa a 29 oswa 30 jou.
Yo konte ane yo depi nan Ijra, sa vle di ane 622 nan kalandriye jilyen an; sepandan, dat , tradisyonèlman kenbe pou ejira a, ranplase pa dat ekinoks prentan. Kidonk, 1e farvardin ane 1 la koresponn ak nan kalandriye Jilyen an, ekinoks prentan an te fèt jou anvan a 8 è 56 UTC[1], oswa nan 12 è 21, lè lokal nan Teheran.
Mwa
[modifye | modifye kòd]12 mwa yo konpanse ak kalandriye gregoryen an. Ane a kòmanse sou prentan bekinòks , ki jeneralman koresponn ak ; Se poutèt sa mwa yo apeprè aliyen ak divizyon zodiakal ane a.
Mwa yo pran non arab tou nan siy zodyak nan Afganistan, pandan ke nan Iran yo gen non ki sòti nan konsèp Zowoastriyan.
Non Iranyen yo bay anba a; Dat yo ka varye yon ti kras depann sou dat aktyèl la nan ekinoks prentan an.
| Peryòd | Dire | Non | Siyifikasyon |
| - | 31 jou | Farvardin [færværdin] (fa) فروردین | Glwa konsyans relijye |
| - | 31 jou | Ordibehešt [ordiːbeheʃt] (fa) اردیبهشت | Siprèm vèti |
| - | 31 jou | Khordâd [xordɒːd] (fa) خرداد | Sante, plenite |
| - 22 jiyè | 31 jou | Piki [tiːr] (fa) تیر | Rapid, vivan |
| 23 jiyè - | 31 jou | Mordâd [mordɒːd] (fa) مرداد | [Imòtalite* |
| - 22 septanm | 31 jou | Šahrivar [ʃæhriːvær] (fa) شهریور | Teritwa privilégié |
| 23 septanm - 22 oktòb | 30 jou | Mehr [mehr] (fa) مهر | Jantiyès, lwayote, lanmou |
| 23 oktòb - 21 novanm | 30 jou | Âbân [ɒːbɒn] (fa) آبان | Dlo |
| 22 novanm - 21 desanm | 30 jou | Âzar [ɒːzær] (fa) آذر | Dife |
| 22 desanm - 20 janvye | 30 jou | Dey [dej] (fa) دی | Kreyatè |
| 21 janvye - 19 fevriye | 30 jou | Bahman [bæhmæn] (fa) بهمن | Bon entansyon |
| 20 fevriye - | 29 oswa 30 jou | Esfand [esfænd] (fa) اسفند | Sentespri devosyon |
Jou nan semèn nan
[modifye | modifye kòd]| Non | Jou | transcription | Nan Pèsik |
|---|---|---|---|
| 1 | Samdi | shambé | (fa) شنبه |
| 2 | Dimanch | yekshambé | (fa) یکشنبه |
| 3 | Lendi | doshambé | (fa) دوشنبه |
| 4 | Madi | dezame | (fa) سهشنبه |
| 5 | Mèkredi | tchaharshambé | (fa) چهارشنبه |
| 6 | Jedi | pandjshambé | (fa) پنجشنبه |
| 7 | Vandredi | djom'é | (fa) جمعه |
Istwa
[modifye | modifye kòd]Anpil sivilizasyon Endo-Chinwa te baze kalandriye yo sou tou de sik anyèl Solèy la ak sik regilye faz Lalin nan. Pèsik kosmolojis, astwonòm ak astwològ te kreye nan tan yo obsèvatwa, epi chak jou te kontwole ti chanjman nan liminozite solè.
Nan epòk pre-islamik, yon kalandriye solè de 365 jou te deja anvigè nan Pès. Ane a te gen 12 mwa 30 jou chak ak 5 jou adisyonèl. Okòmansman, 5 jou sa yo te mete ant 8yèm ak 9yèm mwa; apati ane 1000 yo, yo te deplase nan fen ane a.
Akòz chanjman nan 0.2422 jou soti nan ane twopikal la, kòmansman ane a te deplase tounen yon jou chak 4 ane. kalif Arab yo al-Mutawakkil (847-861) ak al-Mu'tadid (892-902) respektivman pwopoze toudenkou ranvwaye nouvo ane a pa 57 ak 60 jou, men okenn nan refòm sa yo sanble yo te respekte.
Nòt ak referans
[modifye | modifye kòd]- ↑ dapre kalkil sou sitwèb IMCCE la « Konprann - kalkil astwonomik - Sezon », sur www.imcce.fr, .
Gade tou
[modifye | modifye kòd]Lyen ekstèn
[modifye | modifye kòd]- Konvèsyon / Kalandriye sou Payvand.com Konvèsyon bilateral ant kalandriye Gregoryen ak Pèsik. Jenerasyon dinamik nan kalandriye konplè.
- Kalandriye gregoryen/pès