Aller au contenu

Imelda Cajipe-Endaya

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Imelda Cajipe-Endaya
yon ilistrasyon sou lisans lib t ap itil
Nesans
Nasyonalite
Aktivite
Graveur ou graveuse d'estampes, commissaire d'exposition, ekriven, artiste d'installation, aits pent, militant ou militanteGade epi modifye done yo sou Wikidata

modifye - modifye kòd - modifye WikidataDocumentation du modèle

Imelda Cajipe-Endaya (Manila, 1949) se yon atis Filippin ki espesyalize nan gravure, pent, medya melanje ak enstalasyon, osi byen ke yon konsèvate egzibisyon ak yon òganizatè pwojè atistik.

Li se tou otè plizyè tèks ak liv, ansanm ak ko-fondatè Kasibulan, yon kolektif atis nan Filipin. Fondatè Pananaw, jounal Filipin nan atizay vizyèl, li te premye editè-an-chèf li yo.

Imelda Cajipe-Endaya te vin tounen yon gwo figi nan feminis Filipin ak mouvman liberasyon nasyonal ak nan atizay Filipino. Defann li pou fanm vire toutotou Istwa ak kilti.

Biyografi

[modifye | modifye kòd]

Jèn ak fòmasyon

[modifye | modifye kòd]

Imelda Cajipe-Endaya te fèt nan Manila nan [1]. Papa l, Pedro M. Cajipe, te siviv Mas Lanmò Bataan ak manman l, Felipa Baisas, pitit fi Francisco E. Baisas (en), se yon famasyen ak pwofesè chimi[2]. Travay Cajipe-Endaya a te fèt nan peryòd eksitasyon ane 1960 yo ak ane 1970 yo nan Filipin yo. Peryòd sa a te karakterize pa boulvèsman sosyo-politik ak reveye an repons a deklarasyon lwa masyal nan Filipin, Lagè Vyetnam la ak yon siksesyon nan kriz ekonomik, ki te enfliyanse anpil atizay li ak angajman li nan mouvman liberasyon fanm ak pèp la nan Filipin yo[3]

Li te ale nan University of the Philippines High School of Fine Arts nan Quezon City, kote li te fè yon diplòm bakaloreya nan atizay piblisite an 1970 epi li te etidye istwa atizay ak Kritik Atizay an 1976-1977. An 1976, li te pwodui yon seri gravi ki gen rapò ak idantite kontanporen Filipin yo, ke li te rele Ninuno. Apre li fin gradye, li te konsakre tèt li sitou nan pwodwi kaligrafi ak etching, enfliyanse pa atis tankou Benedicto Cabrera ak Ofelia Gelvezón-Téqui]]. An 1979, li te resevwa meday an lò nan enpresyon nan Asosyasyon Art nan Filipin yo. Li te kòmanse penti lwil oliv an 1981. Dezan apre, li te pwodui yon tablo ki rele Pasyong Bayan (Pasyon yon nasyon), ke li te dekri kòm yon ekspresyon de « raj la. pèp la kont vyolasyon dwa moun yo fè pa yon rejim diktatoryal ki te lakòz pèt libète demokratik nou yo ».[ réf. swete]

Karyè

[modifye | modifye kòd]

Apre gradyasyon, Cajipe-Endaya te fè yon travay a tan pasyèl kòm yon chèchè achiv ak ekriven pandan li te kòmanse yon fanmi. Egzibisyon engraving ke li te òganize an 1979 te resevwa rekonesans kritik Modèl:Refnec. An 1980, yon gwoup kritik te klase Imelda Cajipe-Endaya pami dis pi bon graveur yo[4]. An 1987, li te ko-fonde Kasibulan, yon kolektif fanm atis[5], kote li te premye prezidan[1].

Li egzibisyon nan Filipin ak aletranje, òganize gwo ekspozisyon tèt li epi li mennen inisyativ inovatè kòm òganizatè, travayè kiltirèl ak ekriven[6].

Nan ane 1990 yo, Cajipe-Endaya te kòmanse travay nan penti Acrylic e li te resevwa yon kantite prim, tankou 1995 Cheju Korea Pre-Biennial Prize Espesyal, Araw ng Prize Maynila pou penti an 1998 ak RP Centennial Honors pou Art yo an 1999.

Soti 2005 rive 2009, li te viv Ozetazini ak mari l Simplicio, yon ekonomis ak konsiltan pwojè[1]. Li te resevwa Orange County of New York Pri Federasyon Atizay an 2005 ak 2006 ak Pri Sosyete Ameriken pou Atis Kontanporen nan New York an 2009 . An 2017, li te kreye yon gwo mural ki gen tit Ouvètman, ke li dekri kòm « nesesè pou libere pèp la anba maladi sosyal aktyèl yo » epi kòm yon kalite transfòmasyon pwòp tèt ou[1].

Travay

[modifye | modifye kòd]

Idantite

[modifye | modifye kòd]

Depi nan kòmansman karyè li, Imelda Cajipe-Endaya melanje materyèl ak fòm endijèn Filipino ak nouvo fòm yo nan lòd yo entegre angajman sosyal li nan pratik atistik li[4]. Anpil nan travay li enplike nan itilize resikle ak jwenn objè yo. Antanke yon chèchè ak ekriven achiv, li te dekouvri dokiman istorik ak relijye tankou Doctrina Christiana, Doctrina China ak Boxer Codex, ki soti nan XVIe jiska XIXe syèk, lè Filipin te yon koloni Espay[4]. Itilizasyon imaj zansèt Filipin yo nan sous kolonyal sa yo se te yon eksplorasyon atistik nan rasin endijèn peyi a[6].

Atis la tou abòde pwoblèm Enperyalis Ameriken atravè travay li yo ki enkòpore imaj ak naratif ki sijere enfliyans Hollywood, televizyon Ameriken, mizik pòp ak mòd Modèl:Incises[3]. Travay sa yo dekri tansyon inevitab ant kilti kolonyal ak kilti endijèn, jan yo montre nan yon premye travay (1979) ki rele Saan Ka Nanggaling, Saan Ka Darating? (Ki kote ou te ete, ki kote ou prale?). Atravè imaj nan silwèt ta vle chanje koulè oswa twoub sou yon background nan ekriti Panyòl yo gaye, travay sa a swiv chanjman kiltirèl konplèks yon fanm endijèn te fè eksperyans ak mete aksan sou nesesite pou sosyete Filipin yo etabli idantite kiltirèl li[6].

Filipino Dyaspora ak Eksperyans Deplasman

[modifye | modifye kòd]

Travay Imelda Cajipe-Endaya yo eksplore tou eksperyans etewojèn dyaspora Filipin yo. Nan liy ak tèm idantite Filipino, li eksplore tou eksperyans travayè migran Filipin yo[3]. An 1981, li te pwodui yon seri penti social realism (es) ki montre madanm ak manman k ap temwen fenomèn neoliberal ekspòtasyon travay, deplasman kilti endijèn akòz teknoloji ak agrikilti[1]. Patisipasyon li nan mouvman pwotestasyon yo te apwofondi lè travay li yo te kòmanse eksplore tèm dwa moun, povrete ak pwoblèm nasyonal yo. Sa ka wè nan travay li Pasyong Bayan (Pasyon yon nasyon, 1983), ki pale de lit pèp la kont militarizasyon Filipin yo ak enjistis [[Ferdinand_Marcos#Martial_law|lwa masyal] ] anba. diktati Prezidan Marcos, Enperyalis Ameriken[1] te fasilite. Itilizasyon peryodik, fichye, repwodiksyon atizay ak tèks pèmèt li eklere pwoblèm ak lit nasyonal sosyal, politik, anviwònman ak ekonomik. Li apwofondi rechèch li sou engraving Filipin depi 17the syèk ak sou lokal mythologie philippine (en)[3] . Travay li yo eksplore eksperyans nan kolonizasyon kontinyèl, "Armagedon" nan okipasyon kontinye Filipin ak modènizasyon ki pa apwopriye, osi byen ke trete chòk nan lit sa yo[6]. Travay atis la te ranfòse plis lè yo analize pwoblèm ak lit fanm Filipin yo fè fas a, tankou fenomèn mail- lòd lamarye (en), jistis pou fanm konfò nan WWI, ekspòtasyon nan travay fi ak dwa timoun yo[1]. Li eksplore kijan fanm Filipino pote kilti yo nenpòt kote yo ale nan fòm senbòl ak siy, espere simonte separasyon ak solitid. Nan pati sa a nan travay li, li itilize ikonografi ak eleman relijye yo, sitou scapulars, ikon sakre, {{Link|langue=en|trad=Agimat|fr=Agimat |texte=agimats} } (figi Hamlet) epi pafwa liv[3]. Ou ka wè sa nan travay li Travay Domestik Etranje (1995), kote atè a chaje ak tèks sou pwoblèm espesifik travayè domestik yo fè fas ak solisyon yo yo eple sou tablo planch yon fanm. ref name="scholasticas" />. Itilizasyon li nan objè chak jou nan kay la vizib nan asanblaj medya melanje li yo kote li itilize 'nipa' ak 'sawali' nan 'bahay kubo', osi byen ke rad, 'walis' (bala), chal grann li, abako mari l '. jakèt, chal grann li ak pwòp soulye pèl li[1]. Nan fè sa, li tou transmèt anekdot pèsonèl li, pwen de vi oswa eksperyans li. Eksperyans li kòm yon fanm imigran Filipino vizib tou nan travay li, kòm li menm li te deplase soti nan Manila nan New York nan kòmansman ane 2000 yoErè nan sitasyon : Balise fermante </ref> manquante pour la balise <ref>.

Espwa ak Otonòm

[modifye | modifye kòd]

Anplis kominote ak lit, travay Imelda Cajipe-Endaya yo tou antoure tèm empowerment ak espwa[1]. Pandan tout travay li yo, li chèche eroin ak ewo, li jwenn enspirasyon nan aktivis mati kont rejim Marcos, revolisyonè lit pou [[Deklarasyon Endepandans Filipin] |endepandans Filipin yo]] depi nan fen 19e syèk ak atis fanm enkoni[7]. Nan fason sa a, li espere konekte ak konekte telespektatè yo ak fanm li admire yo, epi kreye yon rezo aliyman ak kò eroin yo ki separe pa jewografi ak istwaErè nan sitasyon : Balise fermante </ref> manquante pour la balise <ref>. Li te vin patisipe nan politik etidyan akòz mekontantman li te grandi ak rejim Marcos la[8]. Cajipe Endaya kontinye jwe yon wòl nan òganize ak defann dwa fanm yo, ansanm ak konbat maladi sosyal, nan peyi a ak aletranje. Sa a evidan nan atizay li, osi byen ke pi gwo kontribisyon li nan Kasibulan (non konplè: Kababaihan sa Sining nan Bagong Sibol na Kamalayan, oswa "Fanm nan Art ak konsyans Emerging"), ak Pananaw ki te pote chanjman nan ayestetik la. zòn nan atizay nan Filipin yo, osi byen ke zòn yo sosyo-politik ke atis, fanm ak Filipin yo angaje nan[8].

Aparisyon konsyans feminis nan Filipin

[modifye | modifye kòd]

Lane 1970 ak 1980 nan Filipin yo rekonèt kòm yon pwen vire istorik, paske yo te wè aparisyon yon gwoup fanm ki te redefini baz lit fanm yo pou 'otonòm< non ref = "datuin2002"/>. Kit konsyans oswa non, gwoup la te aliman tèt li ak pwojè feminis pandan peryòd sa a epi kounye a yon jenerasyon fanm atis te okipe pozisyon enpòtan kòm pwofesè, administratè, travayè kiltirèl ak atis[8] . Kit endividyèlman oswa nan yon kolektif, Imelda Cajipe-Endaya konsidere kòm yon fanm enpòtan nan gwoup la[8]. Manuel Rodriguez Sr. te òganize atelye printmaking kote Cajipe-Endaya te patisipe ansanm ak lòt atis fi ki soti nan Filipin, tankou Brenda Fajardo, Ofelia Gelvezón-Téqui, Adiel Aevalo , [ [Florencia Mota]], Jo Escudero, Little Calaguas, Imelda Nakpil, Ivi Avellana-Cosio, Nelfa Querubin, Mercedes Lising, Vinia Avanceña, Lita Perez, Evelyn Collantes, Rhoda Recto, Flora Mauleon ak Lorn Figueroa. Premye Konsèvatè mize a nan Sant Kiltirèl Filipin yo, Roberto C. Rodriguez (pi li te ye tankou Chabet), te kesyone nosyon nan etablisman an nan atizay pandan rejim Marcos la, ki te reklame pwogrè, idantite nasyonal ak lejitimite<ref. name="datuin2002"/>. Apa travay sa a te inisye pa Rodriguez granmoun aje ak Chabet, te gen tou etablisman an nan tout òganizasyon fanm alantou atizay. Pami yo, Kasibulan ak Kalayaan (non konplè: Katipunan ng mga Kabaihan para sa Kalayaan, oswa "Òganizasyon Libète Fanm"). Òganizasyon sa yo te fòme nan fen ane 1980 yo, lè rezistans politik ak radikalizasyon kont dominasyon otoritè yo te nan pipo yo.

Gen lòt gwoup ki parèt pou adrese yon pakèt enkyetid ki soti nan patisipasyon politik rive nan sante ak kilti. Gwoup ki te parèt yo te travay pou kritike epi kontinye kritike mal sosyal yo, rantre nan batay pi laj pou chanjman politik ak sosyal[8]. Men sa yo enkli gwoup revolisyonè anba tè Makibaka (non konplè: Malayang Kilusan ng Bagong Kababaihan, oswa "New Women's Free Mouvement") ki te parèt yon ti tan anvan Prezidan Ferdinand Marcos te deklare lwa masyal an 1972[8]. Ansanm ak fòmasyon gwoup sa a, te gen mouvman GABRIELA, Konsèy Sante Prensipal la, Biwo Fanm Atis Konsène yo nan Filipin yo, ak Biwo Fanm Sant Kiltirèl Gouvènman Filipin yo. [8]. Biwo Fanm Atis Konsène yo nan Filipin yo te ede montre talan fanm ki, nan epòk la, te nan tèt inisyativ kwasans, tankou Imelda Cajipe-Endaya[8]. Soti nan kowalisyon sa yo te soti diskisyon sou pratik feminis ak teyori, pou ki Kasibulan kontinye sipòte atis ki eksprime konsyans feminis atravè travay yo[8].

Kasibulan

[modifye | modifye kòd]

Peryòd eksitasyon an te make tou pa kreyasyon òganizasyon sèlman fanm, tankou Kasibulan, ki Imelda Cajipe-Endaya te prezidan fondatè[6]. Anrejistre legalman an 1989, kolektif sa a te fonde sou pataje, fratènite ak solidarite[9]. Kolektif la te lanse estrateji otonòm fanm yo, ki baze sou diskisyon ak fanm ki soti nan diferan pwofesyon[8]. Avèk nouvo espas demokratik ki te louvri apre demantèlman diktati Marcos la apre asasina Aquino, gwoup la te pèmèt fanm yo okipe espas sa yo. Pwojè prensipal Kasibulan gen ladan kreye reprezantasyon ak vizibilite pou fanm atis, ansanm ak yon lyen sètèn ant yo. Yo te kesyone tou kanon atizay yo, ansanm ak estereyotip ak paramèt komen ki antoure atis yo ak wòl yo[8]. Kolektif la te elaji manm li yo ak janbe fwontyè kòm fanm ak atis nan inivèsite, epi defann dwa fanm yo, pi lwen pase domèn atizay. Egzibisyon gwoup la te mete aksan sou enpòtans ak ekselans fanm yo, sa ki kraze primati "atizay" sou atizay "endijèn" oswa "folklorik"[8]. Lòt ekspozisyon, tankou "Filipina Migranteng Manggagawa" (Travayè Migran Filipin), te bay defans, diskisyon ak analiz sou dyaspora k ap travay Filipin aktyèl la<ref name="datuin2002"/ >. Yo te travay tou ak fanm ki soti nan Paete, nan sid Luzon. Yon echanj estetik ak pratik kiltirèl te fèt e li te kreye yon pratik altènatif atistik lokal ki defi ak transfòme endistri touris ak kiltirèl eta a, jan sa te finanse pa Komisyon Nasyonal pou Kilti ak Atizay (NCCA). Travay Cajipe-Endaya yo konbine poupe taka ki soti nan Paete, kote li rete a, pou pwodui nouvo imaj fanm pandan y ap defye limit ki genyen ant atizay ak atizay popilè[8]. Gwoup la ak travay Cajipe-Endaya yo montre yon naratif ki kreye pa sètènite ak solidarite reyalize ant moun atravè entèraksyon nan relasyon youn ak lòt atravè eksperyans pataje boulvèsman ak siksè[10].

Pananaw

[modifye | modifye kòd]

Imelda Cajipe-Endaya te kreye tou Pananaw, ki finanse pa NCCA. Li te yon manm Komisyon Arts Vizyèl, ki te konstitye anba lwa ki te etabli NCCA kòm yon kò kle kiltirèl ki te rapòte nan Biwo Prezidan an[11]. NCCA te konsantre sou kreye chanjman apati de tè a, konte sou travay volontè, ak atis pratike ki soti nan diferan disiplin ak kominote endijèn Filipino nan nò ak sid Filipin yo. Yon kantite volontè te jwenn patisipasyon yo nan fè politik ak jesyon gouvènman an, men kòm travayè kiltirèl yo te kenbe yo nan background nan akòz "politik difisil"[12].

Cajipe-Endaya te travay ak Paul Zafaralla, nan soukomite Dokimantasyon, Rechèch ak Piblikasyon gwoup la, pou fòme pwojè komite Art vizyèl la: Pananaw[13]. Se te premye jounal atizay Filipino nan kalite li yo, ki te fè efò pou chanje ak reziste « Manila-santre, mache-kondwi, ak mèt enfliyanse pwodiksyon atizay ak ekri nan atizay » ki te kapab jwenn nan Filipin yo nan la. tan e ki te ekskli yon gwo majorite nan travay yo te pwodwi ak ekspoze nan peyi a[14]. Cajipe-Endaya te negosye ak yon pakèt moun ki soti nan diferan orijin ideyolojik ak jeyografik pou jwenn yon akò sou kreyasyon Pananaw[15]. Jounal la pita te vin san pwofi nan rasyon nan enprevi figi òganizasyonèl ak evolisyon nan travay nan estrikti nan komite. Òganizasyon san bi likratif la te evolye soti nan yon gwoup piman atis dirije nan yon sèl k ap travay ak kritik, manadjè kiltirèl, osi byen ke pwopriyetè galeri yo, pou kreye diskou pwodiktif ant moun ki nan mond atizay la. 'art[16]. Soti nan dezyèm volim nan, Cajipe-Endaya te retire nan pozisyon direktè pwojè a, konsa pèmèt operasyon otonòm nan Pananaw, gras a momantòm nan jèn editè, ekriven ak atis ki pèmèt entèseksyon ant diferan kouran nan fè sans. [17]. Cajipe-Endaya pale sou wòl Pananaw nan plase diskou yo nan anviwònman ak periferik, ki kreye echanj dinamik ant atis ak savan pou moun, nasyon an ak atizay pou fleri[18].

Nòt ak referans

[modifye | modifye kòd]

(en) Cet article est partiellement ou en totalité issu de la page de Wikipédia en anglè intitulée « Imelda Cajipe-Endaya » (voir la liste des auteurs).

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 et 1,8 (en) « Imelda Cajipe-Endaya egzibisyon nan mize St Scholastica's », .
  2. ↑ Modèl:Lyen Web.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 et 3,4 (en) « Imelda Cajipe-Endaya: Yon pèspektiv eklere », Asian Art News,‎ .
  4. ↑ 4,0 4,1 et 4,2 (en) Imelda Cajipe Endaya: Toward a People's Art, Quezon City, .
  5. ↑ (en) Patrick Flores, « An Focus: Birthing Women Artists », .
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 et 6,4 (en) Datuin, « Ansanm yon mond kote nou ka rete ankò: Art Imelda Cajipe Endaya », FemiEtid nist,‎ (JSTOR 10.15767/feministstudies.40.3.602).
  7. ↑ Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele tambe
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 et 8,12 Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele datuin2002
  9. ↑ Datuin 2010, Brenda V. Fajardo, “Sèrè ak Solidarite: Imelda Cajipe Endaya ak Kasibulan a », p. 58-69.
  10. ↑ Datuin 2010, Brenda V. Fajardo, "Sisterhood ak Solidarite: Imelda Cajipe Endaya ak Kasibulan a", p. 58-69.
  11. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi-Ramirez. , "Asosyasyon ekspre: Diskou ak Pratik Threading", p. 58-69.
  12. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi-Ramirez , "Asosyasyon ekspre: Diskou ak Pratik Threading", p. 58-69.
  13. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi- Ramirez, "Asosyasyon ekspre: Diskou ak pratik Threading", p. 58- 69.
  14. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi- Ramirez, "Deliberate Associations: Threading Discourse and Practice", p. 58-69.
  15. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi -Ramirez, "Asosyasyon ekspre: Diskou ak pratik anfilaj", p. 58-69.
  16. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi-Ramirez, "Asosyasyon Deliberate: Diskou ak pratik Threading", p. 58-69.
  17. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi-Ramirez, "Asosyasyon Deliberate: Diskou ak Pratik Threading", p. 58-69.
  18. ↑ Datuin 2010, Eillen Legaspi-Ramirez, “Asosyasyon Deliberate: Diskou ak pratik Threading”, p. 58- 69.

Apendis

[modifye | modifye kòd]

Bibliyografi

[modifye | modifye kòd]

Modèl:Caption plim

Lyen ekstèn

[modifye | modifye kòd]

Modèl:Portal

Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Imelda_Cajipe-Endaya&oldid=839443 »