Goutlèt respiratwa

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
A green sign with illustrations and the text: "Droplet Precautions. Everyone must clean their hands, including before entering and when leaving the room; Make sure their eyes, nose and mouth are fully covered before room entry; Remove face protection before room exit."
Yon afich ki dekri prekosyon yo dwe pran pou anpeche transmisyon goutlèt nan etablisman sante yo. Li fèt pou li parèt andeyò chanm pasyan ki gen yon enfeksyon ki ka gaye nan goutlèt respiratwa yo. [1]

Yon goutlèt respiratwa se yon ti gout (patikil) ki fòme sitou nan dlo ak yon mas ase yo tonbe byen vit nan tè a apre pwodiksyon li, ki gen yon dyamèt ki pi gran pase 5 μm. Goutlèt respiratwa yo pwodui natirèlman kòm yon rezilta nan mouvman respiratwa, konvèsasyon, etènye, touse oswa vomisman. Yo ka pwodui atifisyèlman pa pwosedi medikal ki kreye ayewosol, twalèt oswa lòt aktivite domestik.

Goutlèt respiratwa yo diferan de nwayo goutlèt, ki gen mwens pase 5 μm epi yo ka rete sispann nan lè a pou peryòd tan ki long. Kidonk, nwayo goutlèt, men se pa goutlèt respiratwa, kapab yon vektè pou maladi enfektye tankou grip ak maladi rinoviris ak kowonovariris (COVID).

Fòmasyon ak transpò[modifye | modifye kòd]

Goutlèt respiratwa yo ka pwodui nan plizyè fason. Yo ka pwodui natirèlman pa respire, pale, etènye, touse oswa chante. Yo kapab pwodui atifisyèlman nan yon anviwònman swen sante lè li sèvi avèk pwosedi ki jenere ayewosol tankou entibasyon, re-animasyon kadyopilmonè (RPR), bwonkoskopi, chiriji ak otopsi. Goutlèt menm jan ka fòme pa vomisman, nan twalèt, netwaye sifas ki mouye, pran yon douch oswa lè li sèvi avèk dlo wobinèt, oswa flite dlo gri pou rezon agrikòl.[2]

Tou depan de metòd fòmasyon an, goutlèt sa yo kapab tou gen sèl, selil ak patikil viral. Nan ka goutlèt natirèlman pwodui yo, yo ka pwodui nan diferan pati nan aparèy respiratwa a, sa ki ka afekte kontni yo.[2] Gen diferans tou ant moun ki ansante ak malad nan kontni larim yo, kantite ak viskozite ki kapab afekte fòmasyon goutlèt.[3]

Diferan metòd fòmasyon kreye goutlèt nan gwosè ak vitès inisyal diferan yo, ki afekte transpò yo ak trajektwa nan lè a. Lè enspire, patikil ki pi gwo pase 10 μm gen tandans rete bloke nan nen an ak nan gòj olye ke yo rantre nan aparèy respiratwa ki pi ba.[3] Si yo pa enspire imedyatman, goutlèt ki pi piti pase 100 μm gen tandans sèk deyò nèt anvan li ale sou yon sifas., [2] Yon fwa sèk, yo vin "nwayo" goutlèt ki pa temèt matyè okòmansman genyen ladan yo nan goutlèt la. Goutlèt respiratwa yo kapab kominike tou ak lòt patikil ki gen orijin ki pa byolojik nan lè a, an patikilye patikil ki lye ak polisyon nan lè a, ki gen plis anpil pase yo.

Kèk maladi enfektye ka pwopaje atravè goutlèt respiratwa ekspilse nan bouch ak nen.

Yon fòm komen pou transmèt maladi a se nan goutlèt respiratwa, ki te pwodui pa touse, etènye oswa pale. Transmisyon respiratwa goutlèt se wout abityèl enfeksyon respiratwa yo. Transmisyon ka rive lè goutlèt respiratwa rive nan sifas mikez sansib, tankou nan je yo, nen yo, oswa bouch. Sa a ka rive tou endirèkteman nan kontak ak sifas ki kontamine lè men yo answit manyen figi an. Pi gwo goutlèt respiratwa yo pa ka sispann nan lè a pou yon tan long, epi yo anjeneral gaye sou distans kout.[4]

Viris gaye pa transmisyon goutlèt gen ladan viris grip, rinoviris, viris respiratwa sensityal, antewoviris ak nowoviris ; [5] mòbilliviris lawoujòl  ; [6] ak kowonaviris tankou korasaviris SRAS ak viris ki lakòz COVID-19.[7] Bakteri ak chanpiyon kapab transmèt tou pa goutlèt respiratwa. Nan lòt men an, yon kantite limite nan maladi ka pwopaje pa transmisyon lè apre yo fin goutlèt respiratwa yo fin cheche nèt.

Tanperati ak imidite anbyan afekte kapasite sivi a biyo-ayewosol paske, jan goutlèt la evapore ak vin pi piti, li pwoteje mwens ajan enfektye yo li ka gen ladan. An jeneral, viris ki gen yon anvlòp lipidik yo pi estab nan lè sèk, pandan ke viris ki pa gen yon anvlòp yo pi estab nan lè imid. Viris yo tou jeneralman pi estab nan tanperati lè ki ba. [2]

Kontwòl risk[modifye | modifye kòd]

Nan yon etablisman swen sante, prekosyon kont goutlèt enkli ranpli yon patant nan yon chanm endividyèl, limite transpò yo deyò sal la, epi itilize yon ekipman pwoteksyon endividyèl apwopriye.[1],[8] Prekosyon kont gout lèt se youn nan twa (3) kategori nan prekosyon ki baze sou transmisyon ki yo itilize anplis prekosyon estanda ki baze sou kalite enfeksyon yon pasyan an ; de (2) lòt yo se kontak prekosyon ak prekosyon ayeryèn. Sepandan, pwosedi ki kreye ayewosol ka pwodui pi piti goutlèt ki vwayaje pi lwen, ak alò prekosyon kont goutlèt ka ensifizan lè pwosedi sa yo yo fèt. [9]

An jeneral, pi wo to vantilasyon ka itilize kòm yon kontwòl risk pou dilye epi retire patikil respiratwa yo. Sepandan, si lè ki pa filtre oswa ki pa filtre ase fin evakye vè yon lòt kote, sa ka lakòz pwopagasyon yon enfeksyon.[2] Mas chirijikal yo ka itilize yo anpeche transmisyon an goutlèt, tou de pou pasyan ki enfekte [1],[8] ak pwofesyonèl swen sante yo.[10] Li te note ke pandan epidemi SARS 2002-2004 la, itilize nan mas chirijikal ak mas espiratè N95 tandans diminye enfeksyon travayè swen sante yo.[9] Malgre ke mask chirijikal kreye yon baryè fizik ant bouch ak nen epi bagay ki ka kontamine yo tankou voye jis ak goutlèt respiratwa, yo pa fèt pou filtre oswa bloke patikil trè piti tankou sa yo ki transmèt maladi ayeryèn akòz fòm ki lach ant mas la ak figi a.[11]

Bakteryològ alman Carl Flügge an 1899 te premye moun ki montre mikwo-òganis ki prezan nan goutlèt yo ekspilse nan aparèy respiratwa a se yon mwayen pou transmèt maladi. Nan kòmansman 20yèm syèk la, tèm "goutlèt Flügge" te pafwa itilize pou deziyen patikil gwo ase pou yo pa seche konplètman, apeprè patikil ki pi gwo pase 100 μm.[12]

Referans[modifye | modifye kòd]

  1. ↑ 1,0 1,1 et 1,2 « Transmission-Based Precautions ». U.S. Centers for Disease Control and Prevention. 2016-01-07. Retrieved 2020-03-31. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 et 2,4 (angle) en Morawska, L. (2006-10-01). « Droplet fate in indoor environments, or can we prevent the spread of infection? » (PDF). Indoor Air 16 (5): 335–347. ISSN 0905-6947. PMID 16948710. doi:10.1111/j.1600-0668.2006.00432.x. Archived from the original (PDF) on 2020-04-06. Retrieved 2020-04-16. 
  3. ↑ 3,0 et 3,1 (angle) en Gralton, Jan; Tovey, Euan; McLaws, Mary-Louise; Rawlinson, William D. (2011-01-01). « The role of particle size in aerosolised pathogen transmission: A review ». Journal of Infection 62 (1): 1–13. PMID 21094184. doi:10.1016/j.jinf.2010.11.010. 
  4. ↑ (angle) en « Clinical Educators Guide for the prevention and control of infection in healthcare » (PDF). Australian National Health and Medical Research Council. 2010. p. 3. Archived from the original on 2015-04-05. Retrieved 2015-09-12. 
  5. ↑ La Rosa, Giuseppina; Fratini, Marta; Della Libera, Simonetta; Iaconelli, Marcello (2013-06-01). « Viral infections acquired indoors through airborne, droplet or contact transmission ». Annali dell'Istituto Superiore di Sanità 49 (2): 124–132. ISSN 0021-2571. PMID 23771256. doi:10.4415/ANN_13_02_03. 
  6. ↑ « FAQ: Methods of Disease Transmission ». Mount Sinai Hospital (Toronto). Retrieved 2020-03-31. 
  7. ↑ (angle) en « Pass the message: Five steps to kicking out coronavirus ». World Health Organization. 2020-02-23. Retrieved 2020-03-24. 
  8. ↑ 8,0 et 8,1 « Prevention of hospital-acquired infections » (PDF). World Health Organization (WHO). p. 45. Archived from the original (PDF) on 26 mas 2020. 
  9. ↑ 9,0 et 9,1 (angle) en Gamage, B; Moore, D; Copes, R; Yassi, A (2005-03-01). « Protecting health care workers from SARS and other respiratory pathogens: A review of the infection control literature ». American Journal of Infection Control 33 (2): 114–121. PMID 15761412. doi:10.1016/j.ajic.2004.12.002. 
  10. ↑ « Clinical Educators Guide: Australian Guidelines for the Prevention and Control of Infection in Healthcare ». Australian National Health and Medical Research Council. desanm 2019. p. 20. Retrieved 2020-03-30. 
  11. ↑ (angle) en « N95 Respirators and Surgical Masks (Face Masks) ». U.S. Food and Drug Administration. 2020-03-11. Retrieved 2020-03-28. 
  12. ↑ (angle) en Hare, R. (1964-03-01). « The transmission of respirratory infections ». Proceedings of the Royal Society of Medicine 57 (3): 221–230. ISSN 0035-9157. PMC 1897886. PMID 14130877. doi:10.1177/003591576405700329. 

Lyen deyò[modifye | modifye kòd]

Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Goutlèt_respiratwa&oldid=819343 »