Dreoyt

Alegori jistis.

dwa se defini tankou « ansanm règ ki gouvène kondwit moun nan sosyete a, relasyon sosyal », oswa plis totalman « ansanm règ ki enpoze sou manm yon sosyete pou relasyon yo. chape anba abitrè la ak vyolans nan endividi yo ak konfòme yo ak etik a dominan. ».

Règ sa yo abstrè ak obligatwa endike sa "dwe fè". Règ sa yo jiridik ka jwenn sous yo nan yon sous nòmatif "siperyè", ekstèn, transandan, tankou dwa natirèl la3, oswa sòti nan nòm entrensèk.

Sous primè dwa

• Atik detaye ː Sous dwa

Dwa ak sosyete

Selon moun ki defann pozitivis jiridik, dwa a se yon fenomèn sosyal. sosyete etabli règ ki gen entansyon gouvène fonksyònman li yo ak òganize relasyon yo, ekonomik oswa politik, moun ki fizik ki konpoze li. Sa a bay li yon enpòtans konsiderab.

Dwa, moral, etik ak jistis

• Atik detaye ː Jistis

Dwa distenge li avèk règ moral ak politès pa entèvansyon posib pou yon sanksyon pozitif ak lye ak règ la dwa a.

Dwa se egalman distenk avèk etik paske objektif prenmye li se pa karakterize valè moral nan zak (pou byen oswa move) men pou defini sa ki pèmèt oswa defann pa règ la etabli nan yon sosyete.

Etid la nan dwa ògmante kesyon renouvlab sou egalite, jistis ak sekirite.

Selon Aristotle, règ dwa a « se pi bon pase sa nenpòt ki moun ».. Anatole France ekri an 1894 : «  Lwa a, avèk yon gwo enkyetid pou egalite, entèdi moun rich ak pòv yo dòmi anba pon, pou sipliye nan lari yo ak pou yo vòlè pen. »

Tipoloji sous dwa

Sous règ jiridik se jeneralman klase nan kat (4) òd :

1. Sous eksepsyonèl ki eksprime ak kreye yon lejitimite nan kraze nan egzanp lan nan mouvman nan revandikasyon, revolisyon, demonstrasyon de fòs, elatriye.
2. Sous enstitisyonèl yo se moun ki fè egzistans lan nan lwa a reyèl, yo se twa (3) pouvwa yo klasik ki egziste nan Leta : pouvwa lejislatif la, jidisyè ak egzekitif la. Yo bay konkrètman nesans a dwa la.
3. Sous dokimantè yo nan dwa nasyonal ki soti nan tout pwosede pa dwa a eksprime tèt li. Se konsa, lwa a, règleman yo, koutim a, kòd yo, piblikasyon yo pibliye nan Journals ofisyèl yo, elatriye. Se konsa, lwa a, règleman yo, koutim a, kòd yo, piblikasyon yo pibliye nan Jounal ofisyèl yo, elatriye.
4. Sous dokimantè Dwa entènasyonal ki soti nan konvansyon entènasyonal, pwotokòl, chat, koutim entènasyonal, jirispridans entènasyonal e prensip jeneral dwa yo rekonèt pa pifò peyi yo.

Nan peyi avèk tradisyon sivilis avèk dwa ekri kòm Lafrans, sèl sous fòmèl se lalwa nan sans laj, ki gen ladan konstitisyon an, lwa a nan sans estrik, tèks yo sibòdone ([[Règlemantasyon|règleman]), tankou dekrè a, arete a, sikilè ak koutim la.

Jirispridans a, prensip jeneral yo nan dwa fòmile an patikilye pa doktrin nan yo, se sèlman pasyèlman rekonèt kòm sous dwa.

Sous dwa yo koresponn ak yon yerachi nòm yo ki etabli plas nòm nan lòd jiridik la. Dwa Ewopeyen an gen yon wòl de pli zan pli enpòtan. Sèjousi, li se nan dwa siperyè nou nan lwa yo; men enferyè a lwa òganik ki genyen nan konstitisyon an.

Òt apwòch dwa

Lòt syans imèn ki enterese nan dwa men avèk yon apwòch pa estrikteman jiridik.

• analiz ekonomik dwa a li ap chèche rezon ki egziste nan enstitisyon jiridik yo lè li sèvi avèk konsèp prete nan men syans ekonomik.
• sosyoloji dwa etidye dwa tankou yon fenomèn sosyal.
• filozsofi dwa etidye fondman yo ak definisyon konsèp jiridik tankou dwa, lwa oswa Leta.
• istwa dwa etidye dwa a nan pèspektiv istorik ak konstans li yo ak evolisyon li yo.
• antwopoloji jiridik etidye fenomèn jiridik ki gen yon apwòch kiltirèl, sosyal ak senbolik.
• Jewografi dwa etidye dwa nan relasyon li nan espas ki la nan ki li evolye.

Gade tou

• Lajistis

Lyen deyò

• (franse) fr JurisPedia, ansiklopedi jiridik inivèsel anliy
• (franse) fr Aktyalite Dwa franse sou lex machine
• (angle) en Essential 25000 English-Haitian Creole Law Dictionary (Diksyonè jiridik angle-kreyòl ayisyen) sou books.google.fr