Chimamanda Ngozi Adichie

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Page d’aide sur l’homonymie
Pou menm non ak atik la, gade Ngozi.
Chimamanda Ngozi Adichie
Image illustrative de l’article Chimamanda Ngozi Adichie
Chimamanda Ngozi Adichie nan 2013.
Biyografi
Nasyonalite Nijeryen
Nesans (46 ane)
Enugu, Eta Enugu, Nijerya
Aktivite Ekriven woman, ekven istwa kout, redaksyon
Distenksyon Pi bon premye liv (en) Commonwealth Writers' Prize 2005
Orange Prize for Fiction 2007
MacArthur Prize 2008
Otè
Lang Angle (Nijerya)
Jan literè Pwezi ak Woman
Zèv prensipal
Zèv prensipal
modifye - modifye kòd - gade Wikidata Consultez la documentation du modèle

Chimamanda Ngozi Adichie, ki fèt nan Enugu, se yon ekriven Nijeryen ki soti nan Abba nan Eta Anambra, sidès Nijerya. Li te resevwa plizyè prim akademik ak literè, epi yo konnen tou kòm yon aktivis feminis ak redaksyon.

Biyografi[modifye | modifye kòd]

Etid[modifye | modifye kòd]

Li te fèt nan vil Enugu, li te grandi nan vil inivèsite Nsukka nan sidès Nijerya, kote University of Nigeria ye.(UNN, ' '(en) University of Nigeria, Nsukka) depi 1960. Li se senkyèm nan yon fanmi igbo ki gen sis timoun[1]. Pandan anfans li, papa l te anseye nan UNN kòm yon pwofesè estatistik, e manman l te chèf biwo akademik UNN[2]. Fanmi li soti nan vilaj Abba, nan Anambra Eta[3].

Pou yon ane ak yon mwatye, li etidye medikaman ak famasi nan Inivèsite Nijerya nan Nsukka. A laj 19 an, li te kite Nijerya pou ale Ozetazini pou l etidye kominikasyon ak syans politik nan Drexel University nan Philadelphia, nan Pennsylvania. Chimamanda Ngozi Adichie te chwazi (en) Eastern Connecticut State University pou l te ka viv pi pre sè l, ki te pratike medikaman nan Coventry (kounye a. nan Mansfield, Connecticut)[4]. Nan lane 2001, li te jwenn diplòm inivèsite li la ak mansyon onorè summa cum laude[5]. Apre sa, li te konplete yon metriz nan ekri kreyatif nan Johns Hopkins University nan Baltimore an 2003. Li te jwenn yon MA (mèt atizay) nan Etid Afriken. nan Yale University an 2008[6].

Menm ane a, li te aji kòm yon "ekriven envite" nan Wesleyan University nan Middletown nan Connecticut, kote li te patisipe nan koleksyon an.n (en) Wesleyan's Distinguished Writers Series.

An 2008, li te resevwa MacArthur Fellowship[6]. Li te resevwa tou yon bous detid nan (en) Radcliffe Institute for Advanced Studies nan Harvard University[5]. Nan 2017 li te resevwa yon doktora honoris causa nan literati nan Haverford College[7] ak University of Edinburgh[8]. An 2019, li te resevwa yon doktora honoris causa nan University of Fribourg nan Swis[9].

Karyè[modifye | modifye kòd]

Li te pibliye yon koleksyon powèm nan 1997 ((en) Desizyon) ak yon pyès teyat nan 1998 ((en) Pou renmen Biafra). Li nominasyon pou Caine Prize[10] pou istwa kout li Modèl:Language [11] ak istwa kout li (en) Sa Harmattan Morning genyen BBC World Service Short Story Prize[12].

Karyè li nan literati te kòmanse ak piblikasyon, an 2003, nan L'Hibiscus pourpre ((en) Purple Hibiscus), yon woman inisyasyon kote yon frè ak sè finalman jwenn wout yo. Kritik yo te fè lwanj li, premye woman sa a te nominasyon pou Pri Fiksyon Fi Baileys nan 2004[13] epi pwoklame pi bon premye liv nan Pri Literè Modèl:Langue an 2005[14].

Dezyèm woman li a, The Other Half of the Sun ((Angle) Half of a Yellow Sun), pibliye an 2006, pran non li nan drapo a. nasyon Biafra ki dire kout e li mete anvan ak pandan Lagè Biafran, kote nou swiv lavi de sè ki separe pa lagè sa a. Pibliye pa Knopf/Anchor an 2006 (an Frans pa Gallimard nan pou tradiksyon fransè a), li te resevwa ( ht) Orange Prize for Fiction an 2007[15] osi byen ke Anisfield-Wolf Book Award[16]. Roman an pral adapte pou sinema nan 2014 pou fim nan Half of a Yellow Sun, ki te dirije pa Biyi. Bandele , ak Chiwetel Ejiofor ak Thandie Newton kòm aktè prensipal yo[17].

Twazyèm travay li a, koleksyon ti istwa Autour de ton cou (Modèl:Langue), ki te pibliye an avril 2009, gen ladan l Les Marieuses'. . An 2010, li te nan lis "20 otè ki poko gen 40 ane pou swiv" nan New Yorker[18].

Nan 2013, katriyèm travay li te parèt, yon woman ki rele Americanah, istwa a ki swiv vwayaj yon jèn fanm Nijeryen, ki rele Ifemelu, ki te emigre nan Etazini, ak yon jenn gason ki te emigre nan Wayòm Ini. Ifemelu ap fè fas ak povrete, diskriminasyon, rasis, jiskaske li vin yon zetwal nan blogosfè a[19],[20]. Li vin tounen "premye blogger sou ras"[21]. Tit roman an refere a sa Nijeryen yo rele ekspatriye ki retounen soti nan Etazini[22],[23]. New York Times chwazi li kòm youn nan “10 pi bon liv 2013”[24].

Lupita Nyong'o te achte dwa adaptasyon fim nan woman an nan lòd yo pwodwi yon fim kote li ta jwe karaktè prensipal la ansanm ak Brad Pitt[22].

Chimamanda Ngozi Adichie dekri pwoblèm rasis ak dominasyon ak imè mordan.

Nan Chè Ijeawele pibliye an 2017[25], Chimamanda Ngozi Adichie ofri edikasyon feminis nan kenz pwen ki ta dwe bay depi yon laj trè pitiErè nan sitasyon : Balise fermante </ref> manquante pour la balise <ref>.

Konsènan angajman feminis li, Chimamanda Ngozi Adichie te di nan yon entèvyou 2014: « Mwen panse sou tèt mwen kòm yon moun ki rakonte istwa, men mwen pa ta gen pwoblèm si yon moun vin wè m kòm yon ekriven feminis... Mwen trè feminis nan fason mwen gade mond lan, epi nan yon fason vizyon mond lan dwe fè pati travay mwen an »[26].

Nan nan Modèl:Time, li te eli nan Akademi Ameriken pou Arts ak Syans, youn nan pi gwo onè entelektyèl Ozetazini [27]. Se la li te resevwa yon doktora honoris causa nan lèt imen[28].

Menm ane a, Fortune Magazine te nonmen li pami 50 lidè yo nan mond lan[28]. An 2020, magazin Jeune Afrique klase li kòm Modèl:51st nan Afriken ki pi enfliyan yo[29].

Nan dat 28 avril 2022, yo te fè l doktè honoris causa nan Univèsite Katolik Louvain-la-Neuve (Bèljik)[30].

An 2017, li te viv ant Lagos ak Washington[31].

Angajman[modifye | modifye kòd]

Modèl:External media Gwo rekonesans literè Chimamanda Ngozi Adichie bay yon enpak enpòtan nan remak angaje li konsènan tèm tankou feminis, sèksis oswa rasis[32].

Li te bay yon diskou TED ki te afiche sou Entènèt an 2009 ki te rele (en) Danger of a Single Story. Tèks sa a diskite sou enfliyans istwa ak apwòch naratif genyen nan mekanis dominasyon kiltirèl, sosyal, rasyal, ekonomik ak politik, si istwa sa yo inivok oswa si yo soti nan yon sèl pati nan sosyete a oswa nan mond lan, kidonk rezonans kòm yon "inik istwa”. Men tou, li mete aksan sou pouvwa istwa yo, lòt istwa, ki soti nan tout kalite kote ak moun, pou kontrebalans istwa inik sa a, ki ba nou aksè a yon vizyon pi konplè, ki pi imen sou mond lan. [33].

Li te parèt nan album Beyoncé an 2013 sou tit Modèl:Langue, nan ki pati nan diskou TED li ("Nou ta dwe tout feminis") ("Nou ta dwe tout dwe feminis”, diskou tradui an fransè anba tit “Nou tout se feminis”), ki te fèt pou yon TEDx Conference nan , se “sampled”[34].

An 2014, Chimamanda Ngozi Adichie te di nan yon entèvyou sou Radyo Piblik Nasyonal NPR ke "nenpòt bagay ki fè jèn yo pale sou feminis se yon trè bon bagay"[35]. Apre sa, li te kalifye deklarasyon li nan yon entèvyou ak jounal Olandè 'de Volkskrant': "Yon lòt bagay mwen te rayi se ke mwen li tout kote: kounye a moun finalman konnen li akòz Beyoncé, oswa: li dwe trè rekonesan. Mwen te jwenn li enèvan. Mwen te panse: mwen se yon ekriven, mwen te youn pou yon ti tan, epi mwen refize jwe yon charad ki kounye a se aparamman espere nan men mwen: "gras a Beyoncé, lavi mwen p ap janm menm jan an ankò." Se poutèt sa mwen pa t pale anpil de sa »[36].

Li te envite nan gradyasyon Inivèsite Harvard ak Yale, nan ane 2018 ak 2019 respektivman, pandan sa li te bay yon diskou[37].

Li te kreye tou pwojè "wear Nigerian" sou Instagram, pou ankouraje Nijeryen yo mete rad ki pwodui lokalman[38].

An 2021, lè papa l mouri, li te pibliye "Nòt sou lapenn"[39].

Travay[modifye | modifye kòd]

Roman[modifye | modifye kòd]

  • Americanah (2013)

{{Biblio commentary|Pibliye an franse anba tit Americanah, tradui pa Anne Damour, Paris, Éditions Gallimard, Modèl:Koll., [[2015 nan literati|2015 ] ], 522 p. (ISBN 978-2-07-014235-4)<non ref=":3"/>; reedit, Paris, Gallimard, Modèl:Col. no 6112, 2016 (ISBN 978-2-07-046880-5)}}

Koleksyon nouvèl[modifye | modifye kòd]

Novellas[modifye | modifye kòd]

  • Imitasyon (2015)
  • Aranjman yo (2016)
  • The Shivering (2016)

Tès[modifye | modifye kòd]

Prim ak distenksyon[modifye | modifye kòd]

Ane Pri Travay Rezilta
2002 Prize Caine pou ekriti Afriken ' Ou nan Amerik '' Nominasyon
Konpetisyon Nouvèl Commonwealth ' Pyebwa a nan granmè

Jaden ''

Nominasyon
Pwi istwa kout pa BBC World Service ' Maten Harmattan sa '' Genyen
2002/2003 Prim entènasyonal pou istwa kout David T. Wong (Prim Sant PEN) ' Lòt mwatye solèy la '' Genyen
2003 O. Henry Prize ' Anbasad Ameriken an '' Genyen
2004 Hurston-Wright Legacy Award (en) Hibiscus la koulè wouj violèt Genyen
Pri zoranj Nominasyon
Prize Booker Nominasyon
Young Adult Library Services Association Prim Liv pou Jèn Adilt Nominasyon
2004/2005 Prize John Llewellyn Rhys Nominasyon
2005 Pwi pou pi bon premye woman Commonwealth (Lafrik) Genyen
Prim Commonwealth pou pi bon premye roman (global) Genyen
2006 National Book Critics Circle Lòt Mwatye Solèy la Nominasyon
2007 Prize Liv Britanik la: Kategori '' Richard & Judy Pi bon Lekti pou Ane a '''. Nominasyon
James Tait Black Memorial Prim lan Nominasyon
Pwi pou pi bon woman Commonwealth (Lafrik) Nominasyon
Anisfield-Wolf Book Award: Kategori Fiksyon Genyen
PEN Beyond Margins Prim Genyen
Prize Fiksyon pou Fiksyon Genyen
2008 Dublin Entènasyonal Pri Literè Nominasyon
Reader's Digest: Prim Otè pou Ane a Genyen
Future Award, Nijerya, nan kategori "pi jèn moun nan ane a". Genyen
MacArthur Prize Genyen
2009 Nonino Pri Entènasyonal Genyen
Frank O'Connor International Short Story Prize Bagay ozalantou kou ou Nominasyon
Prize John Llewellyn Rhys Nominasyon
2010 Pwi pou pi bon woman Commonwealth (Lafrik) Nominasyon
Prize Dayton pou lapè literè Nominasyon
2011 Pwi jounen sa a: Kategori '' Nouvo chanpyon pou yon kilti dirab ''. Nominasyon
2013 Chicago Tribune Heartland Prize: Kategori Fiksyon Americanah Genyen
Prim National Book Critics Circle: Kategori Fiksyon Genyen
2014 Prize Fiksyon pou Fiksyon Nominasyon
Meday Andrew Carnegie pou Ekselans nan Fiksyon Nominasyon
MTV Afrik Mizik Prim 2014: Pèsonalite pou Ane a Nominasyon
2015 Dublin Entènasyonal Pri Literè Americanah Nominasyon
Grammy Awards: Album pou Ane a Beyoncé (tankou atis envite) Nominasyon
2018 PEN Pinter Prize Genyen

Bibliyografi[modifye | modifye kòd]

Liv[modifye | modifye kòd]

Ane Tit Mezon Piblikasyon ISBN Nòt
1997 Desizyon Minerva Press (London) (ISBN 9781861064226) Pwezi
1998 Pou renmen Biafra Liv Spectrum (Ibadan) (ISBN 9789780290320) Teyat jwe
2003 Hibiscus la koulè wouj violèt 4yèm Imobilye (London) (ISBN 9780007189885) Roman
2006 Lòt mwatye solèy la 4yèm Imobilye (London) (ISBN 9780007200283) Roman
2009 Nan kou ou 4yèm Imobilye (London) (ISBN 9780007306213) Koleksyon nouvèl
2013 Americanah Alfred A. Knopf (New York) (ISBN 9780307271082) Roman
2014 Nou tout se feminis 4yèm Imobilye (London) (ISBN 9780008115272) Tès
2017 Chè Ijeawele, oswa yon manifès pou edikasyon feminis 4yèm Imobilye (London) (ISBN 9780008275709) Tès
2019 Sierra Leone, 1997 Black Ballon, yon anprint Catapult (ISBN 9781936787791) Istwa nan liv Eat Joy - Stories & Comfort Food from 31 Celebrated Writers, Natalie Eve Garrett te kolekte.
2021 Nòt sou lapenn 4yèm Imobilye (London) (ISBN 9780593320808) Memwa

Nòt ak referans[modifye | modifye kòd]

  1. ↑ (en + langue non reconnue : ) « Nan tras Achebe: Antre nan Chimamanda Ngozi Adichie - AfricanWriter.com », AfricanWriter.com,‎ langue.
  2. ↑ (en) « Feminis alamòd pou ekriven Nijeryen Chimamanda Ngozi Adichie. », NPR.org,‎ .
  3. ↑ (en) « Biography ».
  4. ↑ (en) « Poukisa Chimamanda Ngozi Adichie konsidere sè li yon "kousen fèm ” nan do li », Vanity Fair,‎ .
  5. ↑ 5,0 et 5,1 (en) « Chimamanda Chwazi kòm Radcliffe. Kamarad », Radcliffe Institute for Advanced Study at Harvard University,‎ .
  6. ↑ 6,0 et 6,1 (en) « Recent Alumni | The MacMillan Center Council on African Studies », sur african.macmillan.yale.edu.
  7. ↑ (en) « 2017 Honorary Degrees », sur www.haverford.edu.
  8. ↑ (en) « Otè aklame resevwa diplòm onorè », The University of Edinburgh,‎ .
  9. ↑ « Ekriven Nijeryen Chimamanda Ngozi Adichie vin doktora onorè. nan Inivèsite Fribourg », sur Unifr | Nouvèl.
  10. ↑ (en) « The Caine Prize for African Writing », sur caineprize.com.
  11. ↑ (en) Discovering Home, (ISBN 978-1-919931-55-5).
  12. ↑ (en) « Konpetisyon | BBC Wa Short Story, nan Angle , ant 1800 ak 2100 mo longè. orld Service », sur www.bbc.co.uk.
  13. ↑ (en) « Bailey's Woemn Prize for Fiction 2004 ».
  14. ↑ Modèl:Link Entènèt.
  15. ↑ (en) Nigel Reynolds, « Otè Nijeryen genyen pi gwo pri literè », The Daily Telegraph,‎ (lire en ligne) .
  16. ↑ Modèl:Article.
  17. ↑ Mwatye solèy jòn, .
  18. ↑ { { Atik|lang=en|prenon1=Jennifer L.|ti non1=Knox|tit=Chimamanda Ngozi Adichie|periodical=The New Yorker|date=2010-06-07|issn=0028-792X|li sou entènèt=https:/ /www.newyorker.com/magazine/2010/06/14/chimamanda-ngozi-adichie|accessed on=2018-04-30}}.
  19. ↑ Catherine Simon, « Kritik. Yon "Nwa ki pa Ameriken" », {{Atik}} : paramètre « périodique » manquant,‎ (ISSN 1950-6244)périodique.
  20. ↑ Tirthankar Chanda, « Americanah, nouvo roman irézistible de Chimamanda Adichie », .
  21. ↑ « Chimamanda Ngozi Adichie, imperiale », Le Monde.fr,‎ 2015 -02-05 (ISSN 1950-6244).
  22. ↑ 22,0 et 22,1 Modèl:Link web.
  23. ↑ , « Chimamanda Ngozi Adichie limen Quai d'Orsay! », .
  24. ↑ (en + langue non reconnue : us) « 10 pi bon liv 2013 yo », {{Atik}} : paramètre « périodique » manquant,‎ (ISSN 0362-4331)périodique.
  25. ↑ « Feminis selon Chimamanda Ngozi Adichie », DIACRITIK,‎ .
  26. ↑ Modèl:Article.
  27. ↑ « Kominike pou laprès - Akademi Ameriken pou Arts ak Syans », sur www.amacad.org.
  28. ↑ 28,0 et 28,1 {{Web link|language=en|date=3 4 2019|author=University Communications| title=Stacey Abrams pou lanse seremoni 2019 pou kòmansman inivèsite Ameriken|url=https://www.american.edu/media/news/20190403-commencement-2019.cfm%7Csite=American University|accessed on=2019-09-12} }.
  29. ↑ « 100 Afriken ki pi enfliyan yo », Jeune Afrique,‎ , p. 36 (ISSN 1950-1285).
  30. ↑ (ht) « Chimamanda pou resevwa 16yèm doktora onè nan Inivèsite Katolik Louvain, Bèljik », The Guardian (Nijerya),‎ .
  31. ↑ « Chimamanda Ngozi Adichie, An Angry Woman - Liv - Télérama.fr », sur www.telerama.fr.
  32. ↑ « Dis fanm ki panse sou Lafrik ak mond lan », Le Monde.fr,‎ .
  33. ↑ (ht) David Brooks, « Danger nan yon istwa sèl », The New York Times,‎ .
  34. ↑ (en) « Beyoncé echantiyon apèl Chimamanda Ngozi Adichie a feminis », sur the Guardian.
  35. ↑ Modèl:Link Entènèt.
  36. ↑ (nl) « Ngozi Adichie: Feminis Beyoncé se pa feminis mwen », sur de Volkskrant, .
  37. ↑ (en) « Otè Chimamanda Ngozi Adichie '08 M.A. pou pale nan Jounen Klas la », sur YaleNews, 2019-03- 04.
  38. ↑ (en-US) « Instagram | Chimamanda Ngozi Adichie | Sitwèb ofisyèl otè », sur Chimamanda Ngozi Adichie.
  39. ↑ Modèl:Link web
  40. ↑ « Nòt sou chagren | Dey yon papa byenneme ★★★½ », sur La Presse, 2021 -12-19.

Gade tou[modifye | modifye kòd]

Sou lòt pwojè yo :

Bibliyografi[modifye | modifye kòd]

  • « 100 pèsonalite dyaspora afriken yo : Chimamanda Ngozi Adichie », nan Jeune Afrique, no 2536-2537, soti 16 rive 29 out 2009, p.  49.
  • « Chimamanda Ngozi Adichie, imperial », Le Monde des livres,‎ .

Lyen ekstèn[modifye | modifye kòd]

Modèl:Siksesyon/Kòmanse Modèl:Siksesyon/Liny Modèl:Siksesyon/Fin

Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Chimamanda_Ngozi_Adichie&oldid=839074 »