Matinik

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Aller à la navigation Aller à la recherche


Matinik
Martinique
drapo Matinik
(detay)
deviz nasyonal

im nasyonal


lang
jantile
Kreyòl, Franse
matinikè

fizo orè : UTC -4

istwa
dekouvèt
politik
gouvènman
repiblik
kapital Fòd Fwans (Fòd Fwans se chèflye Matinik, Kapital la se Pari)
pi gwo vil Fòd Fwans
divizyon
vwazen Dominik, Sent Lisi
òganizasyon ONI, IE
jewografi
sipèfisi (km²)
dlo (%)
frontiè (km)
kòt (km)
pli ro (m)
pli ba (m)
1 128
0,70



ekonomi
monnen
 - divizyon
lewo
PIB
 - total (US)
 - pa ab. (US)


endis yo
 - EDI
 - EPI


demografi
popilasyon (ab.)

dansite (ab./km²)
lavi (zan)
ne (‰)
mòtalite (‰)
mòtalite timoun (‰)
alfabèt (%)
an vil (%)
385 551[1]
Janvye 2013
355





endèks
kòd
kòd ISO
endikatif yo
 - entènet
 - telefonik
 - radyofonik

..mq ; .fr
+0596
nòt


Matinik - nan Matinik Kreyòl Matinik oswa Matnik, (ansyen yo rele Iouanacaera oswa Jouanacaera, Yanacouaera, Wanakaera, Madinina... "Iguana Island" nan lang Kalinago oswa tou Madinina (Zile Fanm yo) pa natif natal yo) ak surnome "zil la ak flè" , se yon peyi ki sitiye nan Karayib la ak pi presizeman nan achipèl la nan ti Zantiy yo. Se yon sèl kolektivite teritoryal.

Premye peple pa Arawak Amerindiens, yo te kouri soti nan nevyèm syèk la, anvan fèk vini, tou Amerindiens, Kalinagos yo te fè pati fanmi Arawak la. Kristòf Kolon te premye Ewopeyen ki te mete pye la an 1502, anba regans Panyòl la. Kolonizasyon franse te kòmanse la nan 1635, ki te dirije pa Pierre Belain d'Esnambuc

Matinik sitiye nan arc vòlkanik nan ti Zantiy yo, nan lanmè Karayib la, ant Dominik nan nò ak Sent Lisi nan sid, apeprè 420 km nan nò-nòdès kòt Venezyela, ak apeprè 865 km lès-sidès la. Repiblik Dominikèn. Te etajè kontinantal eksplwate sèlman pa Lafrans te pwolonje a 350 mil soti nan kòt la nan 2015 (sa vle di pi lwen pase zòn nan ekonomik eksklizif, ki rete fiks nan 200 mil soti nan kòt la), apre opinyon an favorab nan Òganizasyon Nasyonzini yo





Matinik oubyen Matnik se yon il ki sitiye nan zòn jewografik Karayib nan mitan Sent Lisi ak Dominik. Se yon depatman franse outremè (depatman 97.2), ak youn nan 18 rejyon Repiblik Fransèz.

Demografi[modifye | modifye kòd]

Moun Matinik se moun ki soti nan peyi Afrik, Ewòp (beke, "blan-peyi" ak Endyen), moun jwif, siryen.

Lang[modifye | modifye kòd]

Nan Matinik, lang franse se lang ofisyèl. Moun ap pale tou kreyòl Matinik.

Lang Atik prensipal: Lang nan Matinik ak lang nasyonal oswa minorite nan Majorite popilasyon an pale kreyòl Matinik, yon lang ki konpoze de mo ki gen plizyè orijin (lang Ewopeyen, lang Afrik Lwès, Kalinagos) atikile pa yon sentaks. , yon gramè ak yon konjigezon ki gen orijin Afriken. Apeprè 10% elèv yo anseye kreyòl nan lekòl la.

Moun matinikè[modifye | modifye kòd]

Kèk pèsonalite matinikè :

Powèt, ekriven[modifye | modifye kòd]

Kèk pent matinikè[modifye | modifye kòd]

Sineyas, senaris, aktè[modifye | modifye kòd]

Chantè, mizisyen, gwoup matinikè[modifye | modifye kòd]

Foto[modifye | modifye kòd]

Gade tou[modifye | modifye kòd]

Referans[modifye | modifye kòd]

Lyen deyò[modifye | modifye kòd]

Peyi nan Amerik

Amerik dinò : Etazini · Kanada · Meksik

Amerik santral : Beliz · Gwatemala · Kostarika · Nikaragwa · Ondiras · Panama · Salvadò

Karayib : Antigwa ak Babouda · Bahamas · Lababad · Kiba · Dominikani · Dominik · Grenad · Ayiti · Jamayik · Sen Kits ak Nevi · Sen Vensan ak Grenadin · Sent Lisi · Trinidad ak Tobago

Amerik disid : Ajantin · Bolivi · Brezil · Chili · Kolonbi · Ekwatè · Giyana · Paragwe · Pewou · Sirinam · Irigwe · Venezwela

lòt divizyon politik yo

Amerik dinò : Grinlann

Karayib : Karayib olandèz · Bèmid · Kayman · Gwadloup · Giyàn franse · Matinik · Monsera · Pòtoriko · Tik ak Kayk · Il Vièj amerikèn ak britanik