Aller au contenu

Twoub sichik

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Page d’aide sur l’homonymie
Pou menm non ak atik la, gade Twoub.

Yon twoub sikolojik, ki ka refere tou kòm yon twoub sikyatrik oswa yon twoub mantal an relasyon ak , deziyen yon seri kondisyon ak twoub ki gen orijin trè diferan ki mennen nan difikilte nan lavi yon moun ak/oswa moun ki bò kote yo, soufrans yo ak twoub emosyonèl ak konpòtman . Twoub mantal yo afekte tout popilasyon, kèlkeswa sèks oswa laj [1]. Maladi sa yo ka kwonik oswa pèmanan. Dyagnostik ak tretman maladi sikolojik yo souvan bay yon doktè k ap trete yon moun, yon sikyat, yon sikològ, oswa yon newopsikyat.

Egzanp ki pi komen nan maladi sikolojik[2],[3]se moun ki gen eskizofrenik, eskizolè. twoub, alizyon paranoyik, troubles manje, depresyon, adiksyons ki gen rapò ak konsomasyon alkòl oswa lòt sibstans psikoaktiv , enkyetid, fobi

Twoub sa yo ka mennen nan opitalizasyon volontè oswa fòse — sijè a pwoteksyon enterè jeneral la ak konfòmite ak lejislasyon —, ki entegre kad Lopital Sikyatrik oswa klinik espesyalize. sikològ klinik ak sikyat fè dyagnostik yo itilize plizyè metòd, souvan ki baze sou kesyonè espesifik, entèvyou oswa obsèvasyon. Lè sa a, yo ka ofri medikal ak sikoterapi tretman. Gen yon konfli sou lide « trouble ». An Frans, anpil chèchè, souvan enspire pa travay Michel Foucault oswa ki konte sou psikonaliz, montre an reyalite ke panse sou soufrans sikolojik an tèm de dezòd (olye ke 'an tèm de sentòm oswa siy) vle di panse sou soufrans sa a kòm yon malfonksyònman yo dwe nòmalize, oswa menm kòm yon machin pou repare[4],[5],[6],[7]. Li enposib pou defini kisa yon nòm ta ye anrapò ak moun nan ak psyche li, kidonk pou psikonaliz tout moun se, nan pi bon, neurotik. Tretman an pral tou depann de konsepsyon pwofesyonèl la nan soufrans sikolojik.

Twoub yo

[modifye | modifye kòd]
 Atik detaye : Lis twoub mantal yo.

Gen plizyè kategori gwo twoub mantal ak diferan aspè konpòtman ak pèsonalite ki ka afekte[8],[9],[10]. Enkyetid oswa laperèz ki entèfere ak fonksyon nòmal yo ka klase kòm yon twoub enkyetid[11]. Kategori souvan rekonèt yo enkli fobi, enkyetid jeneralize, fobi sosyal, laperèz panik, agorafobi, trouble obsessif konpulsif] (OCD) ak twoub estrès pòs-twomatik.

Souvan afektif yo (emosyon/atitid) ka afekte. Trouble atitid gen ladan, men se pa sa sèlman, tristès ki pèsistan ak etranj, melankoli oswa dezespwa kòm yon sentòm gwo depresyon oswa depresyon klinik (depresyon pwolonje men mwens entans). yo rele dysthymia). Trouble bipolè (depresyon manyak) enplike nan yon eta lespri ke yo rekonèt kòm mani oswa ipomani, altène ak youn oswa plizyè eta depresyon. Fenomèn inipolè ak bipolè reprezante kategori diferan nan maladi, oswa omwen melanje nan plizyè etap nan spectre atitid la[12].

Lang ak lòt pèsepsyon fizik oswa moral yo ka afekte (egzanp alizi, twoub panse, alisinasyon). troubles sikotik nan zòn sa a gen ladan eskizofreni ak trouble deliral. Eskizofreni distimik se yon kategori ki itilize pou klasifye moun ki montre aspè nan kondisyon distimik ak eskizofreni. Skizotypy se yon kategori ki itilize pou klasifye moun ki montre kèk nan karakteristik ki asosye ak eskizofreni men ki pa montre yo tout.

Twoub mantal ki parèt nan orijin kòporèl yo ke yo rekonèt kòm maladi somatofòm, ki gen ladan somatizasyon ak trouble disosyativ. Gen twoubegodystonik]]. Anpil ka parafili yo konsidere kòm koresponn ak yon twoub sikyatrik (atraksyon seksyèl anvè youn oswa plizyè objè, sitiyasyon, oswa moun, elatriye).

Moun ki pa ka reziste kont sèten enpilsyon twoublan oswa mouvman anvè tèt yo ak/oswa lòt moun ka klase kòm yon maladi kontwòl, ki gen ladan sèten kalite tik tankou tik. Maladi Tourette a , epilepsi ak maladi tankou kleptomani oswa piromani. Lòt depandans konpòtman, tankou jwèt aza ak achte konpulsif, kapab tou klase kòm maladi sikyatrik. Twoub obsession-konpulsif ka pafwa enplike yon enkapasite pou reziste kont sèten aksyon, men li klase separeman kòm yon twoub prensipal.

Itilizasyon medikaman ak sibstans (legal oswa non), lè pèsistan, ka klase kòm dejwe, epi kidonk kòm yon maladi sikyatrik ki lye ak depandans ak abi sibstansyèl. Patomimi, tankou Münchhausen sendwòm, yo ka dyagnostike tou.

Moun ki soufri gwo twoub nan pwòp idantite yo, memwa ak konsyans jeneral yo, ansanm ak idantite lòt moun, yo afekte pa trouble depèsonalizasyon ( egz. : trouble idantite disosyativ). Amnesia oswa demans reprezante tou twoub kognitif, ki ka lye ak vyeyès.

Pami twoub devlòpman yo ki te fèt okòmansman pandan anfans, gen sitou maladi [[espèk otis], twoub opozisyon an defi, twoub konduit ak twoub defisi atansyon, ki. ka amelyore oswa pèsiste nan adilt. Twoub konpòtman, si yo rive pandan laj granmoun, yo ka dyagnostike kòm twoub pèsonalite antisosyal. Psikopati (oswa sosyopati) pa parèt nan DSM oswa ICD men li toujou lye ak dyagnostik sa yo.

Anpil nouvo kalite dyagnostik konsènan maladi sikyatrik yo souvan pwopoze. Pami yo, gen kèk ki sijè konfli ant komite manyèl dyagnostik ofisyèl yo, tankou twoub pèsonalite masochistik, twoub pèsonalite sadik, twoub pèsonalite pasif-agresif oswa twoub dysphoric premenstruèl.

Kòz

[modifye | modifye kòd]
Nan peyi ki gen plis egalitè, gen mwens twoub mantal[13]>

Twoub mantal ak soufrans mantal ka koze pa plizyè faktè ak sous, ki afekte nenpòt moun ki gen nenpòt sèks ak laj[14]. Anplis, faktè yo ka sikolojik, jenetik, fizik oswa anviwònman; vilnerabilite jenetik yo ka lye ak evènman anviwonman estrès[15]. Etid yo endike ke jenes jwe yon wòl enpòtan nan devlopman maladi mantal[16]. Evènman anviwonmantal pandan gwosès ak nesans enplike tou. Twòm nan tèt ka ogmante risk pou yo devlope sèten kalite maladi mantal. Gen kèk lyen ki etabli ant maladi sikolojik ak enfeksyon viral[17], sibstans medsin ak sante fizik jeneral. Evènman anviwonmantal tankou gwosès ak nesans yo enkli tou.

Fonksyon nòmal neurotransmeteur yo enplike, tankou serotonin, norepinephrine, ak dopamine. Nan kèk ka, yo wè diferans tou nan gwosè ak aktivite sèten rejyon nan sèvo. Mekanis sikolojik tankou kognisyon, repons emosyonèl, pèsonalite ak tanperaman yo enkli tou, sitou newotik][18].

Enfliyans sosyal yo se yon faktè enpòtan epi yo ka enplike abi, atak ak lòt eksperyans lavi estrès. Risk espesifik pou devlope yon maladi rete pi ba, sepandan. Lòt aspè sosyal tankou chomaj, inegalites sosyoekonomik[19], yon mank nan jwenti sosyal ka ankouraje maladi sikyatrik.

Tretman

[modifye | modifye kòd]

Se lopital sikyatrik, klinik oswa lòt branch ki espesyalize nan sante mantal ki jere tretman medikaman ak sipò pou maladi mantal. Sèvis medikal nan kèk peyi yo baze prensipalman sou yon modèl medikal ki kreye pou ede endepandans, chwa ak byennèt pèsonèl lòt moun ak objektif pou reprann yon vi endepandan, byenke nan yon minorite ka, sèten moun yo trete pa fòs. Gen plizyè kalite tretman epi yo varye anpil selon maladi a.

Sikoterapi

[modifye | modifye kòd]

Terapi kognitif-konpòtmantal oswa CBT se yon terapi kout ki gen pou objaktif pou modifye panse ak konpòtman ki asosye ak yon twoub espesifik tankou twoub enkyetid, bipolè oswa twoub ki gen rapò ak estrès pòs-twomatik. Psikonaliz, oswa terapi analitik, te kapab, dapre psikoanalis yo, pote tounen nan nivo konsyan konfli ak/oswa chòk antere nan enkonsyan an epi remèd maladi a ki te mennen nan yon konsiltasyon san sa pa te demontre. Apre lopital la, sikoterapi enstitisyonèl pèmèt ou reaprann lavi sosyal. Terapi gwoup oswa terapi familyal pafwa yo itilize pou ankouraje echanj ant manm yon fanmi, pou evolye ansanm nan fonksyone ki pi fleksib epi jwenn bon balans. Terapi atensyon oswa meditasyon yo nan devlopman epi ede diminye estrès ak anpeche rplonje depresyon.

Medikaman

[modifye | modifye kòd]

medikaman sikotwòp pou trete yon maladi mantal yo divize an plizyè kalite. Yo itilize antidepresè kòm tretman pou depresyon klinik, enkyetid, ak lòt kalite maladi mantal. Anksyolitik yo itilize pou twoub enkyetid ak lòt pwoblèm ki gen rapò tankou lensomni. Neuroleptics yo sitou itilize pou trete maladi sikotik, ki gen ladan eskizofreni. Stimulan yo souvan itilize, patikilyèman pou twoub defisi atansyon.

Lòt

[modifye | modifye kòd]

Elektwokonvilsivoterapi pafwa itilize lè entèvansyon pou depresyon yo echwe. Sikochiriji konsidere kòm eksperimantal men kèk neurològ ede nan ka ki ra[20],[21].

Ou ka bay èd konseye pwofesyonèl tou. Pwogram Sikoedikasyon yo ka ede moun konprann epi rezoud pwoblèm yo. Terapi kreyatif yo patisipe tou nan pwogram sa a ki gen ladan terapi mizik, terapi atizay oswa terapi dram. Genyen tou lòt sipò fòm ki disponib pou pasyan yo.

Nan kòmansman 2021, lame franse yo te kòmanse fè eksperyans ak kay ki pa medikal: kay Athos, yo nan lòd yo ede sòlda ki soufri blesi sikolojik rebati lavi yo. Enspire pa modèl Clubhouse ki te kreye an 1948 Ozetazini, estrikti siko-sosyal sa yo ede sòlda yo aprann reaprann aksyon chak jou yo pou yo ka ede yo planifye avni[22].

Pronostik

[modifye | modifye kòd]

Pronostik la depann de maladi a, moun nan, ak kantite faktè ki gen rapò ak maladi a. Gen kèk maladi ki pasajè, pandan ke lòt moun ka dire jiska lanmò. Gen kèk maladi ki ka limite a kèk efè tanporè, pandan ke lòt yo ka enplike gwo enfimite ak asistans. Nivo kapasite oswa andikap ka varye nan diferan domèn nan lavi yo. Andikap pèmanan gen rapò ak enstitisyonalizasyon, diskriminasyon, eksklizyon sosyal ak lòt maladi ki gen rapò. Pronostik la nan maladi yo, souvan konsidere kòm trè grav ak konplèks, tou varye. Long etid entènasyonal ki baze sou eskizofreni te demontre ke mwatye nan moun yo te gen sentòm ki amelyore e ke apeprè yon tyè nan yo, an tèm de sentòm ak fonksyon fizik/motè, estabilize san tretman dwòg. Sepandan, anpil moun gen gwo difikilte pou plizyè ane, byenke rekiperasyon « reta » pa enposib[23] .

Mwatye moun yo dyagnostike ak twoub bipolè pa satisfè kritè dyagnostik yo nan sis semèn ankò, men yo se yon kondisyon alontèm[24], maladi yo ka estabilize, men yo pa kapab. dwe « geri ». Mwatye nan yo ap fè eksperyans yon nouvo epizòd mani oswa gwo depresyon pandan de ane ki vin apre yo[25]. Fonksyon fizik ak motè yo varye, anjeneral pòv pandan epizòd gwo depresyon oswa mani men otreman jis, bon oswa pi bon pandan epizòd ipomani ki te koze pa twoub bipolè II[26].

Nòt ak referans

[modifye | modifye kòd]
  1. ↑ Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele mental health 2014
  2. ↑ Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele handipole
  3. ↑ « Lwa no 2005-102 11 fevriye 2005 - Andikap mantal ».
  4. ↑ « Dezòd oswa sentòm, ki jan yo reflechi sou sikopatoloji kontanporen », Prattik sikolojik, vol. 12,‎ , p. 437-445.
  5. ↑ « Psikopatoloji nan kesyon jodi a hui », Klinik Mediterane,‎ , p. 41-57 (lire en ligne).
  6. ↑ « Konstriksyon dezòd kòm yon nòmalizasyon antrepriz », Lèt ki soti nan anfans ak adolesans,‎ , p. 31-41 (lire en ligne).
  7. ↑ « Terapi mou yo chèche dezespereman patoloji fleksib », klinik Mediterane,‎ , p. 143-172 (lire en ligne).
  8. ↑ (anglè) en . Syans Psikolojik,
  9. ↑ (anglè) en « Sante Mantal: Kalite Maladi Mantal », sur WebMD Inc, 1 jiyèmodèl:er 2005.
  10. ↑ (anglè) en , « Apèsi sou Maladi Mantal », .
  11. ↑ (en) « Sante Mantal: Kalite Maladi Mantal ».
  12. ↑ (en) Akiskal HS, Benazzi F, « The DSM-IV ak ICD-10 kategori renouvlab [gwo] maladi depresyon ak bipolè II: prèv ke yo gen rapò sou yon spectre dimansyon », J Affect Disord,‎ (PMID 16488021, DOI 10.1016 /j.jad. 2005.12.035).
  13. ↑ (en + fr) The Spirit Level: Poukisa sosyete ki gen plis egalite prèske toujou Do Better, Paris/Namur (Bèljik), (ISBN 978-1-84614-039-6, 978-2-36383-101-9 ak 1-84614-039- 0).
  14. ↑ « Press kit mental health psychological disorders 2014 » [PDF], sur www.santementale2014.org.
  15. ↑ « Sante mantal : ranfòse aksyon », .
  16. ↑ Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele OMS1
  17. ↑ (en) Yolken RH, Torrey EF, « Viris, eskizofreni, ak twoub bipolè », Clin Microbiol Rev ., vol. 8,‎ '"`uniq--templatestyles-00000021-qinu`"' 1st janvye 1995, p. 131–45 (PMID 7704891, PMCID 172852, lire en ligne).
  18. ↑ (en) « Asosyasyon potansyèl neuroticism a ak twoub mantal mwatye apre ajisteman pou sentòm debaz ak istwa sikyatrik, men asosyasyon an ajiste diman pouri ak tan: yon meta-analiz sou 59 etid longitudinal/pwospèktif ak 443,313 patisipan », Sikolojik Medsin,‎ (PMID 27523506, DOI 10.1017/S0033291716001653, lire en ligne).
  19. ↑ Thibaut de Saint Pol, « Sante ki pi pòv yo », sur www.insee.fr.
  20. ↑ (en) « Ansiklopedi Maladi Espri », sur www.minddisorders.com.
  21. ↑ (en) « Psychosurgery: pase, prezan, ak fiti », Brain Res. Sèvo Res. Rev.,‎ , p. 409–19 (PMID 15914249, DOI 10.1016/j.brainresrev.2004.09.002, lire en ligne [PDF]).
  22. ↑ « Athos, yon kay. pou sòlda ki blese mantal », sur France Culture
  23. ↑ (en) « Rezilta alontèm nan pasyan ki gen eskizofreni: yon revizyon », Canadian Journal of Psychiatry, vol. 50,‎ , p. 892–900 (PMID 16494258, lire en ligne [PDF]).
  24. ↑ « Gid Unafam - Viv ak twoub bipolè » [PDF], sur unafam.org.
  25. ↑ (en) « McLean-Harvard la. Etid Mania Premye Episode: prediksyon rekiperasyon ak premye repetisyon », Am J Psychiatry,‎ , p. 2099–107 (PMID 14638578, DOI 10.1176/appi.ajp.160.12.2099, lire en ligne).
  26. ↑ (en) « Psychosocial disability in the course of bipolar I and II disorders: a prospective, comparative, longitudinal study », Arch. Gen. Sikyatri, vol. 62,‎ , p. 1322–30 (PMID 16330720, DOI 10.1001/archpsyc.62.12.1322, lire en ligne [PDF]).
Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Twoub_sichik&oldid=826582 »