Relasyon ant Meksik ak Ayiti
Relasyon ant Ayiti ak Meksik refere a relasyon diplomatik ant Etazini meksiken yo ak Repiblik Ayiti a. Tou de (2) peyi yo se manm Asosyasyon nan Eta Karayib la, Kominote a nan Amerik Latin nan ak Eta Karayib, Òganizasyon nan Etazini ameriken yo ak Nasyonzini.
Istwa
[modifye | modifye kòd]Ayiti te premye peyi nan Amerik Latin nan pou li te vin endepandan kont Lafrans nan lane 1804. Rezilta sa a enspire plizyè nasyon nan rejyon an nan lit pou endepandans yo. An 1816, jeneral meksiken Martín Javier Mina ak Larrea te ale an Ayiti pou jwenn sipò pou endepandans Meksik nan kont Espay.[1] Relasyon konsilè ant Ayiti ak Meksik te etabli an 1882 ak relasyon diplomatik fòmèl yo te etabli an 1929. [2] An 1934, yon biwo diplomatik meksiken te louvri nan Pòtoprens ak an 1943 li te tounen anbasad. Nan menm ane an, Ayiti louvri yon anbasad vil Meksiko. [3] .
Ant 1957 ak 1986, Ayiti te dirije pa Prezidan François Duvalier, pita, pa pitit gason li, Jean-Claude Duvalier. Pandan peryòd sa a, plizyè politisyen, etidyan yo ak aktivis yo ayisyen wo nivo te chèche refij nan anbasad Meksik an nan kapital la, tankou ansyen politisyen ak otè Gérard Pierre-Charles, ki te viv 26 ane nan peyi Meksik.[4] An fevriye 1991, Prezidan Jean-Bertrand Aristide te vin pouvwa. Epi li te pèdi pouvwa nan yon koudeta nan mwa septanm 1991 ak fòse yo kouri soti nan peyi a. Nan menm mwa a, Premye Minis Aristide, René Préval, te kouri al nan anbasad Meksik an, kote li te rete pou onz mwa, jiskaske li te bay yon otorizasyon epi li kouri met deyò. nan Meksik. Aprè sa, René Préval vin Prezidan an Ayiti ant fevriye 1996 ak 2001 e ankò ant 2006 ak 2011.[5]
An janvye 2010, Ayiti te fè eksperyans yon tranbleman tè 7.0. Kòm plizyè peyi, Meksik te reponn lè li bay manje ak lòt èd ijans esansyèl. Yon ti tan aprè tranbleman tè a, plis pase 1,300 travayè medikal meksiken te rive an Ayiti, ansanm avèk 15,000 tòn èd imanitè ak plis pase 51,000 tant pou bay refij tanporè. [6] Sòlda meksiken yo te patisipe tou nan operasyon rechèch ak sekou. Depi 2010, gouvènman meksiken an te bay plis pase 8 milyon dola ameriken nan asistans finansyè bay gouvènman an ak moun ayisyen yo.
An 2012, Prezidan Felipe Calderón te vin premye tèt meksiken an pou vizite Ayiti. Pandan li te rete an Ayiti, Prezidan Calderón te rankontre avèk Prezidan ayisyen Michel Martelly, e li te diskite sou relasyon bilateral ant de (2) peyi yo ak asistans pou devlopman Meksik bay Ayiti. [1] An 2016, apeprè 5,000 sitwayen ayisyen, yon fwa nan Meksik, te anpeche antre nan Etazini lè Prezidan Barack Obama te fini otorize Ayisyen antre nan peyi a sou rezon imanitè. Anpil Ayisyen rete nan Meksik, sitou nan vil fontyè Mexicali ak Tijuana.[7],[8]
Kòm yon pati nan yon efò ògmante èd imanitè ak rekonstriksyon an Ayiti a, Meksik ofri bous detid pou 300 etidyan ayisyen pou yo etidye nan inivèsite meksikèn chak ane.[9] Etidyan sa yo resevwa tou yon montan pa mwa nan 625 dola ameriken pandan yo ap pouswiv etid yo.[9] Premye 103 etidyan yo te rive an 2013, ki te swiv pa 93 an 2014 ak lòt moun an 2015.[9]
Vizit Leta
[modifye | modifye kòd]
Vizit prezidansyèl Ayiti nan Meksik
[modifye | modifye kòd]- Prezidan Jean-Bertrand Aristide (2004)
- Prezidan René Préval (2010)
- Prezidan Michel Martelly (2014, 2015)
- Prezidan Jovenel Moïse (2017)
Vizit prezidansyèl Meksik an Ayiti
[modifye | modifye kòd]- Prezidan Felipe Calderón (2012)
- Prezidan Enrique Peña Nieto (2013)
Akò bilateral
[modifye | modifye kòd]De (2) peyi yo te siyen kèk akò bilateral, tankou yon akò sou emisyon mityèl nan viza gratis (1942) ak yon akò koperasyon teknik ak syantifik. [1]
Relasyon komèsyal
[modifye | modifye kòd]An 2018, komès total ant de (2) peyi yo te monte a 100 milyon dola ameriken.[10] , [11] Prensipal ekspòtasyon Ayiti a Meksik yo jan sa a : tekstil ak rad. Prensipal ekspòtasyon meksikèn an Ayiti yo se jan sa a : ble, tekstil ak akimilatè elektrik.[10] , [12] Miltinasyonal meksiken Cemex la opere an Ayiti. [13]
Kay diplomatik
[modifye | modifye kòd]Gade tou
[modifye | modifye kòd]Referans
[modifye | modifye kòd]- ↑ 1,0 1,1 et 1,2 (espanyòl) es Antecedentes Historicos
- ↑ (espanyòl) es Bilateral relations between Mexico and Haiti
- ↑ (espanyòl) es Bilateral relations between Mexico and Haiti
- ↑ (anglè) en Obituary: Gérard Pierre-Charles
- ↑ (anglè) en History of diplomatic relations between Mexico and Haiti
- ↑ (espanyòl) es Aide humanitaire mexicaine, 2010
- ↑ (anglè) en Haitians Denied Entry Into The U.S. May Have To Start New Lives In Mexico
- ↑ (espanyòl) es Entrevista con el embajador de Haití en México, Guy Lamothe, sobre la “nueva” migración haitiana
- ↑ 9,0 9,1 et 9,2 (espanyòl) es « Llegan estudiantes haitianos a México ». Excelsior. Retrieved 25 desanm 2014.
- ↑ 10,0 et 10,1 (espanyòl) es Mexican Ministry of the Economy: Haiti
- ↑ (espanyòl) es México y Haití buscarán ampliar comercio e inversiones
- ↑ (espanyòl) es Peña Nieto ratifica apoyo a Haití para reconstrucción
- ↑ (espanyòl) es Relaciones de Cooperación de México con Haití
- ↑ (franse) frAmbassade du Mexique à Port-au-Prince