Relasyon ant Espay ak Ayiti
Relasyon Ayiti-Espay yo se relasyon bilateral ak diplomatik ant de (2) peyi sa yo. Ayiti gen yon anbasad nan Madrid, [1] ak konsila nan Barcelona, Cadiz ak Malanga . [2] Espay gen yon chanselri nan Petyonvil, touprè Pòtoprens. [3]
Relasyon istorik[modifye | modifye kòd]
Nan dat 17desanm 1492, Kristòf Kolon te rive nan La Española, yon pati nan sa ki ta pita rele Gwo Zantiy, e zile a te vin fè pati Anpi Panyòl la. Anvan Èspayol yo te rive, li te abite pa gwoup etnik Arawak, Karayib ak Tayino. Nan kòmansman 17yèm syèk la, akòz esò ki te akeri komès enfòmèl la nan kolon kreyòl yo nan zile a ak ki te ale kont monopòl la ki metwopòl la gen entansyon, gouvènè a panyòl Antonio de Osorio te bay lòd ant 1605 ak 1606 depopilasyon a pati santral ak lwès zile a pou yo sispann pratik sa a. Aprè yon tan, bucaneros yo, moun ki te rete nan lachas bèf ak kochon mawon, komès nan fouri ak kilti tabak, etabli nan zòn ki san popilasyon nan pati lwès la, menm jan tou filibiste yo, tou de ki gen orijin fransèz. Yo okipe dabo il Latòti epi pita koloni sa yo detèmine ke pati lwès la nan zile a te reklame pa Lafrans. Nan lane 1697, Espay te kite pati sa a nan zile a nan Lafrans pa Trete Ryswik, ki fòme Sen Domeng franse a.
Relasyon diplomatik yo[modifye | modifye kòd]
Relasyon bilateral ant Espay ak Ayiti trè bon, epi yo te nan tout 20yèm syèk la. Ayiti te rekonèt gouvènman Jeneral Franco sou 1e avril 1939. Nan mwa desanm 1946, tankou prèske tout peyi ki te gen relasyon ak Espay, li te pran retrèt anbasadè li soti nan Madrid an konfòmite ak Rezolisyon an nan Nasyonzini nan dat 13 desanm 1946. Sepandan, sou 6 oktòb 1949, te di ke rekòmandasyon toujou ankou, Repiblik Ayiti a te restore reprezantasyon diplomatik li nan peyi Espay. An 1951 Espay etabli anbasad li nan Ayiti, e depi lè sa a, te gen relasyon bilateral fò ant de (2) peyi yo. [4]
Relasyon ekonomik yo[modifye | modifye kòd]
Nan de (2) dènye ane yo, ankouraje pa kontra Gouvènman ayisyen yo te fè avèk lajan entènasyonal, plizyè konpayi jeni, konstriksyon ak achitekti panyòl te rive nan Ayiti. Twa (3) chenn otèl panyòl te devlope tou ti pwojè tankou premye kontak ak sektè touris ayisyen an.
Malgre ke peyi a pa gen yon mache andedan enteresan (10 milyon abitan yo ki 80% ap viv anba liy pòvrete) Ayiti se prezante kòm yon platfòm pou ekspòtasyon nan lòt peyi nan zòn nan, ki gen ladan Etazini, ak espesyalman pou pwodui twal. Enpòtasyon pwodui konstriksyon se yon lòt sektè ki ta ka atire ekspòtatè panyòl. [5]
Koperasyon[modifye | modifye kòd]
Koperasyon panyòl la te ranfòse aprè tranblemanntè a an 2010, rive nan 346 milyon € nan ane yo ki swiv. Jan te dakò ak gouvènman ayisyen an, sektè priyoritè pou aksyon yo se : Dlo ak lapwòpte, edikasyon, sektè pwodiksyon, ak devlopman riral yo ak goumen kont grangou. Konsènan priyorite jewografik yo, koperasyon panyòl la konsantre entèvansyon li yo nan Depatman Lwès la (ki gen ladan Pòtoprens), Santral ak Sidès. [6]
Vizit ofisyèl yo[modifye | modifye kòd]
Ant 2008 ak 2012 plizyè otorite panyòl te fè vizit nan Ayiti. Pami yo, sa li vo mansyone Larèn nan Espay an 2009 ak nan mwa oktòb 2011, Premye Vis Prezidan an nan Gouvènman an María Teresa Fernández de la Vega an 2009 ak an 2010, Minis Zafè Etranje ak Koperasyon an Miguel Angel Moratinos an 2008 ak Minis Defans Carme Chacón an 2010. Te gen plizyè vizit pa sekretè Deta, tankou sa yo ki soti nan Amerik Latin nan, Koperasyon Entènasyonal ak politik defans. Finalman, vizit la ki te fèt nan mwa me 2012 pa Direktè a nan AECID a ak vizit la Sekretè Deta ak Koperasyon Entènasyonal ak pou Amerik Latin nan, Jezi Gracia, nan mwa fevriye ane sa a.
Sou bò ayisyen an, Prezidan Michel Martelly te vizite de (2) fwa Espay kòm Chèf Leta. Premye vwayaj la te fèt nan mwa jiyè 2011 ak dezyèm nan mwa novanm 2012, lè li te asiste somè panyòl-ameriken nan Cadiz, kote Ayiti te patisipe pou premyè fwa kòm obsèvatè. Nan kòmansman 2014, Minis Touris Stephanie Balmir Villedroin te vizite Espay kòm yon pati nan FITUR 2014 pou ankouraje Ayiti kòm yon destinasyon pou touris. [7]
Referans[modifye | modifye kòd]
- ↑ [1] Embajada de Haití en Madrid
- ↑ [2] Lista de consulados extranjeros en España
- ↑ Ficha de Haití Office of Diplomatic Information. Ministry of Foreign Affairs and Cooperation. Section: Data of the Spanish Representation in Haiti.
- ↑ Ficha de Haití Office of Diplomatic Information. Ministry of Foreign Affairs and Cooperation. Section: Diplomatic relations.
- ↑ Ficha de Haití Office of Diplomatic Information. Ministry of Foreign Affairs and Cooperation. Section: Economic relations.
- ↑ Ficha de Haití Office of Diplomatic Information. Ministry of Foreign Affairs and Cooperation. Section: Cooperations.
- ↑ Ficha de Haití Office of Diplomatic Information. Ministry of Foreign Affairs and Cooperation. Section: Relations of visits in both directions (last ten years).