Aller au contenu

Ras moun

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Page d’aide sur l’homonymie
Pou menm non ak atik la, gade Ras (disambiguation).

Nosyon ras moun, pa analoji ak ras bèt, yo itilize pou etabli klasifikasyon entèn espès imen selon kritè mòfoloji oswa kiltils[1],[2],[3]. Etid syantifik yo, ki baze depi mitan XXe syèk sou jenetik, te montre ke konsèp "ras" la pa enpòtan pou karakterize diferan sougwoup jeyografik espès imen yo paske divèsite jenetik la. pi plis ant moun ki nan menm popilasyon an pase ant diferan gwoup[4],[5],[6]. Konsantman syantifik aktyèl la rejte, nan nenpòt ka, egzistans agiman byolojik ki ta ka lejitimize nosyon "ras"[7],[8], [9], relege nan yon [[abitrè] ] reprezantasyon dapre mòfolojik, etnik-sosyal, kiltirèl, politiks kritè oswa ki gen rapò ak koulè po [10].

Yo te itilize nosyon "ras" apati de XVIIIe syèk pou distenge gwoup imen ki genyen kritè fizik transmisib, nan kontinyasyon jeneyaloji biblik answit gwo taksonomi yo. nan Linnaeus. Kidonk, sèl koulè po popilasyon Afriken yo te sèvi kòm yon agiman pou esklavaj yo oksidantal yo ant Modèl:-s mini- ak XIX e syèk; menm jan an tou, nan XXe syèk yo, yo te itilize nosyon "ras" sa a pou jistifye an patikilye Shoah la Nazi, [[apartheid] ] nan Lafrik di sid ak segregasyon nan Etazini. Li pa itilize jodi a ankò nan deskripsyon mond vivan an pou deziyen espès ak sou-espès mond bèt la an jeneral (ak eksepsyon de bèt domestik).

Mwayèn distans jenetik Fst ant popilasyon moun yo se omwens 0,15. Lewontin te di ke sa reprezante yon ti variyasyon ras.[11] Harpending, pandan sa, te di ke distans sa a ta mennen yon fòm relasyon ant moun nan menm popilasyon an, menm jan ak relasyon ant demimi nan yon popilasyon ki marye nan yon fason ki kase règ, epi yon moun nan yon popilasyon espesifik ta genyen yon relasyon jenetik ki pi pre pase yon moun ki pa gen okenn relasyon avèk popilasyon an menmjan avèk demimi ki gen diferan ras.[12]

Etimoloji ak siyifikasyon

[modifye | modifye kòd]

Tèm "ras" la gen yon etimoloji ensèten ki konplike siyifikasyon li epi ki fè itilizasyon aktyèl li delika. "Ras" pa, sepandan,s pa gen okenn antecedent dirèk Latin. Yo sipoze ke yon tretman Low Latin nan "ratio", oswa menm "generatio", ta bay nan Italyen "razza", "rassa", d premye fransifye kòm "rasse". Pandan ke anpil otè prefere konekte li ak "radix" nan Latin ki vle di "rasin". Sepandan, tèm nan pwobableman sòti orijin li nan mo arab "ras" ki vle di "tèt", e li ta jwenn premye itilizasyon li osi bonè ke XVe syèk nan peyi Espay, Lè sa a, yon syèk pita nan Lafrans ak nan Almay[13].

Lè sa a, tèm nan deziyen nenpòt espès bèt oswa fwi, tankou nan Commynes an 1498, oswa yon konvansyon fanmi oswa pwofesyonèl, tankou nan [[Le Cid (Corneille)|Le Cid] ] pa Corneille reprezante an 1637: Papa Rodrigue, papa Chimène fèk souflete, kriye « tankou afwon, premye ras [li] wè ronjri fwon ». An 1749 Buffon te itilize tèm nan pou deziyen yon sou-kategori nan espès la, sa vle di ke Voltaire te pran an 1756 nan Essai sur les mœurs et l'spirit li a. nan nasyon yo: « ras Nèg yo se yon espès gason diferan de nou, menm jan ras epayòl yo soti nan greyhounds ». Yo itilize tèm nan tou pou konte jenerasyon: Bossuet fè remake ke "Fanmi wayal ki pi byen etabli yo ap viv pou kat oswa senk ras apèn". Nan itilizasyon sa yo, yo jwenn siyifikasyon Latin nan "rapò": tèm nan reprezante yon lide nan klasifikasyon, men yo ajoute lide nan liy fanmi an. Plizyè itilizasyon gen anpil e fè mo a komen soti nan XVIIe syèk rive nan XIXe syèk: li sèvi kòm anpil pou nonmen yon pitit (ras Atrid yo, ras Abraram), kòm yon nasyon (ras franse), ke spesifikasyon bèt nan Darwin, ak pa ekstansyon oswa abi, tout kalite kominote, reyèl oswa ideyal (ras esklav, ras ewo).


Notes et références

[modifye | modifye kòd]
  1. ↑ Race, Dictionnaire Larousse.
  2. ↑ Dictionnaire de l'Académie française: “Chak nan gwo gwoup ki genyen ant nou sipèfisyèlman distribye espès imen an selon la. karakteristik fizik diferan ki te konsève oswa parèt nan chak, akòz izolasyon jeyografik yo pou peryòd pwolonje. »
  3. ↑ Rasis ak ras: istwa, syans, pseudo-syans ak politik, , "Espès imen an anjeneral divize an ras dapre kritè piman fizik, ki gen rapò sitou ak dimansyon kilè eskèlèt la. »
  4. ↑ Genyen Èske gen ras imen? Poukisa anpil koulè po?, hominides.com.
  5. ↑ Alberto Piazza, “Un concept san baz biyolojik", Orijin divèsite moun - syans ak nosyon ras, 30/09/1997, La Recherche no 302, {{p.|64} }.
  6. ↑ Templeton, A. (2016). EVOLISYON AK NOTIONS RAS IMEN. Nan Losos J. & Lenski R. (Eds.), Ki jan evolisyon fòme lavi nou: redaksyon sou byoloji ak sosyete (pp. 346-361). Princeton; Oxford: Princeton University Press. Modèl:Doi.
  7. ↑ Modèl:Broken link.
  8. ↑ (en) Jennifer K. Wagner et al., « Opinyon antwopològ sou ras, zansèt, ak jenetik », Journal Ameriken antwopoloji fizik, vol. 162,‎ , p. 318–327 (PMID 27874171, PMCID 5299519, DOI 10.1002/ajpa.23120).
  9. ↑ (en) , « Deklarasyon AAPA sou ras ak rasis » .
  10. ↑ {{Lyen entènèt|language=en|author=Tony Fitzpatrick|url=http://news.wustl.edu/news/Pages/ 184.aspx|title=Biyolojis evolisyonè: ras nan moun yon sosyal, pa byolojik. , konsèp|jou=20|mwa=Me|ane=2003|sit=Washington University nan St. Louis|accessed=01-11-2012} }.
  11. ↑ https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4684-9063-3_14
  12. ↑ https://www.jstor.org/stable/27503827
  13. ↑ Isabelle Baudino, Envansyon ak reprezantasyon ras nan 18tyèm syèk la,

Erè nan sitasyon : La balise <ref> nommée « Février2008_Bertrand_JORDAN » définie dans <references> n’est pas utilisée dans le texte précédent.

Annexes

[modifye | modifye kòd]

Sou lòt pwojè yo :

Gen yon kategori ki konsakre ak sijè sila a : Ras moun.
Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Ras_moun&oldid=842777 »