Nouvèl
Yon nouvèl se yon istwa kout. Li parèt nan fen Mwayennaj yo , jan literè sa a te apwoche ak woman ak enspirasyon reyalis [1] , epi yon ti kras diferan ak kont. Soti nan 19yèm syèk la , otè yo devlope lòt posiblite nan jan a, ki repoze sou konsantrasyon nan istwa pou ranfòse efè li sou lektè a, paregzanp yon chit ki fè etone. Tèm yo te elaji tou : nouvèl la te vin tounen yon fòm privilejye nan literati fantastik , lapolis , ak syans fiksyon.
Parèt jan an
[modifye | modifye kòd]Al-Hamadhani , ekriven iranyen (nan Hamadan kapital ansyèn nan Pès) nan dizyèm syèk konsidere kòm moun envante "nouvèl" la[2] , oswa moun ki te vini anvan li yo nan maqâma[3].
Nan Lafrans, nouvèl la kòmanse nan Mwayennaj yo. Li te ajoute, ak ranplase kèk kote, anpil istwa kout : fabliyo, lè, di, devis, egzanp, Kont. Nouvèl la te okòmansman se te yon seri ti istwa san non yo te konn ap bay gratis nan lari, epi te gen de (2) gwoup : yon gwoup yo te rele exemplums, se te istwa relijyèz ki te ap preche moral ak don pou legliz, ak yon lòt gwoup ki se "kana" (canard nan lang franse), rakonte lòt istwa tankou vòl, desepsyon, oswa touye moun. De gwoup sa yo bay jodi a mo jagon ki vle di jounal, ki li menm rapòte sou divès reyalite.
Dirèktman avèk enspirasyon pa Decameron (1349-1353) nan Boccaccio ,premye rekèy nouvèl franse, ki pa te gen non, Cent Nouvelles nouvelles , byen kwè ki parèt ant 1430 ak 1470.[1]
Men, se sèzyèm syèk ki pral wè tout bon monte jan sa. An 1558, ak L'Heptaméron , Marguerite de Navarre bay jan an premye lèt li yo ak tout gwo valè : nan rekèy sa a ki pa fini ak 72 istwa[4], fwontyè sou istwa yo endispansab eritye soti nan fabliyo yo, nou jwenn istwa ki pi grav, kote Anèkdòt kite kèk plas pou analiz sikolojik.
Diferans li yo
[modifye | modifye kòd]Nan peyi anglo-sakson yo (ak nan Etazini an patikilye), li konsidere nouvèl la ka klase nan twa (3) kategori daprè longè li yo. òganizasyon Syans Fiksyon ak fim ekriven Amerik yo bay yon definisyon : istwa kout short story gen mwens pase 7,500 mo , novellette gen ladan istwa ant 7,500 ak 17,499 mo, ak Novella , prèske yon woman, gen ladan istwa ant 17,500 ak 40,000 mo[5].
Nan peyi ki pale franse, nouvèl la, tankou novella la[6] ak woman an, se pa yon kesyon de longè, men nan konsèpsyon. Yon nouvèl chita sèlman sou yon evènman epi pa gen okenn tan repo pou lektè a, yon novela[7] gen evènman ki gen rapò ak yon evènman santral epi yon woman gen anpil evènman. Novela la ak roman an bay peryòd repo pou lektè a. Nou menm tou nou fè distenksyon ant sa yo rele nouvèl la an franse ki gen ritm ki ale vit epi yo pa parèt klè ak sa yo rele nouvèl angle oswa alman ki gen ritm ki ka eksplike panse yo, reyaksyon pèsonaj yo.
Sans powetik nan nouvèl la
[modifye | modifye kòd]Yon nouvèl gen plizyè karakteristik ki rann li kout.
- Kontrèman ak woman , li santre sou yon sèl evènman.
- Pèsonaj yo pa anpil, yo mwens dekri pase nan woman an.
- Finisman an anpil fwa konn se yon bagay ou ta p tann, e li pran fòm yon chit long ki pran kèk liy sèlman.
Ekriven nouvèl yo
[modifye | modifye kòd]Gary Victor
[modifye | modifye kòd]- 1989 : Sonson Pipirit, ou profil d’un homme du peuple. Pòtoprens : Deschamps, 1989.
Referans
[modifye | modifye kòd]- ↑ 1,0 et 1,1 « Présentation de la nouvelle au XVIe syèk sur le site Gallica. ».
- ↑ http://www.libella.fr/phebus/index.php?post/2008/03/06/Les-Aventures-de-Sindbad-le-marin-libretto-par-Anonyme
- ↑ www.asile.org/meyssan. « Bâdi al-Zamâne al- Hamadhani ». www.bibliomonde.com. Archived from the original on 2012-11-11. Retrieved 2019-03-26.
- ↑ Li te gen ladan li yon santèn an premye, tankou Decameron a, li te vle fè yon imitasyon
- ↑ Syans Fiksyon ak fim ekriven nan Prim Amerik yo. (Aksè 16 me 2009)
- ↑ « novella — Wiktionnaire ». fr.wiktionary.org.
- ↑ « Ode à la novella ». 14 oktòb 2010.