Aller au contenu

Maltèt

Modifye lyen yo
Depi Wikipedya, ansiklopedi lib

Yon maltèt, yo rele tou tèt fè mal, Céphalée, se yon doulè lokal ki santi nan nivo bwat kranyen oswa pafwa nan kou a. Doulè sa a ka lateral, souvan inilateral, oswa difize ak jeneralize. Li manifeste tèt li nan yon fason trè varye pa sansasyon opresyon oswa konpresyon, mato, koule, boule, pikotman, pikotman, kraze[ réf. swete]; osi byen ksipèsansiblite nan bri ak limyè.

Maltèt yo trè komen, nan sivilizasyon lwès la modèn nan nenpòt ka[ réf. swete]. Tretman li depann an prensip sou kòz ki kache yo, men nan pratik prèske toujou enplike yon kalman; detant ak kalm ede tou. Menm lè soufrans la sanble soti "anndan", se zòn ki distribye ozalantou zo bwa tèt la ak kou a (9 zòn) ki sansib pou doulè, alòske tisi serebral yo tèt yo pa sansib.

Nan vas majorite ka yo, tèt fè mal yo pa grav, men sèten foto klinik ki asosye yo ta dwe atire atansyon doktè a.[1] Maltèt kapab yon sentòm (sibjektif) nan plizyè kòz, pafwa nan maladis, benign oswa pi grav: se yon sa yo rele ki pa espesifik sentòm.

Kòz komen yo enkli: fatig, travay twòp ak privasyon dòmi; estrès ak enkyetid; efè medikaman ak lòt dwòg; frèt, frèt, sinizit, anjin oswa lòt enfeksyon viral; Dan fè mal ; menstruasyon ; bwason glase ansanm ak angove apre konsomasyon alkòl, insolasyon, dezidratasyon, bri. Gen diferan klasifikasyon nan tèt fè mal.

Klasifikasyon

[modifye | modifye kòd]

Tèt fè mal yo sitou klase pa Klasifikasyon Entènasyonal Maladi Maltèt (ICC) pibliye pa International Headache Society (SIC) ki te pibliye tou yon dezyèm edisyon[2]. Klasifikasyon sa a apwouve pa Òganizasyon Mondyal Lasante (WHO).[3]

Lòt sistèm klasifikasyon egziste. Youn nan premye yo te pibliye an 1951.[4] Enstiti Nasyonal Sante yo te devlope yon sistèm klasifikasyon an 1962.

CIC-2

[modifye | modifye kòd]

International Classification of Headache Disorders (ICC) se yon klasifikasyon hierarchique de maladi maltèt pibliye pa International Headache Society. Li gen kritè dyagnostik (operasyonèl) konsènan maladi ak tèt fè mal. Premye vèsyon klasifikasyon an, CIC-1, te pibliye an 1988. Revizyon aktyèl la, CIC-2, te pibliye an 2004[5] .

Klasifikasyon an itilize kòd nimerik. Rezime a gen ladan 13 gwoup tèt fè mal. Kat ladan yo klase kòm tèt fè mal prensipal, 5-12 gwoup kòm tèt fè mal segondè, osi byen ke de dènye yo kòm lòt kalite tèt fè mal[6].

Klasifikasyon CIC-2 defini migrèn, maltèt tansyon, maltèt grap grap ak tèt fè mal kwonik chak jou. Epitou, dapre klasifikasyon an, tèt fè mal ki gen rapò ak tous, efò ak koit[7], yo klase kòm "tèt prensipal". Maltèt kwonik ki pèsistan, patikilyèman hypnic headache (ki gen rapò ak dòmi), yo klase tou kòm tèt fè mal prensipal.

Maltèt segondè yo klase dapre kòz yo epi yo pa dapre sentòm yo yo. Dapre klasifikasyon ICC-2, kalite prensipal yo nan tèt fè mal segondè yo enkli sa ki gen rapò ak twomatik nan tèt oswa chòk nan matris tankou "whiplash", emoraji entrasérébral oswa lòt blesi. Maltèt ki te koze pa maladi serebral oswa nan kòl matris pa aksidan vaskilè serebral (CVA) ak atak ischemik pasajè, emoraji entrakranyen ki pa twomatik, malformasyon vaskilè oswa pa arterit yo defini tou kòm tèt fè mal segondè. Kalite maltèt sa yo koze pa tronboz sinis venn serebral oswa diferan twoub vaskilè entrakranyen. Lòt tèt fè mal segondè yo akòz twoub entrakranyen ki pa vaskilè. CIC-2 klasifye, kòm maltèt segondè, tèt fè mal ki te koze pa enjèstyon an nan sèten sibstans oswa retrè yo. Kalite tèt fè mal sa yo ka koze pa surdozaj medikaman oswa pa enjèstyon sèten sibstans. SIDA/VIH, enfeksyon entrakranyen ak enfeksyon sistemik ka lakòz tèt fè mal segondè. Sistèm klasifikasyon ICC-2 a gen ladan tèt fè mal ki asosye ak maladi emostaz nan kategori segondè maltèt. Sa vle di ke maltèt ki te koze pa dyaliz, tansyon wo, ipothyroidism ak sefalalji yo konsidere kòm maltèt segondè. Maltèt segondè, dapre sistèm klasifikasyon manyèl la, ka akòz domaj nan figi a ki gen ladan dan yo, machwè, oswa jwenti temporomandibular yo. Maltèt ki te koze pa troubles mantal tankou somatizasyon oswa maladi sikotik yo tou se segondè maltèt.

Tretman

[modifye | modifye kòd]
Ansyen anons pou tretman maltèt.

Maltèt egi

[modifye | modifye kòd]

Pifò tèt fè mal pa bezwen swen medikal (eksepte sa ki gen rapò ak maladi akomodasyon); pi fò nan yo trete ak analgesik (kalman) tankou paracetamol/asetaminofèn oswa anti-enflamatwa dwòg ki pa esteroyid tankou [ [aspirin]], ibipwofèn oswa diklofenak. swen kiwopratik (ki gen ladan manipilasyon epinyè, mobilizasyon, terapi nan misk ak preskripsyon fè egzèsis) pa efikas epi li pa rekòmande.

Maltèt kwonik

[modifye | modifye kòd]

Dapre sèten etid, konsomasyon nan Cannabis ak kokayin, osi byen ke abi nan nen vasoconstrictors, ka responsab pou tèt fè mal kwonik[8].

Maltèt segondè nan maladi akomodatif

[modifye | modifye kòd]

Yon etid montre ke koreksyon optik total apre cycloplegia (ak cyclopentolate) pèmèt tèt fè mal yo disparèt nan 76.5% nan ka[9]. Piske cyclopentolate se pa cycloplegic ki pi efikas, nou ka panse ke pousantaj sa a ta ka amelyore plis lè yo ranplase li ak atropin (5 a 10 jou nan enstilasyon)[10].

 Seksyon sa vid, li pa detaye ase oswa li pa konplè. Èd ap itil anpil! Kijan pou fè ?


Epidemyoloji

[modifye | modifye kòd]

Globalman, prevalans maltèt adilt komen (symptomatik omwen yon fwa nan ane ki sot pase a: 2015) se 47%, pandan y ap prévalence nan tèt fè mal prensipal kwonik se mwens pase 5%[11]. Ant mwatye ak twa ka nan adilt ki gen laj 18 a 65 atravè lemond te gen yon tèt fè mal nan ane ki sot pase a: 2015, ak nan sa yo, plis pase 10% rapòte migrèn. 1.7 a 4% nan popilasyon adilt mondyal la afekte pa yon tèt fè mal ki dire omwen 15 jou pa mwa[12].

Pifò tèt fè mal yo benign. Prèske 90% se tèt fè mal prensipal oswa esansyèl (maltèt tansyon kwonik, maltèt melanje ki konbine migrèn ak maltèt tansyon), kontrèman ak tèt fè mal segondè oswa apre yon maladi lokal (pa egzanp, yon timè meningeal)[13].

Nati doulè

[modifye | modifye kòd]

Sèvo a pa gen reseptè doulè (nociceptors). Siyal doulè yo santi pa lòt estrikti andedan tèt la, ki gen ladan veso sangen yo, misk yo ak nè nan kou a, figi ak po tèt, meninges yo[14]. Doulè ki gen eksperyans akòz yon timè nan sèvo, emoraji nan sèvo, oswa enfeksyon, se rezilta yon ogmantasyon presyon. Ogmantasyon presyon sa a pwodui pa anfle sèvo a ki egzèse sou lòt estrikti tèt yo ki genyen nociceptors[14].

maltèt frèt reprezante nati doulè a. Vreman vre, lè moun manje yon manje trè frèt tankou krèm glase, tanperati a nan dèyè bouch la desann toudenkou. Lè yo an kontak ak frèt la, atè carotid la ak atè serebral antérieure a ki bay sèvo a pral kontra anvan dilate. Fenomèn sa a lakòz doulè ki konpare ak yon tèt fè mal. Nè trigeminal ki enplike nan transmisyon enfòmasyon yo konnen nan nivo figi a pral nan orijin transmisyon doulè a. Se poutèt sa, doulè a ​​se pwojete.[15]

Nòt ak referans

[modifye | modifye kòd]
  1. ↑ /fs277/en/ Media Center: Headache sou sitwèb World Health Organization.
  2. ↑ (en) The Headache Sosyete Klasifikasyon Entènasyonal Maltèt la, « 216.25.100.131 », sur 216.25.100.131
  3. ↑ Olesen et al., p. 9–11
  4. ↑ (en) MR Brown, « Klasifikasyon ak tretman tèt fè mal », Med. Clin. North Am.,‎ , p. 1485–93 (PMID 14862569)
  5. ↑ (en) Jes Olesen ak Peter J. Goadsby, The Headaches, Philadelphia, (ISBN 0-7817-5400-3)
  6. ↑ (en) Morris Levin ak Steven M. Baskin, Comprehensive Review of Headache Medicine, (ISBN 978-0-19-536673 -0 ak 0-19- 536673-5)
  7. ↑ Lucas, C. (2014). Maltèt Coital: ra men vo eksplore!. Pratik Neurological-FMC, 5 (1), 1-3.
  8. ↑ https://web.archive.org/web/20200728225551/http://www.medecine.ups-tlse.fr/ dcem4/module11/sem03/cours%20cephalees%20aigues%20et%20chroniques.pdf
  9. ↑ https://www.em-consulte.com/showarticlefile/111751/pdf_36803.pdf
  10. ↑ « Akomodative Strabismus - Cycloplegia », sur strabisme.net.
  11. ↑ {{Article|language=en |otè=Castillo J, Muñoz P, Guitera V, Pascual J.|tit=Epidemyology of kwonik maltèt chak jou nan popilasyon jeneral la|periyodik=Tèt fè mal|dat=1998| volim=39|nimewo=3|paj=190–196} }
  12. ↑ Headaches, done KI MOUN KI, Oktòb 2012
  13. ↑ (nan) Mesin ijans: evite enkonvenyans yo ak amelyore rezilta yo, Malden, Mass, (ISBN 978-1-4051-4166- 6 ak 1-4051-4166-2)
  14. ↑ 14,0 et 14,1 « Maltèt ou pa soti nan sèvo ou »,
  15. ↑ David Bême, « la tèt fè mal krèm glase », sur doctissimo, "23 avril 2021"

Lyen deyò

[modifye | modifye kòd]
Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Maltèt&oldid=849818 »