Krezis

Atik sa a se yon ebòch.

ou kapab pataje konesans ou pandan w ap amelyore l (Kijan ?).

Krezis


Nesans	Vers 596 av. J.-K.
Lanmò	Vers 546 av. J.-K.

Krezis oswa Krewoziyis^[1] (an (fr) Crésus), (nan Lidyen 𐤨𐤭𐤬𐤥𐤦𐤮𐤠𐤮 Krowiśaś , ak nan ansyen grèk Κροῖσος, Kroîsos ), ki fèt alantou dat -596, se yon wa nan Lidi ak dènye chèf nan dinasti Mermnades la.

Pandan rèy li a, ki pwolonje soti nan apeprè 561 ak 547 oswa 546 Av. J.-K, li te konkeri Panfili, Mizi ak Friji jiska Halys, men li pa te rive etabli tèt li pi lwen bò solèy leve a nan wayòm li an.

Anperè Pès Siris Gran an te bat li alantou 547 Av. J.-K.

Biyografi

Franck II Francken (manière de), *Crésus ap montre Solon trezò li yo,* luil sous panno bwa, XVII^e syèk, Aviyon, Musée Calvet

Krezis te premye nonmen gouvènè rejyon an Adramytteion, yon sektè estratejik nan wayòm nan ke li te administre avèk siksè pou yon douzèn ane. Lè sa a, Alyatte II te nonmen l 'lidè nan lame yo. Nan fason sa a, Kresus antre nan konfli dirèk ak demi frè li Pantaleon (fèt nan yon manman Ionian), tou sipoze reyisi Alyattes II^[2].

Imobilye nan Alyat II

Lè Alyatte II te mouri, pitit gason yo antere papa yo nan yon ti mòn nan simityè wayal Bin Tepe, nan plenn Sardes, tankou tout wa dinasti Mermnades yo. Avèk yon dyamèt 335 mèt ak yon wotè 69 mèt, li se antèman ki pi enpoze nan peryòd sa a.

Sepandan, li pa klè ki moun ki ta dwe reyisi l '. Anpil entelektyèl kwè ke te gen kòmansman yon lagè sivil ant Kresus ak Pantaleon. Ewodòt ekri: “Kwozès pa t wè tèt li nan posesyon kouwòn papa l te ba li a, li te touye moun ki te fòme yon pati kont li a ak mechanste.”

Reyalite a se ke Pantaleon ak manman l 'te fè konplo kont li, Kresus elimine yo.

Nòt ak referans

↑ (en) J.M. Kearns, « A Lydian Etymology for the Name of Croesus », dans Studies in Honor of Jaan Puhvel-Part One: Ancient Languages and Philology [« Études en l'honneur de Jaan Puhvel - Première partie : langues anciennes et philologie »], Washington, D.C., Institute for the Study of Man, 1997 (ISBN 978-0-941-69454-4, lire en ligne)
↑ Hérodote, Istwa [detay sou edisyon yo] [li sou entènèt], I, 92.

Triviya

Non Kwoyezis te rete ankre nan lang franse a atravè ekspresyon yo " rich tankou Krezis "Epi" frape Djakpòt la ".

Gade tou

Sou lòt pwojè yo :

Crésus, sou Wikimedia Commons

Biyografi a

Franck II Francken (mànyè), Krezis montre trezò li a e l bay Solon, lwil sou pànèl bwa, XVII^e syèk, Avinyon, Mize Calvet

Jènès

Krezis se pitit gason Alyat II, wa Lidi (anviwon 640 BC - anviwon 560 BC), ak yon fanm Karyan ki gen non istwa a pa kenbe ^[1] . Li se frè Prensès Aryenis oswa Aryennis, nan ansyen grèk, Ἀρύηνις (fèt nan 610 BC) ak demi-frè li Pantaleyon oswa Panteleyimon, nan ansyen grèk Παντελεήμων, ki fèt nan yon manman Ionian, ki gen non tou rete enkoni.

Anba otorite souveren sa yo, wayòm Lidi a te rive nan pipo li. Sardes, kapital wayòm nan, rich nan komès metal presye, se kote sa a tou reyinyon pou filozòf ak lespri gwo save tan lontan yo te konn fèt.

Alyat II te dirije rive jiska bò gòch Halys, rivyè ki pi long lan nan Ànatoliy ki koule nan Lanmè Nwa a. Li te chache pwolonje wayòm li an nan direksyon lès la men li te rankontre moun ki gen pouvwa li yo, Medi yo.

Lidi te divize an rejyon ki te dirije pa yon gouvènè ki responsab pou bay tribinal la ki baze nan Sadis, apeprè yon santèn kilomèt nan lès Izmir, ak machandiz ak kontenjan militè ke wa a eksprime bezwen an.

Avèk moun Lagrès Ewopeyen yo, li sanble ke Alyatte pa janm kenbe relasyon fòmèl. Ak moun Lagrès nan Azi Minè, ki gen teritwa li pa t 'kapab, sepandan, konplètman konkeri, Alyattes II te etabli lyen nan Ospitalite ke yo rekonèt kòm ξενία (xenía), mete anba pwoteksyon Zeyis. Sa a se ki jan li te pran kontwòl nan Friji, febli pa envazyon yo nan nomad yo Simmeryen .

Croesus te premye nonmen gouvènè rejyon Edremit (Balıkesir), yon sektè estratejik nan wayòm nan ke li te administre avèk siksè pou yon douzèn ane. Lè sa a, Alyatte II te nonmen l 'lidè nan lame yo. Nan fason sa a, Kresus antre nan konfli dirèk ak demi frè li Pantaleon (fèt nan yon manman Ionian), tou sipoze reyisi Alyattes II .

Siksesyon Alyat II

Lè Alyat II te mouri, pitit gason yo antere papa yo nan yon ti mòn nan simityè wayal Bin Tepe, nan plenn Sardis, tankou tout wa dinasti Mermnades yo. Avèk yon dyamèt 335 mèt ak yon wotè 69 mèt, li se antèman ki pi enpoze nan peryòd sa a.

Sepandan, li pa klè ki moun ki ta dwe reyisi l '. Anpil entelektyèl kwè ke te gen kòmansman yon lagè sivil ant Krezis ak Pantaleyonn. Ewodotis ekri: Krezès pa t 'wè tèt li nan posesyon kouwòn papa l' te ba li a, li te touye moun ki te fòme yon pati kont li a ak mechanste. ".

Reyalite a se ke Pantaleyon ak manman l 'te fè konplo kont li, Krezis elimine yo.

Desandan Krezis

Krezis te gen deh pitit gason :

yon pitit gason, ki te aflije ak yon wont natirèl e ke yo te kwè ke yo te bèbè paske li pa t 'pwononse yon mo jiskaske li vin gwotimoun. Men, li wè yon sòlda pare pou pèse papa l pandan yon batay, li pran rele : " Sòlda, pa frape Krèzis! » ki te sove lavi papa l.
yon pitit gason, yo te rele Atis , depase nan tout jèn yo nan laj li, doue ak bèlte ak anpil entèlijans men kenbe nan izolasyon, paske yon rèv endike Krezis ke li ta peri pa fè a. Krèzis te tranble pou pitit gason l lan, li te chwazi yon madanm pou li e li te retire l nan lame ki te nan tèt li te abitye voye l. Li te fè retire flechèt yo, pik yo, ak tout zam ofansif yo nan apatman yo kote yo te pandye yo, epi yo te fè yo anpile nan magazin, paske yo te pè ke yon moun ta ka tonbe sou pitit gason l '.

Krezis, moun ki pi kontan

Daprè Ewodòt, Solon atenyen an te rive Sardes pandan dis ane ki te vini apre pwomulgasyon lejislasyon li yo (an 594), lè Krez te nan gwo pouvwa li ^[2] . Kresus te mande l pou l bay non " pi kontan nan gason » (όλβιώτατος), panse, gras ak richès li, yo dwe gen dwa a tit sa a ; Men, Solon te pito Telòs nan lavil Atèn ak modès Argives Kleyobis ak Biton, konsa eksite kòlè nan Krez, ki te ranvwaye l ' ^[3] .

Solon te konkli anvan Krezis : " Anvan li mouri, ann tann, ann poko di yon nonm li kontan, ann di fòtin souri sou li. » . Vreman vre, Kresus pa jwi bonè li pou lontan : premonisyon sinistre l 'te rive vre, pitit gason l' Atys, yo te viktim nan yon aksidan lachas, blese mòtèl nan javlo a nan Frijyan Adrastis la ^[4] ^, .

Ekspansyon Wayòm Lidi a

Menm jan ak papa l, Kresus te vle wayòm nan elaji nan Azi Minè .

Nan Lès la, Kresus te fini konkèt kòt Friji ak Ayewolya, pran Efèz ak plizyè vil nan Ionia kontinantal nan enpoze yon peye lajan taks sou yo epi voye twoup ame nan Sardes. Se sèlman Miletis ki te jere kenbe lyen li nan xenía konkli ak Alyatte. Nan lòt men an, konkèt la nan zile Ionian yo te pwouve pi konplike. Vreman vre, Kresus pa te gen okenn bato pou revandike pouvwa maritim li. Apre sa, li deside antre nan alyans ak lòt pouvwa. Kresus te etabli lyen komèsyal ak farawon an moun peyi Lejip Amoz II (c. 570 - 526 BC) ak wa Nabû-nā'id Babilòn (556 - 539 BC).

Men, an menm tan, Siris Gran te gen menm dezi pou ekspansyon ak Kresus nan Anatoly...

Konsiltasyon nan orak

Otòn Krezis la

Apre yo fin travèse Alis la , Krezis te rankontre twoup Siris yo pou premye fwa pandan batay Pteriya , viktwa a se te Pès, men Krezis te toujou nan posesyon majorite lame li a. Pandan sezon fredi a te pwoche, Krezis te demobilize twoup li yo e li te fè bak nan direksyon Sadès , panse ke li te gen tan reyòganize. Vrèmanvre, vil grèk yo t ap vin pi pa ka pran desizyon, Milè te menm fè pwopozisyon diplomatik bay Siris, e Sparta pa t toujou voye kontenjan yo te pwomèt la, kidonk wa Lidyen an te bezwen tan pou l regle zafè sa yo. Men, Siris, jèni militè ke li ye, etidye sitiyasyon an ak anpil atansyon, epi konkli ke li te nesesè yo eksplwate pozisyon favorab la malgre sezon fredi a, anplis, li te gen tout bagay yo pè nan men yon lame Lidyan youn lòt fwa ankò operasyònèl ak pare pou defann peyi a. . Se konsa, malgre sezon fredi a, li te lanse ofansif la, tou dwat nan direksyon kapital la. Krezis te rasanble yon gwo lame, devan vil la, Siris te oblije fè fas ak Lidyen yo ki te sètènman plis pase yo, men ak do yo nan miray la, epi yo pa t prepare yo pou defann yon anpi kote vansman yo t ap difisil. Pès la te triyonfe nan batay Tenbreya nan kote li te vire sitiyasyon an nan wout kavalye Lidyan an. Manke fleksibilite a fè, enfantri a te antoure epi masakre. Sènen nan Sadès alantou 547 BC. J.-C, kwoyezis ap gade san fòs pandan anpi li a k ap tonbe, rele pou alye ki p'ap la nan tan, Sparta pral resevwa mesaj tonbe Sardis jis anvan depa fòs ekspedisyonè a. Apre 14 jou, Pès yo te pran vil la, Siris te fè Krezis prizònye e li te egzile nan yon vil nan Media ki gen revni ki t ap pèmèt li kenbe lavi l.

Dife yo konkomitan nan Sardis ak tanp lan nan Apolo nan Dèlfi, ki date nan 547 BC. J.-VS., yo te ka fè prèt yo ki nan Tanp lan konnen Etap sa a kote Krezis malè l 'yo pandye sou tèt li nan prezève Ora a nan Orak la. Vrèmanvre, daprè Ewodòt, Krezès te kondàne nan poto sou lòd Siris II, ki te vle konnen si wa sa a te vrèman gen fòs sipènatirèl. Krezès te priye Apolo ak anpil kouraj pou l sove l, li te repanti pou plan lagè li yo, epi l te egzòte merit lapè, ke li te akòde mirak. : syèl la toudenkou fè nwa ak lapli a etenn pyre a. Konvenk, Siris libere l e li fè l konseye ^[5] .

Pactolus larivyè Lefrat la, sous fòtin lejand Krezis

Rich tankou Krezis

Siris bay Krezis revni yon vil toupre Rivyè Paktolis, ki gen sab ki gen lò ki te asire l yon fòtin kolosal. Sa te pèmèt li bati lejand li atravè ofrann jenere nan tanp grèk yo . :

Li te rebati tanp Atemis nan Efèz, youn nan sèt mèvèy nan monn tan lontan an .
Li te pote yon kantite ofrann inimajinabl nan tanp Dèlfi a Daprè Ewodòt, li te ofri twamil (3.000) tèt bèf, kabann kouvri ak lam lò, gode an lò, rad koulè wouj violèt, san brik pi bon kalite, de gwo kratè an ajan ak lò pou melanje dlo ak diven. karant barik ajan, yon estati boulanje li an lò tou, bijou madanm li epi finalman yon lyon an lò. Lyon sa a te admire depi lontan pa vizitè Dèlfi . Pandan yon dife, li pèdi mwatye pwa li. Rès la, toujou respektab, yo te mete nan Trezò Lasedemoniyann an.

Rèy Kwoyezis te dènye nan dinasti Mèmnadès ki te fonde pa Jijès nan 687 BC. J.-VS.

Epilòg

Orak Dèlfi a pa te fè erè, yon gwo pouvwa te tonbe : Peyi Wa Lidi a te vin tounen yon pwovens Pèsik tache ak III^e Satrapi Anpi Achemenid la, vil grèk yo te enkòpore nan Anpi Pèsik la. Apre sa, revòlt Iònyen an t ap yon pinga pou lagè Pèsik la.

↑ Pas même Hérodote (484 av. J.-C. – v. 425 av. J.-C.), également Carien.
↑ Hérodote, Histoire, Livre I, Crésus, 29-30
↑ Cette rencontre de Solon avec Crésus pose un problème d'authenticité, puisque la carrière de l'Athénien permet de fixer avec précision l'année -594 mais Crésus ne régna pas avant la fin des années -560. Il est donc impossible que Solon ait rencontré Crésus à l'époque évoquée par Hérodote. Plutarque confirme l'invraisemblance chronologique, mais croit en la véracité de ce récit si célèbre car conforme au caractère de Solon.
↑ Adraste fils de Gordias et petit-fils de Midas, exilé pour avoir accidentellement tué son frère Agathon
↑ HÉRODOTE Histoire -Ἡροδότου Μοῦσαι LIVRE I. CLIO - Ἱστοριῶν πρώτη ἐπιγραφόμενη (Κλειὼ) Trad.du grec par Larcher ; avec des notes de Bochard, Wesseling, Scaliger.. [et al.] Paris : Charpentier, 1850. Pour le texte grec : ed.A. D. Godley. Cambridge 1920. [lire en ligne

[1] (en) J.M. Kearns, « A Lydian Etymology for the Name of Croesus », dans Studies in Honor of Jaan Puhvel-Part One: Ancient Languages and Philology [« Études en l'honneur de Jaan Puhvel - Première partie : langues anciennes et philologie »], Washington, D.C., Institute for the Study of Man, 1997 (ISBN 978-0-941-69454-4, lire en ligne)

[2] Hérodote, Istwa [detay sou edisyon yo] [li sou entènèt], I, 92.

[3] Pas même Hérodote (484 av. J.-C. – v. 425 av. J.-C.), également Carien.

[4] Hérodote, Histoire, Livre I, Crésus, 29-30

[5] Cette rencontre de Solon avec Crésus pose un problème d'authenticité, puisque la carrière de l'Athénien permet de fixer avec précision l'année -594 mais Crésus ne régna pas avant la fin des années -560. Il est donc impossible que Solon ait rencontré Crésus à l'époque évoquée par Hérodote. Plutarque confirme l'invraisemblance chronologique, mais croit en la véracité de ce récit si célèbre car conforme au caractère de Solon.

[6] Adraste fils de Gordias et petit-fils de Midas, exilé pour avoir accidentellement tué son frère Agathon

[7] HÉRODOTE Histoire -Ἡροδότου Μοῦσαι LIVRE I. CLIO - Ἱστοριῶν πρώτη ἐπιγραφόμενη (Κλειὼ) Trad.du grec par Larcher ; avec des notes de Bochard, Wesseling, Scaliger.. [et al.] Paris : Charpentier, 1850. Pour le texte grec : ed.A. D. Godley. Cambridge 1920. [lire en ligne

[1]

[2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]