Kondisyon fi
kondisyon fi a dekri pozisyon fanm yo nan òganizasyon sosyal la. Kidonk, atik sa a pale sou diferans ki genyen nan tretman ant fanm ak gason nan sosyete a.
Genyen tou yon deskripsyon sikolojik oswa menm filozofik sou sa "kondisyon an fanm" ye. Li enterese nan relasyon ki genyen ant plas fanm nan sosyete a (valè yo ak kondisyon espesifik ke lèt la enpoze - oswa pwopoze - sou fanm), ak konsekans endividyèl yo posib (fòmasyon karaktè, konsekans moral, karakteristik sikolojik, elatriye) .
Yon gwo limyè sou sitiyasyon fanm nan mond lan se Nasyonzini (ONU), ki soti nan 1977, ak Jounen Entènasyonal Dwa Fanm yo (oswa Jounen Entènasyonal Fanm); li fèt 8 mas chak ane epi li se yon opòtinite pou fè bilan men tou pou mete aksan sou reklamasyon yo[1]. Nasyonzini te deja kreye yon Komisyon sou Kondisyon Fanm yo epi tou li gen yon antite Nasyonzini pou Egalite Sèks ak Otonòm Fanm yo, ke yo rele Nasyonzini Fi. Depi 2011, yon Jounen Fi yo te fèt tou chak ane nan Oktòb 11[2].
Fanm yo reprezante apeprè mwatye moun nan mond lan. An 2015, kantite gason yo te yon ti kras pi wo pase fanm yo; rapò sèks fi-a-gason tou depann de laj yo konsidere: nan gwoup laj jèn, gen plis gason pase fanm, pandan ke nan gwoup laj ki pi gran, gen plis fanm pase gason [3].
Kèk definisyon[modifye | modifye kòd]
Dapre ansiklopedi Larousse a, nan entwodiksyon nan antre "Fanm" la: "plas la akòde li nan sosyete a (siti a nan fanm) revele mantalite ak mòd pouvwa"[4]. Se poutèt sa ekspresyon “kondisyon fanm yo” ekivalan a “plas fanm nan sosyete a”; analiz de sa kote sa a ye nan yon sosyete ka fè li posib konnen plis sou kilti a, nòm ki gen rapò ak relasyon yo ak mòd pouvwa nan sosyete a nan kesyon an. Dapre konpayi yo, nan tan ak nan espas, kote sa a ka varye.
Nosyon "fanm" ka kouvri de nosyon diferan men sipèpoze: sèks ak sèks. Òganizasyon Mondyal Lasante (WHO) eksplike diferans ki genyen ant nosyon "sèks" ak "sèks" jan sa a: "mo "sèks la" refere plis a karakteristik byolojik ak fizyolojik ki diferansye gason ak fanm. Yo itilize mo 'sèks la' pou refere a wòl, konpòtman, aktivite ak atribi yo detèmine sosyalman ke yon sosyete konsidere apwopriye pou gason ak fanm. WHO a tou endike ke ant sosyete imen, aspè yo nan "sèks" yo toujou fèmen, pandan y ap sa yo ki lye ak "sèks" ka trè diferan[5]. Misyon Òganizasyon Nasyon Zini nan Repiblik Demokratik Kongo (MONUSCO) presize: “pa 'sèks' nou vle di konstriksyon sosyo-kiltirèl wòl maskilen ak fanm ak relasyon ki genyen ant gason ak fanm”[6].
Konsènan plas an jeneral nan fanm nan mond kontanporen an, Nasyonzini Fi yo mete aksan sou ke "fanm dwe kapab benefisye de egzèse konplè a nan tout dwa moun yo nan egalite, epi (…) dwe pwoteje kont tout fòm diskriminasyon. Men, diskriminasyon kont fanm pèsiste, dirèkteman ak endirèkteman, nan anpil domèn lwa ak politik, nòm ak pratik sosyal, ak estereyotip sèks. Egalite sèks devan lalwa pa nesesèman vle di ke fanm yo jwenn opòtinite egal nan pratik”[7].
Referans[modifye | modifye kòd]
- ↑ « » [archive], sur Amnesty France (consulté le 30 janvier 2021)
- ↑ Loïse Delacotte, « » [archive], sur Cosmopolitan.fr (consulté le 18 avril 2021)
- ↑ Terriennes, Liliane Charrier et Thomas Hajdukowicz, « » [archive] (Article de journal), sur TV5MONDE, 2014-12-24 (mise à jour du 5 février 2021) (consulté le 18 avril 2021) ↑
- ↑ « » [archive], sur larousse.fr (consulté le 21 avril 2021)
- ↑ Organisation mondiale de la santé (OMS), « » [archive], sur WHO (consulté le 21 avril 2021)
- ↑ Mission de l'Organisation des Nations unies pour la stabilisation en RD Congo, « » [archive], sur MONUSCO, 25 février 2016 (consulté le 21 avril 2021)
- ↑ ONU Femmes, « » [archive], sur ONU Femmes, 8 décembre 2015 (consulté le 21 avril 2021)