Gade kòd pou Inivèsite Leiden

{{Infobox Inivèsite
  | rad zam = UniversiteitLeidenLogo.svg
  | gwosè rad zam = 200
  | lejand rad zam =
  | imaj = Academiegebouw Leiden vanaf Burcht.JPG
  | lejand = Academiegebouw nan Inivèsite Leiden.
  | non = Inivèsite Leiden
  | original_name=''Universiteit Leiden''
  | fondatè = [[Guillaume I of Orange-Nassau|Guillaume I{{ser}} of Orange-Nassau]]
  | fondasyon={{dat|8 fevriye 1575}}
  | tip=[[Inivèsite piblik]]
  | bidjè= 588 milyon [[Euro|€]] (2016)
  | vil=[[Leyden]] ak [[Hague]]
  | rejyon={{Sid Holland}}
  | peyi={{Netherlands}}
  | kanpis=
  | lang=[[Olandè]] <small>(prensipal)</small><br>[[English]] <small>(pasyèl)</small>
  | deviz=''Libertatis Praesidium''<br><small>(Bastion Libète)</small>
  | prezidan= Annetje Ottow
  | Chanselye=
  | vis-chanselye=
  | rektè=Hester Bijl
  | pèsonèl =
  | elèv = {{formatnum:25800}} (2015-2016)
  | premye_sik=
  | dezyèm_sik=
  | twazyèm_sik=
  | bakaloreya =
  | etudyan =
  | afilyasyon =
  | entènèt=https://www.universiteitleiden.nl/en
  | weblabel=www.leiden.edu
  | latitid = 52.15607
  | lonjitid = 4.48694
  | jeolokalizasyon = Netherlands/South Holland
}}

'''Universiteit Leiden''' (nan [[Olandè]], ''Universiteit Leiden'') se yon [[inivèsite]] [[Netherlands|Olandè]] ki te fonde nan {{Dat|3= 1575}} ki sitiye. nan [[Leyden]]. Li se pi ansyen inivèsite nan Netherlands.

Nan ane akademik 2015 a 2016, inivèsite a gen {{formatnum:25800}} etidyan e li klase pami santèn pi gwo nan mond lan dapre [[Times Higher Education World University Rankings|THE]] klasman ({ {67th} }), [[QS World University Ranking|QS]] ({{95th}}) ak [[Academic Ranking of World Universities by Shanghai Jiao Tong University|ARWU]] ({{82nd}}) . Li nan dis pi gwo nan mond lan pou [[akeyoloji]], osi byen ke pou [[syans imanitè klasik]] ak [[istwa ansyen]]<ref>{{Web link|title=Leiden University| url=https: //www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/leiden-university|site=Times Higher Education (THE)|date=2015-04-13|accessed=2016-07-27}}. </ref>{ {,}}<ref>{{Lyen Entènèt|title=Leiden University|url=http://www.topuniversities.com/universities/leiden-university#wur|date=2015-07-16| aksè nan=2016- 07-27}}.</ref>{{,}}<ref>{{Web link|title=Leiden University {{!}} Klasman akademik nan inivèsite mondyal yo - 2015 {{!}} Shanghai Klasman - 2015|url =http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/Leiden-University.html|site=www.shanghairanking.com|accessed on=2016-07-27}}.</ref >.

== Istwa ==
=== Fondasyon ===
Pou remèsye moun ki rete nan Leiden pou rezistans yo kont [[Peyi Wa ki nan Espay|Espanyòl yo]], Prince [[William I of Orange-Nassau|William {{I}} of Orange]] bay yo dwa pou yo 'genyen yon inivèsite. (Non Latin: ''Academia Lugduno-Batava''), osi byen ke yon bibliyotèk.

[[File:Leiden 1610.jpg|thumb|left|Bibliyotèk Inivèsite Leiden (1610).]]
Inivèsite Leiden se te premye inivèsite Olandè e li te louvri ofisyèlman nan {{date-|8|Fevriye|1575}}</ref>{{Liv|otè1=Frédéric Attal|title=Inivèsite an Ewòp depi 13yèm syèk la rive jounen jodi a. |subtitle=espas, modèl ak fonksyon|editor=Publications de la Sorbonne|year=2005|passage=248|isbn=}}.<ref\>, konsidere kòm ''dies natalis'' li. Premye lokal li yo se ansyen kouvan Dominiken an, ki chita sou kanal Rapenburg<ref>{{Book|language=fr|author1=Frédéric Barbier|title=Istwa bibliyotèk yo: depi Alexandria rive nan bibliyotèk vityèl yo.|publisher=[ [Armand Colin] ]|ane=2021|pasaj=161|isbn=978-2-200-63012-6}}</ref>. Obsèvatwa Leiden, ki te etabli an 1633, se youn nan pi ansyen obsèvatwa inivèsite nan mond lan.=== Lopital Inivèsite ===
[[Fichiye:Yon seremoni gradyasyon nan Inivèsite Leiden anviwon 1650, pa Hendrick van der Burgh.jpg|thumb|left|Seremoni gradyasyon, pa [[Hendrick van der Burch|Van der Burch]] (ane 1650).] ]
Soti nan [[1681]], anba lidèchip [[Huguenot]] doktè a [[Charles Drelincourt (doktè)|Charles Drelincourt]], Inivèsite Leiden te kòmanse anseye medikaman nan yon nouvo fason: kou konferans yo pa t ap ankò. dwe òganize alantou Elders yo (nan sans medyeval tèm nan), men alantou sijè medikal, ilistre pa egzamen klinik pasyan yo ak pa otopsi<ref>{{Book|language=en|author1=A . Mete|tit=Medisin nan Ewòp modèn, 1500-1700.|editè=[[Cambridge University Press]]|ane=1995|pasage=361|isbn=0-521-47564-3}}{{Biblio commentary|nan Tradisyon Medikal Lwès la, 800 BC rive AD 1800.}}</ref>.

[[Hermann Boerhaave]] konplètman devlope nouvo pratik sa a, ki fè l konsidere kòm fondatè lopital inivèsite modèn ak [[medsin klinik]], oswa plis jisteman ansèyman medikal nan kabann pasyan yo. T'ap nonmen non li te fè l 'prezans [[Pyè I nan Larisi|Pyè Legran]] nan klas li pandan sejou li nan Netherlands nan [[1715]].

=== Epòk kontanporen ===
An [[1911]], [[Albert Einstein]] te fè premye kòm yon pwofesè vizitè nan University of Leiden, yon vil li te rele {{quote|ti moso tè bon gou sa a sou planèt sa a fè pitit}}. Apre sa, li te abite ak madanm li nan [[Hendrik Lorentz]].. Nan [[1920]], yo te nonmen li pwofesè espesyal, travay ak [[Heike Kamerlingh Onnes]] pami lòt moun, dènye a reyalize premye mond lan nan laboratwa a. inivèsite<ref>{{en}} [https://www.universiteitleiden.nl/en/news/2015/09/einstein--friends Leiden Classics: Einstein & Friends], University of Leiden, 25 septanm 2015. < /ref>.

[[File:Erepromotie Churchill.jpg|thumb|[[Winston Churchill]] te resevwa nan Leiden pou prim [[Doctorate honoris causa|doktora ''honoris causa'']] an 1946.]]
Avèk [[Pri Nobèl nan Medsin]] [[Niels Jerne]] an [[1984]], Inivèsite Leiden gen 16 Pri Nobèl (pou ansyen etidyan ak chèchè) pandan istwa li</ref> {{en}} [https://www.universiteitleiden.nl/en/academic-staff/nobel-prize-laureates Nobel Prize laureates], Leiden University (aksede 15 jen 2021).<ref\>. An [[1998]], kanpis filyal inivèsite a nan [[Hague]] te inogire. Nan {{dat-|1ye septanm 2008}}, fakilte teyoloji, lèt, filozofi ak atizay te fusionné pou bay nesans nouvo fakilte syans imen yo. Bibliyotèk Inivèsite Leiden kounye a gen plis pase 5.2 milyon liv, ki gen ladan pi gwo koleksyon nan mond lan sou Endonezi.

== Òganizasyon ==
An [[2006]], inivèsite a te gen sèt fakilte (yo menm divize an enstiti): fakilte [[arkeoloji]], fakilte [[syans imen]], fakilte [[medsin]] (ki egziste depi kreyasyon an. inivèsite a), fakilte [[lwa]] (egziste depi kreyasyon inivèsite a), fakilte [[syans sosyal]], fakilte [[matematik]] ak [[syans natirèl]] ak fakilte [[Gouvènans ]] ak [[Relasyon Entènasyonal|Afè Global]] (nan [[La Haye]]).

<galeri>
File:Pieter De La Court building Leiden University 2019.jpg|Fakilte syans sosyal.
File:Kamerlingh Onnes Gebouw, 2020.jpg|Fakilte Dwa (ansyen laboratwa fizik).
File:Einsteinweg 2 Leiden.JPG|Fakilte Akeyoloji.
File:Campus Den Haag Universiteit Leiden 01.jpg|Fakilte Gouvènans ak Afè Global.
File:LUMC1.JPG|Fakilte Medsin.
</galeri>

Inivèsite Leiden se renome pou fakilte li nan akeyoloji. Kidonk, an 2018, [[QS World University Rankings]] klase li kòm {{1st}} fakilte akeyoloji nan [[Kontinantal Ewòp]] ak {{8th}} atravè lemond dèyè [[inivèsite Stanford]] nan Etazini. Li te sèlman ogmante nan klasman an depi 2016, ale soti nan {{10th}} atravè lemond rive nan {{9th}} an 2017 epi answit nan pozisyon aktyèl li jodi a<ref>{{Web link|title=klasman akeyoloji| url=https: //www.topuniversities.com/university-rankings/university-subject-rankings/2018/archaeology|date=2018|accessed=30 me 2018}}.</ref>.

[[Caspar Reuvens]] (1793-1835), youn nan pyonye akeyoloji modèn yo te fonde Fakilte Akeyoloji Leiden nan yon moman kote akeyoloji kòm yon disiplin diferan t ap devlope. Vreman vre, nan {{dat-|13 jen 1818}}, wa [[William I (wa peyi Ba)|William {{I}}]] te siyen yon dekrè ki otorize Reuvens vin pwofesè akeyoloji nan Leiden , konsa fè li premye pwofesè li te ye nan disiplin sa a<ref>{{Web link|lang=en|title=Leiden Classics: Caspar Reuvens, premye pwofesè akeyoloji nan mond lan|date=30 oktòb 2014|url=https:/ /www. universiteitleiden.nl/en/news/archive-diverse/2014/10/leiden-classics-caspar-reuvens-the-world's-first-pro
{{Fen kolòn}}


== Nòt ak referans ==
{{Referans}}

== Gade tou ==
{{Lòt pwojè|commons=Kategori:Leiden University}}

=== Bibliyografi ===
* {{en}} Willem Otterspeer: ''[http://www.oapen.org/search?identifier=354674 Bastion Libète a: Inivèsite Leiden Jodi a ak Yè]''. Leiden University Press, Leiden 2008, {{ISBN|978-90-8728-030-7}}.
* {{en}} Willem Otterspeer: ''{{Lang|en|Bon, plezi ak renome. Yon istwa kout nan Inivèsite Leiden}}''. Transl. pa John R.J. Eyck. Leiden, 2015. {{ISBN|978-90-8728-235-6}}
* {{en}} Th.H. Lunsingh Scheurleer & [[Guillaume Posthumus Meyjes|G.H.M. Posthumus Meyjes]] (eds), ''Leiden University nan disetyèm syèk la. Yon Echanj Aprantisaj'' (Leiden, 1975), {{ISBN|9004042679}}.

=== Atik ki gen rapò ===
* [[Hortus Botanicus Leiden]]
* [[Leiden Obsèvatwa]]
* [[Rijksmuseum van Oudheden]]
* [[Lis kwonolojik inivèsite Ewopeyen ki egziste san entèripsyon]]
* [[Achitekti nan Netherlands]]
* Koleksyon [[Vossius|Vossianus]] nan '''bibliotèk inivèsite''' Leiden:
** [[Aratea nan Leiden]]
** [[Leiden Maniskri]]

=== Lyen ekstèn ===
{{koneksyon}}
* {{en}} [https://www.universiteitleiden.nl/en Sit entènèt ofisyèl]
* [https://www.library.universiteitleiden.nl/ Bibliyotèk Inivèsite Leiden]

{{Palèt|Inivèsite Olandè|Gwoup Coimbra|Lig Inivèsite Rechèch Ewopeyen an|Europaeum}}
{{Portal|inivèsite|Netherlands}}



<references />
[[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]]