Gade kòd pou Gwòt

[[Fichye:PP01 2.jpg|thumb|right|Gwòt]]
'''Gwòt''' se ouvèti anba [[tè]] ki ka fòme lè nap freyatik asidik fonn kalkè a.<ref>http://www.glencoe.com/sec/science/mlg/mss/HaitianCreole_ms_C.pdf</ref>{{Gade omonim|Gwòt (disambiguation)}}
[[Fichye:Baume_archee25_P1010194mod.jpg|vignette|Antre Baume Archée nan [[Mouthier-Haute-Pierre]], [[Doubs (depatman)|Doubs]], [[Frans]].]]
[[Fichye:Cuevas_de_Acsibi,_Salta_(Argentina).jpg|vignette|Gwòt Acsibi, [[Provinn Salta|Salta]] ([[Ajantin]]).]]
Nan [[jeomòfoloji]], yon '''gwòt''' se yon [[kavite anba tè]] natirèl ki gen omwen yon pati orizontal aksesib; ki ka distenge li ak yon [[aven]], yon [[gwòt]], yon [[gwòm]], elatriye.

Yon gwòt ka fòme nan [[mineral]] [[Dissolution (chimi)|soluble]] estrikti pa [[dlo]]: sitou [[Kabonat wòch]] (kavite [[Karst|karst ik]]) kòm byen ke [[jips]] ak [[anidrit]], menm [[Halite|sèl wòch]], [[Grè (jeoloji)|grè]] ak [[kwatzit]], [[gneiss]] ak [[granit]] , [[bazalt]] ak sèten [[Konglomera (jeoloji)|konglomera]] ([[pseudokarst]] kavite).

Yon gwòt ka sèvi kòm abri oswa abita {{Paj h'|Troglodyte|troglodytic}}

== Etimoloji ak tradiksyon ==
Mo ''gwòt'' la soti nan [[Italyen]] ''{{lang|it|grotta}}'' ki ranplase an [[1537]] Mwayen Franse ''croute'', li menm ki soti nan [[. Latin]] ''{{lang|la|cruta}}'' (''crypta'') ki gen pou orijin vèb [[grèk]] ''{{lang|grc|kruptein}}'' “kache, kouvri ".

Deziyasyon korespondan yo se ''{{lang|frp|bârma}}'' (ak variants ki pi ra ''{{lang|frp|bâlma}}'', ''{{lang|frp|boêra}}'' , ak ''{{lang|frp|boêre}}'') nan [[arpitan]]<ref>{{Lien web|langue=frp|url=http://arpitan.eu/Tresor/VereTot/13711|titre=bârma, bârmes - Lo Trèsor Arpitan|konsilte le=16 jiyè 2018}}.</ref> ak ''{{lang|oc|balma}}'' ak ''{{lang|oc|bauma}}' ' an [[Occitan]]<ref>{{Lien web|langue=oc|url=https://www.locongres.org/oc/aplicacions/2014-02-03-16-57-17/dicodoc-recerca ?type=oc-oc&dic%5B0%5D=CANTAL&q=bauma&q2=&submit=Search|title=Bauma - dicod'Òc|author=[[Lo Congrès]]|konsilte le=16 jiyè 2018}}.</ref> ; tèm sa yo souvan fransize nan'' balme, barme, baume ''(tankou nan toponim [[tautologie]] [[La Balme-les-Grottes]], non yon komin nan [[Isère (depatman)| Isère]]).''

Menm jan ak lèt la, tèm [[Anglè]] ''cave'' gen yon siyifikasyon pi laj lè li deziyen tou kavite vètikal.

== Definisyon ==
Dapre diksyonè ''Mo yo nan jewografi'', gwòt yo "wè espesyalman kòm [[abri]], refij, pa gen menm konotasyon tèrib ak gwòt, gwòt ak gwo twou san fon, ni pouvwa rèv la nan [[gwòt]]  yo, byenke se menm bagay la »<ref>{{Ouvraj|language=fr|author1=[[Roger Brunet]]|prenon2=Robert|ti non2=Ferras|prenon3=Hervé|ti non3=Théry|title=The mo jeyografi|sous-titre=Dictionnaire kritik|place=Pari (Frans)|editè=GIP RECLUS ak Dokimantasyon franse|dat=kop. 1993|total paj=518|pasaj=247|isbn=2-11-003036-4|isbn2=9782110030368|isbn3=2110059435|oclc=502435306|li sou entènèt=https://www.ocl3503502.org jwenn aksè nan=2018-09-17}}</ref>. Premye edisyon [[Diksyonè Akademi fransè a]] ([[1694]]) presize ke yon gwòt ka “natirèl oswa fèt pa atizan”.

Dapre Philippe Marchetti, jounalis nan magazin ''[[Li enterese m]]'', {{Quote|mo "gwòt la" rezève pou deziyen kavite natirèl, fouye pa ekoulman dlo asid nan tè kalkè pa egzanp. Yon gwòt se tou yon kavite natirèl oswa orijinal natirèl, men ki gen yon konotasyon ki lye ak aktivite imen, ak yon prezans bèt oswa menm ki asosye ak yon mit<ref>{{Lien web|url=https://www.caminteresse. fr/history/what-difference-between-grotte-et-caverne-1172336/|title=Ki diferans ki genyen ant gwòt ak gwòt?|author=Philippe Marchetti|date=25 oktòb 2017|site=caminteresse.fr}}.</ref>}}.

== Gwòt ak twou wòch natirèl Jeomòfoloji ==
Yon gwòt kalifye kòm ''aktif'' si enfiltrasyon [[dlo]] a kontinye, kidonk kontribiye nan transfòmasyon kavite a pa fouye, depo [[sediman]] ak fòmasyon nan [[speleothem]] . Gen kèk gwòt ki konekte ak yon rezo dinamik [[Idwojoloji|idwoyolojik]] ka genyen yon [[lak anba tè]].

Pifò gwòt karstik yo se [[Supergene|epigene]] (defouye pa aksyon [[Hydromete|dlo meteyorik]]), kontrèman ak gwòt [[hypogene]] ki fòme ak dlo ki gen orijin pwofon (egzanp: mineralize oswa tèmik). dlo).

Etidye depi nan fen {{s-|18}}, sa yo rele "fantom wòch" karstogenesis la se yon chanjman modere nan carbonates, ak separasyon faz. Faz idrosolubl la sitou gen ladan kalsyòm, mayezyòm, bikabonat ak silica koloidal. Konpozan sa yo

== Gwòt an Ayiti<ref>{{Cite web|url=http://www.grottesdhaiti.org/visite-des-grottes-d-haiti.html|title=0. Visite des grottes Marie-Jeanne, Bellony et Kounoubwa en (...) - Les grottes en Haïti|last=Testa|first=Olivier|date=|website=|publisher=|access-date=2018-08-28}}</ref> ==

*[[Gwòt Beloni]]
*[[Gwòt Marijàn]]
*[[Gwòt Kounoubwa]]
* Gwòt [[Mòl Sen Nikola (komin)|Mòl Sen Nikola]] yo
* [[Gwòt Anakaona]]

== Referans ==
{{referans}}
== Lyen deyò ==

[[Kategori:Jeoloji]]