Demokrasi

Derive de Grèk demokratia, entèprete kòm gouvènman pa pèp la. Demokrasi, san dout reprezante youn nan kouwòn akonplisman nan efò lòm pou li gouvène tèt li. Toutfwa, demokrasi pa yon solisyon jeneral ke youn dwe aplike ak tout sityasyon. Se obligasyon chak nasyon pou chache yon gouvènman fonksyonèl ; yon gouvènman ki fè sans pou patikilye sosyete an konsiderasyon an.

Nan teyori, yon demokrasi se yon gouvènman kote se pèp la ki sou pouvwa. Sa pa vle di se yon gouvènman kote tout moun fè sa yo vle. Si ou bezwen yon gouvènman kote ou ka fè sa ou vle, sa ou bezwen an se pa yon demokrasi, pa menm yon gouvènman, men yon anachi. Pou adrese malantandi sa, atis ayisyen, Jozèf D. Laroz (Joseph D. Larose), nan yon chan rele Demokrasi, pwopoze koze sa a fanatik li yo :

« Si gen youn nan nou la, ki kwè li prè pou demokrasi, leve men dwat anlè, vin eksplike sa sa vle di. Paske mo demokrasi, se yon angajman, pou pèp ki vle viv tankou moun [ki sivilize]. Fò ou renmen patri ou, travay pou byen, e respekte lalwa aplike ».

Kle ide a la se, « respekte lalwa aplike ». Pou mete pèp la sou pouvwa, nan yon demokrasi, fòs de laj popilasyon, sa souvan akonpli pa reprezantan eli. Eleksyon fèt kote pèp la chwazi moun yo vle reprezante yo nan gouvènman ; reprezantan sa yo menm pwodui, oubyen reafime lòd gouvènans peyi a. Lòd gouvènans, oubyen angajman sa, souvan se yon lwa konstitisyonèl. Se obligasyon sitwayen peyi a pou yo obeyi konstitisyon sila, « pou respekte lalwa aplike ».

Kalite gouvènman sa, an menm tan, dwe konsidere tout sèktè nan yon sosyete. Toupandan tout moun santi ke ide ak opinyon pa yo enpòtan, ke yo reyèlman reprezante nan gouvènman, yo santi yo gen yon obligasyon pou sipòte aktivite gouvènman. Si gouvènman klèman reprezante totalite popilasyon sa, lòd gouvènman avèk tan, vin pi solidifye. Lè lòd konstitisyonèl byen etabli, chak eleksyon pou chanjman nan gouvènman vin fasil, dèske lòd ki gouvène chanjman sa yo fèman etabli.

An rezime, yon demokrasi se souvan yon gouvènman konstitisyonèl, avèk reprezantasyon ki soti nan tout seksyon nan sosyete. Kote pèp la rezève dwa yo pou chanje reprezantan sa yo a moman ke yo santi moun sa yo p'ap sèvi enterè yo, oubyen enterè peyi a ankò. Se yon gouvènman ki twouve fòs li nan abilite sitwayènte peyi a pou yo respekte lwa, kòm pwòp reprezantan yo yo-menm te chwazi etabli li. Kote limite modifikasyon nan lwa fèt sèlman pa kò gouvènman chwazi pa pèp la pou jere lwa.

Tout moun gen dwa mande chanjman nan gouvènman. Sepandan, malgre diferans pwòp opinyon pa yo konsène lòd konstitisyonèl, tout moun dwe, « respekte lalwa aplike ».

Lyen deyò

• Demokrasi sou palli.ch