Charter Dwa moun ak libete
Charter of Human Rights and Freedoms, ke yo rele tou "Quebec Charter", se yon sa yo rele "kwazi-konstitisyonèl" lwa ki te adopte inanim pa Asanble Nasyonal Quebec nan 27 jen 1975, sou gouvènman liberal Robert Bourassa. Li te antre nan fòs le 28 jen 1976[1],[2].
Konstitisyon an rekonèt ke tout moun nan Quebec gen menm valè ak diyite. Nan objektif pou asire dwa moun ak amoninize relasyon sitwayen yo ant yo e ak enstitisyon yo, Konstitisyon an aplike ni nan aktivite Leta (lejislatif ak egzekitif) ni nan relasyon dwa prive (ant sitwayen yo). Konstitisyon an etabli tou Commission des droits de la personne et des droits de la jeunesse, ki responsab pou pwomosyon ak aplikasyon li, ansanm ak Tribunal des droits de la personne.
Konstitisyon an se yon tèks fondamantal sistèm legal Quebec la, ki gen priyorite sou lwa ak règleman pwovens yo. Nan fè sa, nenpòt tèks lejislatif ak regilasyon Quebec dwe konfòme li, anba doulè yo te deklare envalid. Se sèlman Konstitisyon Kanada a (ki gen ladann Konstitisyon Kanadyen Dwa ak Libète) ki gen priyorite sou Konstitisyon Quebec la. Se lalwa siprèm. Lòt pwovens ak teritwa Kanadyen yo gen lwa ki sanble konstitisyonèl, yo rele Kòd Dwa Moun oswa Lwa sou Dwa Moun, byenke lwa sa yo pa garanti yon varyete dwa menm jan ak Konstitisyon Quebec la.
Deskripsyon[modifye | modifye kòd]
Konstitisyon Quebec la te dekri kòm yon "dokiman inik nan istwa lejislatif Kanadyen"[3]. Li te ekri sou baz prensip endivizibilite, entèdepandans ak endivizibilite dwa moun. Konstitisyon an enspire an patikilye pa Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun, Kontra Entènasyonal sou Dwa Sivil ak Politik ak Kontra Entènasyonal sou Dwa Ekonomik, Sosyal ak Kiltirèl.
Pami lòt bagay, li pwoteje dwa a egalite tout moun atravè atik 10 li a. An reyalite, atik sa a entèdi diskriminasyon lè li garanti tout moun dwa pou yo trete tout moun ak dwa ak libète yo san "distenksyon, eksklizyon oswa preferans". " baze sou yon karakteristik pèsonèl ki konstitye yon rezon entèdi nan diskriminasyon. Konstitisyon an entèdi diskriminasyon ki baze sou yon lis konplè sou rezon: ras, koulè, sèks, idantite oswa ekspresyon sèks, gwosès, oryantasyon seksyèl, eta sivil, laj (eksepte nan limit lalwa bay), relijyon, kwayans politik, lang, etnik. oswa orijin nasyonal, kondisyon sosyal, andikap oswa itilizasyon a
Distenksyon ak lòt enstriman pwoteksyon dwa moun[modifye | modifye kòd]
Konstitisyon Quebec la diferan de Konstitisyon Kanadyen Dwa ak Libète yo nan plizyè fason, tankou:
enklizyon de sèten dwa ekonomik ak sosyal;
aplikasyon Konstitisyon an pa sèlman nan relasyon ant sitwayen ak Leta, men tou nan relasyon prive;
egzistans yon mekanis espesyal pou fè rekou nan ka diskriminasyon ki baze sou yon rezon entèdi, yon mekanis ki konsiste de yon plent bay Commission des droits de la personne et des droits de la jeunesse, ki te swiv pa yon posib rekou devan Tribinal dwa moun. ;
Prezans yon lis konplè sou rezon diskriminasyon entèdi.
Men, fòk nou note ke ak Pak Entènasyonal Nasyonzini an sou Dwa Sivil ak Politik yo, Konstitisyon Kebèk la se youn nan de sous prensipal pou redaksyon Konstitisyon Kanadyen Dwa ak Libète yo, dapre memwa ekriven an. Konstitisyon Kanadyen Roger Tassé[4],[5].
Konstitisyon Quebec la diferan tou ak lwa oswa kòd dwa moun lòt pwovens ak teritwa Kanadyen yo te adopte paske li pa limite a entèdi diskriminasyon, men li garanti tou yon pakèt dwa ak libète.
Referans[modifye | modifye kòd]
- ↑ La Charte québécoise : origine, enjeux et perspectives [archive]
- ↑ Canada, Québec. « », L.Q. 1975, c. 6 [lire en ligne [archive] (page consultée le 2021-04-08)]
- ↑ André MOREL, « », Revue juridique Thémis, vol. 21, 1987
- ↑ Tassé, Roger, Ma vie, le droit, la Constitution et bien plus encore ! : mémoires d'un sous-ministre fédéral de la justice Montréal : Éditions Yvon Blais, 2013.
- ↑ La Presse. Michel C. Auger. « Quelle Charte des droits ? « Notre » Charte ! ». En ligne. Page consultée le 2022-04-25 [archive]