Gade kòd pou Sikui elektwonik

{{Konfizyon|texte=Pa ta dwe konfonn ak yon [[sikui elektrik]].}}
[[File:RaspberryPi.jpg|alt=Sikui elektwonik nan RaspberryPi a|thumbnail|Sikwi elektwonik nan [[RaspberryPi|RaspberryPi]]]]

Yon '''sikwi elektwonik''' se yon [[sikui elektrik]] ki gen ladan [[konpozan elektwonik|konpozan elektwonik]] ki konekte<ref>{{ouvraj|premye1=Richard |ti non1=Taillet |premye2=Loïc | siyati2= Mechan |prenon3=Pascal |ti non3=Febvre |tit=Diksyonè fizik |kote=Bruxèl |editè=De Boeck |ane=2013 |pasaj=114}}.</ref> ki gen objektif se akonpli yon function<ref> {{Liv|language=fr|author1=Marie-Annick Roy|tit=Gid teknik 1|subtitle=Informasyon|pasaj=49|location=Montreux|editè=Presses polytechniques et universitaire romandes|ane=1991 | total paj=236|isbn=2-88074-219-6}}</ref>.

Yon sikwi elektwonik souvan fèt sou yon [[sikui enprime]] epi, pami konpozan li yo, gen kèk ki souvan yo [[Sikui entegre|sikui entegre elektwonik]].

== Deskripsyon ==
Yon kous elektwonik ka etidye kòm yon [[Bwat nwa (sistèm)|bwat nwa]] kote nou konsidere sèlman kantite elektrik ki prezan nan chak nan koneksyon ekstèn li yo. Nou klasifye koneksyon oswa tèminal sa yo<ref>{{chapit|otè enstitisyonèl=[[Komisyon Elektwoteknik Entènasyonal]]|titre chapitre=Teyori sikwi: jeneralite|tit liv=IEC 60050 Vokabilè elektwoteknik entènasyonal|ane=2002 |pasaj=131- 11 -11|li sou entènèt=http://www.electropedia.org/iev/iev.nsf/display?openform&ievref=131-11-11}}.</ref> pami kategori sa yo:
* referans vòltaj oswa [[Mas (elektrisite)|mas]],
*[[ekipsyon]] tèminal,
* tèminal antre<ref>{{chapit|otè enstitisyonèl=[[Komisyon Elektwoteknik Entènasyonal]]|titre chapitre=Teyori sikwi: eleman sikwi|tit liv=IEC 60050 Vokabilè Elektwoteknik Entènasyonal|ane=2002 |pasaj=131 -12-58 |li sou entènèt=http://www.electropedia.org/iev/iev.nsf/display?openform&ievref=131-12-58}}.</ref>,
* tèminal pwodiksyon<ref>{{chapit|otè enstitisyonèl=[[Komisyon Elektwoteknik Entènasyonal]]|titre chapitre=Teyori sikwi: eleman sikwi|tit liv=IEC 60050 Vokabilè Elektwoteknik Entènasyonal|ane=2002 |pasaj=131- 12-59 |li sou entènèt=http://www.electropedia.org/iev/iev.nsf/display?openform&ievref=131-12-59}}.</ref>,
* Ajisteman oswa tèminal kontwòl.

[[Dyagram elektrik|dyagram]] sikwi a bay yon modèl senplifye nan entèraksyon eleman yo, san kontrent aplikasyon pyès ki nan konpitè yo, pou fè li posib pou konprann chemen [[siyal elektrik|siyal yo]] ak entèraksyon yo, dapre [[teyori sikui]].
Konpozan yo divize ant:
* aktif ([[dyòd]], [[tranzistò]], [[triac]], [[sikwi entegre]], [[mikwoprosesè]]{{etc.}}),
* pasif ([[Rezistans (elektrisite)|rezistans]], [[Kondansateur (elektrisite)|kondansateur]], [[Bobin (elektrisite)|bobin]]{{etc.}}),
* ekspozisyon (galvanomèt, dyòd ki emèt limyè, ekran {{etc.}}).

Pwototip senp yo monte sou [[breadboard]]. Konpozan yo nan yon sikwi elektwonik nan pwodiksyon yo souvan reyini sou yon sipò [[izolan elektrik|izolan]] ([[Polyepoxy|rezin epoksidik]]), ak youn oswa plizyè kouch epi ki gen ladann tren kondiktif ak [[Koneksyon|konektè]] , ki rele sikwi enprime<ref>{{Lyen entènèt |title=Espacenet – rezilta rechèch |url=https://worldwide.espacenet.com/patent/search?q=pn=GB269729A |site=worldwide.espacenet.com |konsilte on=2023-06-09}}</ref>, kote konpozan yo gen tout kalite, ki gen ladan [[Sikwi entegre|sikwi entegre]] yo menm ki fòme ak yon seri sikui elektwonik gwoupe nan yon sèl eleman epi ki gen entansyon pou fè youn oswa plizyè fonksyon.

== Design ==
[[Fichye:Asus A8N-VM CSM Rev1.10G 20060626a.jpg|alt=Sikui elektwonik yon plak mèr òdinatè|thumbnail|Sikui elektwonik yon òdinatè [[plak mèr]]]]
Yon kous elektwonik ka parèt konplèks menmsi li souvan konpoze de sikui elektwonik endepandan, tèt yo ki fòme ak modil, pafwa yo rele "etap". Modil sa yo se tèt yo ki fòme ak modil elemantè: eleman elektwonik.

Prensipal "etap" yo rankontre nan elektwonik yo se:
{{kolòn|gwosè=20|
* [[Power supply|power supply]];
* [[Filtre (elektwonik)|filtre]];
* [[Pouvwa elektwonik|pouvwa]];
* [[Anplifikatè Elektwonik|anplifikasyon]] (siyal, son{{etc}});
* [[òdinatè a]]: [[Sikwi lojik pwogramab|sikwi lojik]], [[bis (òdinatè)|otobis]], [[Memwa (òdinatè)|memwa]]s{{etc.}};
* [[pwosesis siyal]].
}}

=== Manje ===
{{Atik detaye|fournis kouran}}
[[File:XT-PC-Power-Supply-PSU-PCB-IMG 0435.JPG|alt=sikwi pouvwa òdinatè|thumbnail|sikwi pouvwa òdinatè]]
Objektif yon ekipman pou pouvwa se jenere [[Kouran elektrik|kouran]] ki nesesè pou operasyon sikwi a. Se poutèt sa li konpoze:
* yon [[Kaptè]] [[Puisans (fizik)|pouvwa elektrik]] (priz elektrik la, oswa yon [[Koseptè solè fotovoltaik|panèl solè]]), ki itilize pou transfòme [[Enèji elektrik|enèji]] nan kouran elektrik;
* yon etap transfòmasyon, ki sèvi pou pote [[tansyon elektrik]] la pi pre tansyon ki nesesè pou lòt konpozan yo. Li souvan pwodui pa yon [[transfòmatè elektrik|transfòmatè]] (avèk youn oswa plis rezilta), yon [[redresman]] ak yon filtè pou jwenn
* yon etap nan [[Redresman#Filtraj vòltaj pwodiksyon an nan yon pon dyod|douze]], ki asire repwesyon nan rid vòltaj (sipresyon nan [[Parazit (elektrisite)|parazit]] oswa pik nan ka a nan [[Kouran dirèk (DC) | vòltaj dirèk]]). Lisaj sa a souvan fèt pa [[kondansatè (elektrisite)|kondansatè]] ak [[Bobin (elektrisite)|bobin]];
* yon etap kontwòl [[Tansyon elektrik|tansyon]], ki garanti yon vòltaj ekipman ki toujou idantik kèlkeswa [[Resous enèji ak konsomasyon mondyal|pouvwa konsome]] sikwi a, grasa egzanp yon sikwi ki gen yon [[ Dyòd Zener]].

=== Filtè ===
{{Atik detaye|filtre (elektwonik)}}
Yo itilize yon [[filtre analòg]] pou modifye estrikti amonik (fizik)|harmonik]] yon siyal analòg. Gen diferan kalite filtè:
* [[notch filter|notch filter]] (oswa nottch filter) pou retire yon [[frekans]] patikilye (frekans {{inite|50|Hz}} nan [[Fwekans aktyèl endistriyèl yo|secteur]] Pa egzanp );
* [[bandpass filter|bandpass]] pou sèlman kite yon gwoup frekans pase ([[Ultra high frequency|UHF band]] pa egzanp);
* [[high pass|high pass filter]] (oswa koupe ba) pou retire nenpòt bagay ''anba yon sèten frekans'' (egzanp frekans telefòn ki ba nan yon [[filtre ADSL]]);
* [[low pass filter|low pass]] (oswa koupe segondè) pou retire tout bagay ''pi wo pase yon sèten frekans'' (pa egzanp gwo frekans tankou entènèt oswa televizyon nan yon filtè ADSL)

=== Pouvwa ===
{{gade|Pwisans (fizik)#Electric power{{!}}Electric power}}
Modil pouvwa a opere ak kèk kontrent. Li dwe:
* gen konpozan elektwonik ki adapte ak vòltaj fonksyònman an ak pouvwa pou jere ([[Izolasyon elektrik|izolasyon elektrik]], [[Enèji tèmik|chofaj]]{{etc.}});
* gen yon etap [[pwoteksyon elektrik|pwoteksyon]] (deteksyon surchof, [[short-circuit|short-circuits]]{{etc.}});
* satisfè [[Norm ak estanda teknik yo|estanda]] ki gouvène itilizasyon aparèy la.

=== Anplifikasyon ===
[[File:Amplificateur Stéréo de puissance Q-3535 (58).jpg|alt=Sikwi anplifikatè yon sistèm hi-hi|vignette|Sikwi anplifikatè yon [[sistèm hi-fi]]]]
[[Anplifikatè elektwonik|anplifikasyon]] fèt lè l sèvi avèk yon eleman debaz, [[tranzistò]], men tou souvan gras a [[Sikui entegre yo|sikwi entegre]] espesyalize. Jaden anplifikasyon se konsa lajman itilize nan elektwonik ke sou tan, diferan modil yo te ajoute nan [[tranzistò a]] (lisaj, fidbak, pwoteksyon). Yon eleman entegre tout fonksyon sa yo: [[anplifikatè operasyonèl]]. Li genyen yon sikwi elektwonik entegre ki gen tranzistò, [[Kondansateur (elektrisite)|kondansateur]] ak [[dyòd]].

=== IT ===
{{gade|enfòmatik}}
[[File:Replica-of-first-transistor.jpg|alt=Replik premye tranzistò envante a|thumbnail|Replik premye tranzistò envante a]]
Nan elektwonik, nou ka wè tou yon siyal elektrik kòm yon pòtè [[Teyori enfòmasyon|enfòmasyon]]. Depatman elektwonik sa a rele [[enfòmatik]]. Aktè prensipal la se [[tranzistò]], men yo wè fwa sa a kòm yon [[switch]]. Yo kode siyal la sèlman sou [[sistèm binè|de valè]]:
* prezans vòltaj → valè "1"
* absans vòltaj → valè "0"

Lè w ap desine yon sikwi elektwonik pou informatique, nou sitou panse ak de nimewo sa yo (0 ak 1), se poutèt sa [[siyal dijital|siyal dijital]] ki trete.

Modil dijital prensipal yo se:
* [[fonksyon lojik|pòtay lojik]]
* [[lojik klasik|operatè lojik]] (asanble pòtay lojik)
** modil ajoute
** modil soustraktè
** kontwa modil
* [[Memwa (òdinatè)|memwa yo]]: [[memwa aksè o aza|memwa vivan]] oswa [[memwa pou lekti sèlman|mouri]]
* [[prosesè]] yo

Pwosesis òdinatè souvan dekouple ak pwosesis analòg. Pon an ant de mond sa yo fèt pa de konvètisè:
* [[konvètisè analòg-dijital la]] ki pèmèt [[Digitalizasyon#Digitalizasyon yon siyal elektrik|akeri]] valè yon vòltaj pa egzanp;
* [[konvètisè dijital-analòg]] ki pèmèt [[Sentèz son|jenere yon son]] pa egzanp.

=== Lòt moun ===
Gen anpil lòt modil elektwonik, tankou:
* [[Transceiver|transceiver]]:
** [[Radyoelectricity|radyo]] (pòtay elektrik, fèmen santralize yon machin, elatriye)
** [[enfrawouj]] ([[telekòt kontwòl]] nan [[TV]])
* sikui transmisyon done, pa egzanp [[bis òdinatè]], [[RS-232]], [[USB]], [[SATA]]{{etc.}} liy;
* [[multiplexing]] ki pèmèt plizyè siyal melanje nan objektif pou transmèt yo pa menm mwayen an, pa mwayen operasyon [[multiplexer|multiplexing]] ak [[demultiplexer|demultiplexing]];
* [[modèm]] ki pèmèt enfòmasyon yo transmèt sou yon liy telefòn jodi a souvan sou fòm [[ADSL]];
* [[Timer (microcontroller)|timer]]: sikwi entegre ki pèmèt diferan operasyon yo dwe senkronize ant plizyè konpozan dijital pa jenere yon [[siyal revèy]].

=== Entèfas ===
Yon kous elektwonik ka bezwen enfòmasyon ekstèn, ki pa elektrik. Nan ka sa a, gen diferan enfòmasyon ak/oswa konvètisè enèji ([[ttransducer]]s):

==== Lòd ====
Kòmandman prensipal yo konvèti yon fenomèn fizik nan yon siyal elektrik yo se:
* [[switch la]] (siyal binè apre presyon solid) (egzanp bouton pouse, fen kou)
* [[potansyomètr]] rotary (ang wotasyon) (egzanp bouton volim yon [[sistèm Hi-Fi]])
* [[potansyomètr]] lineyè (distans) (egzanp dimmer lanp alojene)
* [[elektwomagnet]] (varyasyon nan yon jaden mayetik) (egzanp mikwofòn gita)
* [[metal la]] (jaden elektwostatik) (egzanp alam machin)
* [[mikwofòn la]] (vibrasyon) (egzanp: mikwofòn)
* Capteur [[presyon]] (presyon likid - gaz oswa likid) (egzanp estasyon metewolojik)
* Capteur [[piezoelectricity|piezoelectric]] (siyal analòg apre presyon solid) (egzanp: balans)
* Capteur [[tanperati]] (tankou tèmomèt elektwonik)
* [[detèktè chimik]] ([[molekil]]) (egzanp detektè monoksid kabòn)
* baryè (pase nan yon kò opak devan yon reyon)
** enfrawouj (egzanp klòch antre magazen, kontè tour)
**lazè
* Capteur pwoksimite a
* Capteur optik la (egzanp sourit òdinatè)
* Capteur [[lazè]] (disk optik) (egzanp jwè CD)
* Capteur volumetrik la (egzanp: alam)
* Capteur [[enfrawouj]] (limyè enfrawouj) (tankou televizyon)
* [[Photodetector|photoreceptor]] (kantite limyè) (egzanp ekleraj otomatik lannwit)
* [[akseleromèt la]] (akselerasyon) (egzanp akselerasyon ak mezi pozisyon)
* [[jiwoskop la]] (varyasyon pozisyon)
* [[Radyo antenna|antenna]] (siyal radyo)
* [[elektwòd la]] (varyasyon nan jaden elektrik la) (egzanp elektwokadyograf)
* [[dinamo]]mèt la (vitès wotasyon)

==== Aktuateur ====
Konvètisè prensipal yo ki fè li posib pou jwenn yon aksyon fizik nan yon siyal elektrik (an parantèz ki kalite siyal ki pwodui) yo se:
* [[Machin elektrik|motè elektrik]] (wotasyon) (egzanp machin elektrik)
* [[Zam elèktron|Zam elèktron]] (emisyon elektwon) (tankou televizyon)
* [[elektwomagnet]] (champ mayetik) (egzanp kadna pòt)
* [[oratè a]] (varyasyon presyon) (egzanp: [[sistèm hi-fi]])
* [[valv solenoid la]] (ouvèti/fèmen yon valv)
* transmetè elektwomayetik (radyasyon elektwomayetik)
** [[Enkandesan]] anpoul (limyè vizib)
** [[tib fliyoresan]] (iltravyolèt)
** [[halogen]] anpoul (limyè vizib) (egzanp ekleraj konsè)
** [[Diode ki emèt limyè|Led]]/[[Limyè ki emèt limyè òganik|Oled]] (limyè vizib monokromatik) (egzanp limyè endikatè tout kalite)
** [[enfrawouj]] transmetè a (limyè enfrawouj) (egzanp kontwòl remote)
** [[mikwo ond]] transmetè a (mikwo ond) (egzanp mikwo ond)
** [[radio transmetè]] (ond radyo) (egzanp: radyo transmetè)
* [[Rezistans (konpozan)|rezistans]] (radyasyon tèmik, chalè) (egzanp konvèktè)

== Konpozan elektwonik ==
{{Atik detaye|konpozan elektwonik}}Konpozan elektwonik yo se eleman debaz yon sikwi elektwonik, epi yo chak gen yon fonksyon elemantè.

Yo fè pati de gwo fanmi, reprezantan ki pi komen yo site nan lis sa a:

* konpozan analòg
** [[File:Resistors-various-01.jpeg|alt=Diferan kalite rezistans elektwonik|thumb|Diferan kalite rezistans elektwonik]][[Rezistans (konpozan)|rezistans]] (limitasyon aktyèl oswa konvèsyon vòltaj aktyèl la depann de sou itilizasyon)
** [[dyòd]] (koule aktyèl nan yon direksyon sèlman)
** [[kondansatè (elektrisite)|kondansatè]] (akimilasyon aktyèl)
** [[tranzistò]] ak précurseur li yo, [[Tib Elektwon|tib]] (anplifikasyon/chanjman)
** [[Bobin (elektrisite)|bobin]] (toufe oswa enduktans) (filtraj parazit, rezistans nan nenpòt varyasyon nan aktyèl)
** [[transfòmatè elektrik|transfòmatè]] (anplifikasyon vòltaj / bese)
** [[anplifikatè operasyonèl]] (konpozan aktif ki pèmèt prensipal operasyon matematik yo dwe fèt: adisyon, soustraksyon, miltiplikasyon, divizyon, entegrasyon, derivasyon) sou siyal analòg
** [[triak]]/[[thyristor]]

* konpozan dijital
** Kontwa monte-desann
** Sikui operasyonèl (additeur, soustraktè)
** [[Potay lojik#Reprezantasyon grafik|Sikui lojik]]
** [[multiplexer]]-demultiplexer
** [[Memwa òdinatè|memwa]]

== Faktori ==
Premye etap la se nan fabrikasyon [[sikwi enprime]] ki pèmèt eleman yo konekte youn ak lòt.

Yon fwa ke kat elektwonik la te fabrike, etap asanble a swiv, pandan ki konpozan elektwonik yo soude sou kat la pa [[soude]]. Gen plizyè teknik asanble depann sou kalite eleman yo:

=== Konpozan nan twou ===
Istorikman, premye kat elektwonik yo te itilize sa yo rele konpozan nan twou, ki gen ladan broch yoinsert nan twou metalize. Konpozan sa yo soude swa manyèlman oswa pa vag soude (nan lang angle [[w:en:Wave soldering|Wave soldering]]).

<gallery caption="Konpozan nan twou" mòd="chaje">
Resistors (1).jpg|Atravè rezistans
MOS6581 chtaube061229.jpg|Eleman yon òdinatè depi ane 1980 yo.
</gallery>

=== Sifas monte konpozan ===
[[File:Surface Mount Components.jpg|thumbnail|upright=.5|Surface Mount Components]]

[[Teknik mòn sifas la]] nan eleman ki pi resan yo rele [[Sifas monte eleman|CMS]], nan angle sifas mòn teknoloji (SMT), parèt nan ane yo [[1960]] e li te vin nan 2018 teknik ki pi itilize. nan [[endistri a]].
{{clr}}
== Bibliyografi ==
* {{Liv|language=English|otè1={{link|language=en|Adel Sedra}} |otè2= Kenneth Smith |et al.=wi |tit=Sikwi mikwo-elektwonik|piblikatè=Oxford University Press|ane= 2020| isbn=978-0190853464}}.

== Nòt ak referans ==
{{Referans}}


[[Kategori:Eleman elektwonik]]
[[Kategori:Sikui elektrik]]