Gade kòd pou Pwentilis

[[Fichye:Seurat-La Parade detail.jpg|vignette|Detay ki soti nan ''La Parade de Cirque'' (1889) pa Seurat, ki montre tach ki diferan yo itilize nan pwentilis.]]

'''Pwentilis''' se yon [[mouvman atistik]] nan [[penti]] ak yon [[teknik imaj]] ki sèvi ak ti zòn jikstapoze nan koulè olye ke melanj de keratin kolore. Penti pa [[Touche (penti)|touche]] te konnen depi {{s-|XVI}} omwen; [[Georges Seurat]] te kreye yon sistèm nan ane 1880 yo, kritik yo te deziyen, nan yon fason pito peyoratif, kòm ''pointillism''<ref name="Souriau">{{Ouvraj|langue=fr|prénom1 =Anne|name1 =Souriau|responsablite1=dir.|title=Vokalibè ayestetik|soutit=pa [[Étienne Souriau]] (1892-1979)|place=Paris|editè=[[Presses Universitaires de France|PUF ]]|koleksyon=Quadrige|ane =2010|nimewo edisyon=3|ane premye edisyon=1990|total paj=1493|pasaj=1224 “Pointillism”|isbn=978-2-13-057369-2}}. </ref>. [[Paul Signac]] teyorize li sou non “[[divizyonis]]<ref>{{Ouvraj |langue=fr |prenon1=Ségolène |ti non1=Bergeon-Langle |prenon2=Pierre |non2=Curie. |titre =Pinti ak desen, vokabilè tipolojik ak teknik |place=Paris |piblikatè=Éditions du patrimoine |ane=2009 |total paj=1249 |pasaj=854 |isbn=978-2-7577-0065-5}}.</ref>".

Pwosesis ak diskou teyorik Signac te atire pandan plizyè ane, sitou an Frans ak Bèljik, pent tankou [[Camille Pissarro]], [[Maximilien Luce]], [[Théo van Rysselberghe]], klase nan yon aktyèl atistik, ki rele " neo-enpresyonis", ki soti nan [[enpresyonis]] sou yon bò, ak nan sa Seurat te tire nan rechèch optik [[Michel-Eugène Chevreul]] ak ekri [[Charles Blanc ]]<<<<<<<<<<<<;<ref>C. M. de Hauke, ''Seurat et son oeuvre'', Paris, Gründ, 1961.</ref>, alòske li te atire mokri [[Paul Gauguin]]<ref>{{Ouvraj|premye non1= Georges|non1 =Roque|title=Atis ak syans koulè|subtitle=Chevreul ak pent yo, depi Delacroix rive nan abstraksyon|location=Paris|editè=[[Éditions Gallimard|Gallimard]]|koleksyon=Tel| nimewo nan koleksyon=363|ane= 2009|passage=340|isbn=}}.</ref>

== Pwopagasyon pwentilis ==
{{atik detaye|Divizyonis}}
[[Fichye:Robert Delaunay, 1906, Portrait de Metzinger, oil on canvas, 55 x 43 cm, DSC08255.jpg|vignette|Robert Delaunay, ''Portrait Metzinger'' (1906), lwil sou twal ({{Dunité| 55|43|cm}}).]]
[[Georges Seurat]] te ekspoze tablo moniman l ''[[Yon dimanch aprèmidi sou zile La Grande Jatte]]'' an 1886 nan [[Wityèm ekspozisyon enpresyonis yo|Dènye ekspozisyon enpresyonis yo]]. Yo konsidere tablo sa a manifeste mouvman ki te kraze ak enpresyonis yo, yon ti gwoup patizan teknik li ki te kreye [[Sosyete Atis Endepandan]] an [[1884]], ki gen ladan Seurat, [[Paul Signac]], Camille ak Lucien Pissarro<ref name="Souriau" />{{,}}<ref name="revueléonard"/>{{,}}<ref name="encyclopédieimpressionnisme"/>{{,}}<ref name="encyclopédieseurat"/>.

[[Divizyonis]], [[Paul Signac]] defann, diferan de pwosesis penti pwen an, ke pent tankou [[Henri Martin (pent) |Henri Martin]] te adopte<ref>{{Ouvraj| premye non1=Paul. |styname1=Signac|otè lyen1=Paul Signac|title=Soti nan Eugène Delacroix rive nan neyo-enpresyonis|editè=N.lle|ane=1911|ane premye edisyon=1899|pasaj=115|li sou entènèt=https ://gallica .bnf.fr/ark:/12148/bpt6k133543s}}</ref>. Li baze sou itilizasyon koulè pi ak sou yon teyori koulè ak kontras ki fè konnen {{Sitasyon|li petèt fasil pou pentire pi klere […] men pa blanchi; oswa plis kolore, men ki fè nwa}}, e ke pwosesis sa a, pou kont li, lokalize koulè a {{Sitasyon|nan mitan reyon an ki, sou yon [[sèk kwomatik]], ale soti nan mitan blan nan sikonferans lan — nwa. Epi kote sa a asire yon maksimòm satirasyon, pouvwa ak bote.<ref>{{harvsp|Signac|1911|p=116}}.</ref>}}

[[Fichye:Georges Seurat 019.jpg|vignette|[[Georges Seurat]] ([[1891]]), lwil sou twal ({{dunité|152|185|cm}}), [[musée d’Orsay]].]]

[[Félix Fénéon]] ki se yon [[Krititik atizay]] karakterize zèv sa yo byen ankre nan yon diskou teyorik kòm yon [[tachis]]. Li itilize tèm {{sitasyon|neyoenpresyonis}} pou premye fwa an [[1886]]<ref>Nan ''L'Art moderne'' nan Brussels, 19 septanm 1886 {{harvsp|Leymarie|1959}}; nan magazin ''[[La Vogue]]'', apre yon mwa egzibisyon Seurat, Signac ak Pissaro nan dènye chanm [[Maison Dorée (Paris)|Maison Dorée]], pandan uityèm ak dènye a. ekspozisyon kolektif enpresyonis 15 me 1886 {{harvsp|Fénéon|1886|p=24}}, site nan {{Ouvraj|titre=The Explosion of Impressionism|publisher=musée départemental du Prieuré| year=1982|passage=134| isbn=}}.</ref>. Signac tit liv 1899 li a: ''De Eugène Delacroix rive Neo-enpresyonism''<ref>{{harvsp|Signac|1911}}</ref>

Neyo-enpresyonis te konstitye, an opozisyon ak mouvman kontanporen [[Senbolis (atizay)|senbolis]], yon {{Sitasyon|sistematizasyon syantifik [[enpresyonis]]<ref>{{Ouvraj|premye non1=Jean| name1= Leymarie|link author1=Jean Leymarie (istoryen atizay)|title=Enpresyonism|volume=2|editor=Skira|year=1959|pasage=86}}.</ref>}} ak defansè li yo, tankou Fénéon, disip li yo ak avni egzibisyon li yo. Li gaye byen vit nan [[Bèljik]] gras ak [[Émile Verhaeren]], ki te mande Seurat pou l vin ekspoze nan Brussels<ref name="revueléonard"/> avèk Paris School of Pointillism (EPP) [[Liminis|liminis ]], ladan yo [[Théo van Rysselberghe]] ak [[Henry Van de Velde]] yo se manm ki pi koni. Lèt la te pèmèt ekspansyon mouvman an nan direksyon pou [[Almay]].

Apre lanmò Seurat an [[1891]], [[Paul Signac]] te pran tèt mouvman an. Style la evolye, atis pentire ak pi gwo kou<ref name="revueléonard"/>{{,}}<ref name="encyclopediethesaurus">''[[Encyclopediedia Universalis]]'', Thesaurus K to R, {{p.|2542}}, “Neo-enpresyonism”, edisyon [[1996]].</ref>.

Mouvman an te fini nan dènye ane yo nan {{s|XIX|th}}, men enfliyans li ansuit te santi nan mitan [[Fovis|Fovis]] jiska [[Ekspresyonis|Ekspresyonis Alman yo]] ak sous yo nan [ [Abstraksyon (atizay)|abstraksyon]] ak premye travay [[Wilhem Morgner]] oswa [[Wassily Kandinsky]]. Nan kòmansman {{s|XX|e}} a, sèten atis tankou [[Henri Matisse]], [[Édouard Vuillard]], [[Paul Klee]], [[Robert Delaunay]], te enspire pa neo. - enpresyonis oswa pwentilis <ref name="revueléonard"/>{{,}}<ref name="encyclopédiethesaurus"/>. [[Pablo Picasso]] te fè eksperyans ak pwosesis pwenlist lan an 1901, answit an 1913-1914<ref>{{atik|premye non=Sylvie |ti non=Coellier |titre=Picasso: pointillism ak kubism |périodique=Revue de l' Atizay |date =1991 |number=92|passage=64-71|li sou entènèt=http://www.persee.fr/doc/rvart_0035-1326_1991_num_92_1_347904}}.</ref>.

Apre sa, moun k ap kritike yo fè remake ke kout bwòs divizyonis yo pi long ak plis fluktue pase pwentilist tankou Seurat oswa Signac ki pwojte ti pwen koulè sou twal yo {{refsou}}.

An 1903, [[Élie Faure]], ki te konsidere ke {{sitasyon|li sifi pou yon gwoup atis rekòmande yon sistèm defini pou atis ki konpoze li trennen nan pye yo yon boul ak chèn ki soti nan ki sèlman yon efò. ki, an menm tan, pral jete yo deyò gwoup yo}}, {{sitasyon|espere rèy pwosesis la ap fini}}; li konkli ke neo-enpresyonis yo se {{sitasyon|mistik ranvèse}} ki te pran mwayen enpresyonis yo te itilize pou reyalize objektif yo pou renouvle penti<ref>{{atik|premye non=Elie |non=Faure |otè. lyen=Élie Faure|title=Sosyete Atis Endepandan|périodique=''[[L'Aurore (Jounal franse, 1897-1914)|L'Aurore]]'' |date=1903|mwa= Mas|jou=23| pasaj=1-2 |li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k728676n/f1}}.</ref>. [[Paul Sérusier]] te eksplike retwospektivman an 1921: {{quote|Enpresyonis yo te jwenn yon ekivalan limyè nan itilizasyon koulè pi. Enkapab nan matche koulè pi ak ton kase, gri ki gen koulè pal, yo radikalman siprime sa yo, repoze, fè moute pou yo, sou melanje optik; yo te kwè ke yo te reyisi, men yo te konfonn fatig retin lan ak klere byen bèl te pwodwi pa limyè klere<ref>{{Ouvraj|premye non1=Paul|ti non1=Sérusier|otè lyen1=Paul Sérusier|title=ABC nan penti|editè= | date=1921|pasage=28|li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k1170360n/f34.image}}.</ref>}}.

== Teyori ==
[[File:Paul Signac Femmes au puits 1892détailcouleur.jpg||vignette|[[Paul Signac]]: ''Women at the Well'' (1892), lwil sou twal. Detay yo remake konpozisyon vèt la nan zèb la: li konpoze de jòn, vèt ak ble. Men, si nou gade menm pi pre, nou ka remake pwen wouj ki ra.]]
[[File:Luce morning détail pieds.jpg|thumb|Detay sou twal la pa [[Maximilien Luce]], Maten, Enteryè: pye a.]]

Dapre patizan teyori pwentilis la, lè yo wè penti a nan yon distans sèten, pwen ki gen koulè pal yo pa ka distenge youn ak lòt epi optik melanje youn ak lòt. Aparans vizyèl yo jwenn diferan de sa yo jwenn nan melanje koulè sou yon palèt epi aplike yo sou twal la. Gen kèk ki dekri rezilta a kòm pi klere oswa pi pwòp paske melanj lan se fè pa je a epi pa bwòs la.<ref name="revueléonard"/>

Eksplikasyon an ta ka lye ak teyori sou [[sentèz aditif|adiktivite]] ak [[sentèz soustraktif|soustraktif]] koulè: anjeneral, lè koulè yo pwodui pa yon melanj de pigman, soustraksyon jwe yon wòl (chak pigman absòbe yon seri. nan frekans nan spectre limyè a, melanj lan nan pigman retounen tout frekans yo ki pa absòbe). Kidonk, melanje pigman [[cyan]], [[Magenta (koulè)|magenta]] ak jòn (koulè prensipal soustraktif yo) pwodui yon koulè ki pre nwa. Nan lòt men an, lè nou melanje koulè ki pwodui pa sous limyè, se aditivite ki jwe wòl li: melanj lan nan travès limyè nan twa koulè yo, wouj, vèt ak ble pwodui yon limyè tou pre blan depi tout frekans vizib yo. yo reprezante. Ekran televizyon, pou egzanp, sèvi ak sistèm sa a.

Pou reprezante emosyon, ritm ak mouvman nan penti yo, pent Neo-enpresyonis te itilize yon teyori liy ak koulè. Liy k ap monte konbine avèk koulè cho eksprime kè kontan ak kontantman; alòske liy ki desann ak koulè frèt ak nwa reflete santiman tristès<ref name="revueléonard"/>.

Kritik yo pa toujou dakò soumèt pèsepsyon yo sou travay la nan teyori: {{quote|Specializasyon Komèsyal […] se twòn menm nan pwosesis ekstèn yo nan ekzekisyon. Gen pent sa yo […] ki konpoze yo [toil yo] apati yon melanj ensipid de ton rasanble, ke yo rekòmande pou piblik la sou non metòd pointilist la. Mwen vle rezolisyon an nan koulè nan eleman yo prezève tout klere yo epi yo dwe itil nan rann sèten ekleraj; men pent ki afekte pa "[[tachis]]" yo sèvi ak li san diskriminasyon: pa gen anyen ki pi vivan, pa gen anyen ki pi solid, tout kote yon etranj siyman kote fòm vag yo difisil pou distenge<ref>{{atik |premye=Paul |ti non=Gsell. |titre=Vrè pèsonalite a nan atizay|périodique=Revizyon Politik ak Literè|date=1892|volume=49|number=|li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr /ark:/12148/bpt6k214825s/f698 }}.</ref>.}}

[[Gustave Geffroy]] konsa fè kòmantè sou {{quote|fason difisil pou mete pwen regilye diferan koulè akote lòt}}: {{sitasyon|Li byen enposib pou pa remake ke pwosesis la kenbe plas prensipal la, e ke fason frèt, regilye, metikuleu kote pwen yo koulè yo mete ak espace enpoze tèt li sou atansyon a ak yon pèsistans obsession. Entansite a lumineux t'ap chache pa Neo-enpresyonist yo ka egziste nan travay konsa konprann, men li pral malgre ti pwen yo. Li mande yon efò ki pèsistan, yon bon lafwa obstiné nan men spektatè a pou li vyole vizyon antrave li […]<ref>{{atik|premye non=Gustave |ti non=Geffroy |otè lyen=Gustave Geffroy|titre =Point – cloisonnism |périodique=La Justice|date=1888|mwa=avril|jou=11|li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k772255w/f1}}.</ref> .}}

Georges Roque te etidye apwoksimasyon ak ekivok teyori<ref>{{harvsp|Roque|2009|p=351sq}}.</ref>, li te deklare ke li fè plis koulè pa melanje optik (aditif). pigments<ref>{{harvsp|Roque|2009|p=367-368}}.</ref>, ak konfizyon nan diskou li de efè kontradiktwa, sa ki nan kontras similtane koulè ki 'obsève lè zòn ki gen koulè yo gen yon sèten limit, ak sa yo ki nan fizyon an nan koulè ki obsève lè yo piti, tankou nan tapisri<ref>{{harvsp|Roque|2009|p=369}}.</ref>.

Kritik ostil oswa endesi kapab tou baze sou yon deskripsyon nan penti yo.

== Apendis ==

=== Bibliyografi ===
* {{Ouvraj|prenon1=Félix|ti non1=Fénéon|otè lyen1=Félix Fénéon|title=The Impressionists in 1886|place=Paris|editè=Publications de La Vogue|ane=1886|li sou entènèt=https:// gallica .bnf.fr/ark:/12148/bpt6k850398w}}.

=== Atis ki gen rapò ===
==== Pent pwentilis ====

{{Kategori prensipal|Pwentilis (penti)}}
{{Lòt pwojè|commons=Kategori:Pointillism}}
{{Anvan kolòn | nombre =3}}
* [[Charles Angrand]]
* [[Anna Boch]]
* [[Gustave Cariot]]
* [[Henri-Edmond Cross]]
* [[Albert Dubois-Pillet]]
* [[Willy Finch]]
* [[Igor Grabar]]
* [[Achille Laugé]]
* [[Georges Lemmen]]
* [[Maximilien Luce]]
* [[Jean Metzinger]]
* [[Hippolyte Petitjean]]
* [[Théo Van Rysselberghe]]
* [[Jeanne Selmersheim-Desgrange]]
* [[Georges Seurat]]
* [[Paul Signac]]
* [[Jan Toorop]]
* [[Henry Van de Velde]]
* [[Camille Pissarro]]
{{Fini kolòn}}

==== Lòt atik ====

* [[Pòs-enpresyonis]]
* ''[[Lwa kontras koulè similtane]]'' pa [[ Michel-Eugène Chevreul |Chevreul]]
* [[Pinti franse]]
* [[Tachis]]

== Nòt ak referans ==
{{Références |références=
<ref name="revueléonard">d'après la revue ''[[Le Petit Léonard]]'', {{nimewo}}90, mars 2005, {{p.|24-33}}, article sur « Les petits points des néo-impressionnistes », [[Éditions Faton]].</ref>
<ref name="encyclopédieimpressionnisme">''[[Encyclopædia Universalis]]'', Corpus 11, {{p.|1015}}, édition de [[1996]]</ref>
<ref name="encyclopédieseurat">''[[Encyclopædia Universalis]]'', Corpus 20, {{p.|942}}, édition de [[1996]]</ref>.
}}

== Lyen deyò ==

[[Kategori: Mouvman atistik|Pwentilis]]
[[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]]