Aller au contenu

Mons

Ajoute lyen yo
Depi Wikipedya, ansiklopedi lib

Mons (pwononse /mɔ̃s/; nan pika : Mont; an Olandè ak nan alman : Bergen) se yon vil ki pale franse nan Bèljik ki sitiye nan Wallonia. Ansyen kapital konte Hainaut, ki chèf pwovens Hainaut, vil prensipal awondisman Mons, li. se chèz youn nan senk tribinal apèl nan peyi a. Popilasyon Mons se no 96,465 an 2023 e aglomerasyon li genyen no 260,697.

Mons sitiye 56 km nan sidwès kapital la Bruxèl, apeprè 225 km nan nòdès Pari, 75 km nan lès. nan Lille ak apeprè 180 km nan lwès Aix-la-Chapelle. Vil Mons sitiye nan kafou aks otowout enpòtan E19 (Amsterdam-Antwerp-Bruxèl-Pari) ak E42 (Lil-Charleroi-Liège-Frankfurt am Main).

Ki make pa listwa e ki rich nan yon eritaj achitekti ak kiltirèl enpòtan, Mons se kapital kiltirèl nan Wallonia depi 2002[N 1]. Mons te deziyen tou nan kòm Kapital Ewopeyen Kilti nan 2015.

Toponimi

[modifye | modifye kòd]

Non lokalite a ateste sou plizyè fòm nan Laten medyeval Montensis an 1036, Montibus an 1066 - 1070 -1073, Montes an 1140 ki kite premye mo nan ansyen franse Monz nan 1051, de Monte nan 1070, Mons nan 1178[1].

Jewografi

[modifye | modifye kòd]

Seksyon ak vilaj

[modifye | modifye kòd]

An 1971, Mons te fusionné ak minisipalite Cuesmes, Ghlin, Hyon, Nimy ak Obourg (AR 18/02/1971 - Lwa 04/09/1971).

Yo te ajoute nan antite sa a an 1977 Ciply, Harmignies, Harveng, Havré, Jemappes, Flénu, Maisières, Mesvin, Nouvelles, Saint-Denis, Saint-Symphorien, Spiennes ak Villers-Saint- Ghislain.

  • Kat OpenStreetMap
    Kat OpenStreetMap
  • Kat topografik
    Kat topografik
  • Ak minisipalite ki antoure yo
    Ak minisipalite ki antoure yo

Minisipalite fwontyè yo

[modifye | modifye kòd]

Minisipalite ki sou fwontyè Mons yo se, nan sens goch apati nò, Jurbise, Soignies, Le Rœulx, La Louvière, Binche, Estinnes, Quévy, Frameries, Quaregnon ak Saint-Ghislain. Nan lwès ak sidwès vil la pwolonje yon rejyon ki gen yon min chabon rich pase: Borinage a (depi fizyon an nan minisipalite yo an 1972, Mons te fè pati antite Mons-Borinage a. [2]).

Topografi ak idrografi

[modifye | modifye kòd]
La Haine ak Mons sou ti mòn li nan background nan.

Soulajman nan komin Mons enfliyanse pa fon Haine, rivyè ki soti nan lès rive nan lwès nan nò vil la anvan yo rantre nan Escaut an Frans. [3]. Trouille, afluyan Haine (direksyon Sid-Nò) koule nan Haine nan nivo Jemappes. Nò ak sid vale Haine yo fòme ak ti mòn ak plato ki gen altitid piti piti ogmante pou rive nan yon wotè ki varye ant 50 ak 115 mèt [4](Pwen ki pi wo ki sitiye nan nòdès vilaj Saint -Denis). Nan nivo fon an, altitid la desann nan 20 mèt toupre rivyè a ak kanal Nimy-Blaton-Péronnes.

Konsa vil la devlope pandan plizyè syèk sou yon ti mòn ki chita nan konfluans de rivyè yo, sa ki ba li yon fòm prèske sikilè jodi a. ti bag la byen klè delimite sant vil la ak tout savann pou bèt yo. Nou fasilman remake altitid la ap ogmante pandan n ap pwoche bò sant sèk sa a pou n rive nan maksimòm li tou pre Kòlòy.

Jewoloji

[modifye | modifye kòd]
Jaden jewolojik la.

Sou teritwa minisipal la, soutè Vale Haine konpoze de alluvions[5]. Nan ekstrèm nò fon an, kouch lakre ki soti nan Kretase ka wè tou pre vilaj Ghlin ak Obourg. Lakrè Obourg sa a, ki soti nan Kanpanyen[6], li gen fosil belemnites men jeneralman pa gen flint. Lakrè yo te itilize nan rejyon an pou plizyè ane pou fabrike siman. Lakrè a nan Spiennes ki gen laj yo te revize dènyèman se dat tou soti nan Campanian an[7]. Tout lakre ak fosil sa yo pwouve rejyon Mons la se te yon lanmè twopikal nan Kretase, sa gen plis pase 75 milyon ane.

Nan lòt kote nou jwenn silex, tankou nan Saint-Denis kote affleurement a soti nan Turonian la. Yo te itilize materyèl siliksa a nan pwodiksyon materyèl refractory[8]. Nan Neyolitik, sa yo silansyen yo te ranmase nan min silex Spiennes.

Nan nò pant lakrè yo, altitid la ogmante anpil pou l rive nan 80 a 120 mèt. Nan nivo sa a, tè a konpoze de kouch ajil ki pi piti ki soti nan Ypresian[9]. Nan tèt mòn rakbwa yo (rakwa Ghlin ak fwontyè ak komin Soignies), nou jwenn yon tè ki konpoze de kouch sab ki soti nan peryòd Ypresian tou.

Genyen tou plizyè pwojè nan Mons ki sèvi ak sous chalè jeothermal ki deja disponib nan Saint-Ghislain, Douvrain ak Ghlin pou chofe sèten bilding piblik ak prive. Nouvo distri estasyon Mons la planifye pou benefisye chalè jeotèmal apati 2013 e plizyè lòt pwojè yo ap etidye pa 2020 e yo kapab an jeneral ofri rejyon an yon pouvwa 40 MW [10]. An reyalite, soutè Mons la abrite kouch dlo cho ki pwofon ki gen tanperati alantou 70 °C nan Ghlin. Se sèlman de pi, nan Saint-Ghislain ak Douvrain, ki te eksplwate depi 1985. Sit Saint-Ghislain pèmèt, pa egzanp, yon ekonomi anyèl anviwon 1 000 Tòn ekivalan lwil oliv (zòtèy). Sa a nan Ghlin te kapab, si eksplwate, bay yon koule natirèl ki gen plis pase 100 m3/h dlo nan yon tanperati 71 °C. Rejyon Mons la benefisye de yon resous eksepsyonèl enèji paske enèji jewotèmal parèt yon altènatif ekonomikman solid pami diferan sous enèji renouvlab, kit se pou pwodiksyon elektrisite oswa tèmik dirèk. aplikasyon yo.

Klima

[modifye | modifye kòd]

Klima rejyon Mons la se yon klima tanpere[11] menm jan ak tout pati lwès la. Bèljik, gras a pwoksimite Oseyan Atlantik la ki kontwole tan an grasa inèsi chalè dlo li yo. Klima a kapab enfliyanse pa zòn imid ak dou ki soti nan oseyan an, men tou pa zòn sèk (cho an ete ak frèt nan sezon fredi) ki soti nan enteryè a nan kontinan Ewopeyen an. An mwayèn (an mwayèn sou yon peryòd ki kouvri 100 dènye ane yo), nou obsève 208 jou lapli pa ane nan rejyon Mons la[12].

Mwa jan. fev. mas avril me jen jiy. out sep. okt. nov. dec. ane
Tanperati mwayen(°C) 3,2 3,5 6,5 9,2 13,2 16 18,2 17,8 14,7 11 6,7 3,8 10,3
Presipitasyon (mm) 71 59 69 49 67 75 70 74 61 73 73 77 818
Sous : IRM[13]


Nòt ak referans

[modifye | modifye kòd]

Nòt

[modifye | modifye kòd]
  1. ↑ [PDF] [http ://nautilus.parlement-wallon.be/Archives/2005_2006/RES/372_1.pdf rezolisyon pwopoze] nan Palman an Walloon (sesyon ) ki refere a li.

Referans

[modifye | modifye kòd]
  1. ↑ Maurits Gysseling, Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg , Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226) [[]] (en).
  2. ↑ Mons-Borinage, pòtal distri Mons.
  3. ↑ Atlas topografik Bèljik - Echèl 1: 50,000 - p. 186 - (ISBN 90-209-4853-9) - (Sous IGN).
  4. ↑ Kat topografik Bèljik (Jurbise-Obourg) - 45 3/4 - Echèl 1: 20,000 - (Sous IGN).
  5. ↑ René Marlière - Tèks eksplikasyon kat jeyolojik Bèljik no 140 (Jurbise/Obourg ) - Imprimerie Hayez - 1964 - p. 4.
  6. ↑ René Marlière - Tèks eksplikasyon kat jeyolojik Bèljik no 140 (Jurbise/Obourg) - Imprimerie Hayez – 1964 - p.  9/10.
  7. ↑ « Kretase inite litostratigrafi (Bèljik) », dans Gid pou yon echèl litostratigrafi revize nan Bèljik, .
  8. ↑ René Marlière - Tèks eksplikasyon sou kat jeyolojik Bèljik no 140 (Jurbise/Obourg) - Imprimerie Hayez - 1964 - p. 12.
  9. ↑ René Marlière - Tèks eksplikasyon sou kat jeyolojik Bèljik no 140 (Jurbise/Obourg) - Imprimerie Hayez - 1964 - p. 6.
  10. ↑ [http:// www.mons.be/economie/news/premiere-etape-cle-pour-la-geothermie-a-mons/ Premye etap kle pou enèji jewotèmal nan Mons].
  11. ↑ Sit Enstiti wayal meteyoloji (IRM).
  12. ↑ images/lib/Diagnostic%20projet%20de%20ville%2002%2002%202005.pdf Dokiman sou Entènèt vil Mons - p. 40..
  13. ↑ « Estatistik minisipalite Bèlj Mons ».
Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Mons&oldid=829492 »