Minè (metye)
Yon Minè se yon moun k ap travay nan yon min.
Travay nan min yo, difisil epi danjere, afekte gason, timoun ak fanm sanble. Silikoz se youn nan konsekans travay la. Sen patron minè yo se Sen Barbara.
Pwofesyon min[modifye | modifye kòd]
Nou te rele yon jenn minè "galibot" ak lidè background nan "porion". Gueule noire se non yo te bay tout minè ansanm ak moun ki te travay ak chabon (soutier, ajan kondi tren vapè), pa analoji ak gueules jaunes. ki deziyen travayè min fè[1].
Echanj prensipal min yo te oswa yo jan sa a[2]:
- an prensip
- Jackhammer: minè ki responsab pou kraze minrè, okòmansman lè l sèvi avèk yon pik, answit ak yon jackhammer (jackhammer). Li se moun ki pi ekspoze a danje (atak firedam, atak pousyè, glisman tè).
- Haveur: minè fè koupe nan wòch la pou fasilite ekstraksyon chabon ("labatwa").
- Harrower: responsab pou ranpli ak pouse kabwèt yo (kabwèt).
- Travayè bwa: responsab travay bwa (shoring) ak antretyen li.
- Travayè wòch oswa picker: responsab pou perçage wòch la pou rive nan venn minrè a, okòmansman ak pik la ak crowbar, apre sa ak dinamit la. Li se moun ki pi ekspoze a silikoz.
- Leve chabon: nan Scotland, fanm oswa timoun ki responsab pou leve yon nechèl chabon yo anpile nan yon sakado epi yo tache sou fwon yo pa yon espageti[3].
- Boutefeu: responsab eksplozyon m yo, sa vle di itilizasyon eksplozif.
- Brakeman: manifakti nan treuil.
- Reseptè: mete nan "resi" (pòt asansè), li responsab pou sikilasyon vètikal.
- Veterinè cheval: pou swen chwal yo.
- sou sifas la (pandan jounen an):
- Machinist: responsab pou opere machin (ponp, asansè).
- Trieur: responsab pou klasman wòch ak minrè. Pwofesyon sa a tou trè ekspoze a silicoz.
- Operatè lanp: responsab pou antretyen ak distribisyon lanp yo.
Sèjousi, travay se lajman mekanize.
Risk[modifye | modifye kòd]
Nan min iranyòm, gwo konsantrasyon gaz radon trè radyo-aktif se yon risk ki mennen nan kansè nan poumon, mete aksan sou etid estatistik ak rapò Thomas/MacNeil nan 1982. Dapre otorite fransè yo, ofisyèlman, minè franse pa ta gen plis ekspoze a kansè nan poumon. ak kansè nan laren pase mwayèn nan, kontrèman ak sa ki te obsève aletranje.
Nan min an jeneral, silikoz se yon maladi okipasyonèl.
Danje min iranyòm mennen nan aplikasyon mezi espesifik[4].
Nan min chabon "pik nan grisou" te kapab rive, yon eksplozyon ki fèt lè gaz sa a antre an kontak ak lè a[5]. Eksplozyon ki pi mòtèl la an Frans se te Courrières an 1906, byenke li pa kapab ofisyèlman atribiye a dife. Li lakòz apeprè 1 000 lanmò.
Yon eksplozyon an Frans te fèt 27 desanm 1974, nan min Liévin. Li lakòz 42 lanmò. Eksplozyon sa a rele Dezas Liévin.
Kondisyon travay[modifye | modifye kòd]
Si an Frans, travay tè (men pa travay sifas) te ofisyèlman entèdi pou fanm ak timoun an 1874[6], e li dire pou kèk ane, byenke li disparèt piti piti nan lòt peyi Ewopeyen[3], li rete toupatou an 2020 pou ti fi ak ti gason nan plizyè peyi Afriken[7].
An 1995, Konvansyon sou Sekirite ak Sante nan Min yo (C176)[8] I.L.O. adopte.
"Liv III" nan Kòd Mining la defini "dispozisyon sosyal yo" an patikilye "Kondisyon travay ak sante ak sekirite nan travay"[9].
Nan Kanada, Quebec[10] ak Ontario[11] genyen tou règleman sou sante ak sekirite nan travay nan sektè min. Pifò nan règleman yo soti nan fidbak ki baze sou analiz de aksidan ki souvan fatal oswa ki te lakòz mutilasyon oswa lòt konsekans grav nan travayè yo.
Anvan 1925, travay minè a te trè difisil ak danjere, sitou akòz pete pousyè, risk pou yo tonbe nan leves, ak scree. Pifò nan aksidan yo te fatal.
Remake risk ki asosye ak eksplozyon baton dinamit jiskaske yo ranplase yo pa eksplozif ki pi pwisan ak pi fasil pou jere, tankou sa yo ki soti nan fanmi plastik yo.
Avèk evolisyon nan machin ak aparèy mekanik, travay la te vin mwens difisil fizikman e li te redwi risk yo. Se pou nou mansyone aparans nan chajè navèt, egzèsis boom dyezèl, bolters ak egzèsis Long-Hole Modèl:Referans vle. Malgre modènizasyon, sèten machin tankou beki egzèsis la, fè egzèsis orizontal, tren pneumatik ak charyo wou kontinye ap itilize nan plizyè ti operasyon min anba tè pou pri opere ki ba yo Modèl:Referans vle.
Modènizasyon ogmante sèten risk tankou kraze yon minè pa yon machin, anpwazònman CO2 ak kou chalè nan min trè mekanize Modèl:Referans vle. Remake ekspansyon sou yon sèten peryòd Modèl:Referans vle nan silikoz, yon maladi okipasyonèl irevokabl.
Youn nan objektif enjenyè ak jesyon se rediksyon risk, ak fòmasyon ak enfòmasyon travayè yo sou risk sa yo ak sou prekosyon yo dwe pran pou evite lakòz oswa viktim yon aksidan.
Kote travay jodi a yo pi an sekirite malgre okazyonèl evènman malere.
Evokasyon nan boza[modifye | modifye kòd]
Literati[modifye | modifye kòd]
- Hard Times 1854, woman Charles Dickens: sou lanfè klas travayè a, ak kondisyon odiyan minè yo nan vil Coketown. Anvan li, Friedrich Engels te devlope menm tèm sa yo nan Manifè Pati Kominis la 1848.
- The Black Indies (1877), woman Jules Verne: sou min chabon Ekòs.
- The Southern Star (1884), woman Jules Verne ki te plase nan Lafrik di sid, peyi dyaman
- Germinal (1885), woman Émile Zola evoke travay nan min chabon nan Nò Lafrans.
- Louis Lengrand minè nan nò (1974), kòmantè yo te rasanble pa Maria Craipeau
- Deep miner (1991), Augustin Viseux.
Penti[modifye | modifye kòd]
- Constantin Meunier, pent reyalis ak sculpteur nan lavi k ap travay.
- Ignace-François Bonhommé, pent franse ki reprezante nan travay li lavi endistriyèl nan 19yèm syèk la.
Mizik[modifye | modifye kòd]
Le chant de la mine oratorio pa Eugène Bozza sou liv José Bruyr, 1956.
Les Corons pa Pierre Bachelet se yon chante ki te pibliye an 1982 e ki te vin yon chante nan nò Lafrans. Sipòtè Lens te pran li kòm imn klib foutbòl yo a, Racing Club de Lens.
Gueules noire ak Noir combat, tracks ki parèt sou album Live gwoup franse Hors Control te pibliye an 2002, fè fas ak rezirèksyon min.
Cinema[modifye | modifye kòd]
Fim dokimantè[modifye | modifye kòd]
- Chabon boule: An 1984, minè yo te revoke yo te achte min yo, 1998.
- Men of the Night (The), Film Henri Fabiani, 1952 Detay fim
- Minè Lafrans, 1947
- The Min, the Miners at the cinema, 2011 (konpilasyon)[12].
- The Epic of the Black Faces, pa Fabien Béziat ak Hugues Nancy, 2017[13].
Fiksyon[modifye | modifye kòd]
- The Tragedy of the Mine (Kameradschaft) (1931), ki te dirije pa Georg Wilhelm Pabst.
- Germinal (1913), ki te dirije pa Albert Capellani
- Grisou (1938), ki te dirije pa Maurice de Canonge
- Germinal (1963), ki te dirije pa Yves Allégret
- Germinal (1993), ki te dirije pa Claude Berri: ak miyò Miou-Miou, Renaud ak Gérard Depardieu
- Les Virtuoses (1996), ki te dirije pa Mark Herman: istwa yon brass band Angle ap eseye kontinye lè m 'nan fèmen.
- Gueules noirs (2023), ki te dirije pa Mathieu Turi
Galeri[modifye | modifye kòd]
-
An 1905, toupre Ipswich (Ostrali).
-
Prè plan yon minè. -
De minè. -
Fanm. -
Timoun. -
Miners.
Bibliyografi[modifye | modifye kòd]
- Nou, dènye minè yo - Epok figi nwa yo, Elise Fischer, Camille Oster, edisyon Hors Collection, 2005 (ISBN 978-2258-066441)
- Konfli sosyal oswa konfwontasyon politik? Grèv minè yo an Frans an 1948 nan ang solidarite ak represyon, Istwa Jean-Louis Vivens. 2015. <dumas-01256750> (Li sou entènèt).
Gade tou[modifye | modifye kòd]
Atik ki gen rapò[modifye | modifye kòd]
Lyen ekstèn[modifye | modifye kòd]
Sou lòt pwojè yo :
minè, sou Wiktionnaire
- (franse) fr tèm min sou Géowiki
Nòt ak referans[modifye | modifye kòd]
- ↑ , « Sante "fas jòn" ki te afebli pa mekanizasyon »,
- ↑ « Pwofesyon min »,
- ↑ 3,0 et 3,1 « 2.2 Travay la nan fanm nan min yo chabon pandan revolisyon endistriyèl la an Ewòp · Min feminen: fanm aprann, travayè ak enjenyè (16yèm-20yèm syèk) | Bibliyotèk eritaj dijital nan École nationale supérieure des mins de Paris (Mines ParisTech) », sur patrimoine.mines-paristech.fr
- ↑ (en) « Orano / Home ».
- ↑ Kominote Ewopeyen an Chabon ak Steel; High Authority (1967) Firedamp ak fason pou konbat li;; Modèl:2yèm jounen enfòmasyon (ki vize pou fè piblikasyon rezilta pratik rechèch ki fèt depi 1963); Luxembourg, 1967-02-10 (PDF 145 paj)
- ↑ « Yon sektè ki louvri pou fanm... », sur archives-nationales-travail.culture.gouv.fr
- ↑ (en) « Soti nan 19yèm syèk la rive jodi a, timoun yo nan lanfè a nan min la »
- ↑ (en) « C176 - Konvansyon Sekirite ak Sante nan Min yo, 1995 (No. 176) », sur ilo.org atravè Achiv Entènèt.
- ↑ http://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do? cidTexte=LEGITEXT000006071785&dateTexte=20111020
- ↑ http://www2.publicationsduquebec.gouv.qc.ca/dynamicSearch/telecharge.php?type=2&file=%2F%2FS_2_1%2FS2_1R19_1.htm
- ↑ (en) « Law Document English View », sur Ontario.ca, .
- ↑ « The Min... the Miners... the Cinema », Konpilasyon: 10 fim achiv soti 1947 rive 2003, sur catalogue.bnf.fr.
- ↑ [videyo] ' 'The Epic of the Black Faces sur (en) YouTube, .