Gade kòd pou Desen

[[Fichye:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|vignette|dwat|[[Leonardo da Vinci]], ''[[Vitruvian Man]]'' (anviwon 1492)<ref>[[:fr:Gallerie dell'Accademia de Venise|Gallerie dell'Accademia de Venise]]</ref>.]]

'''Desen''' se yon teknik reprezantasyon vizyèl sou yon sipò plat. Tèm '''desen''' an deziyen tou de aksyon an nan desen, travay grafik la ki kapab lakòz, ak fòm nenpòt bagay.

“Desen lineyè” reprezante objè pa [[kontou]] yo, [[Kwen (jeometri)|bò yo]] ak kèk liy karakteristik; pi lwen pase limit sa a, desen an devlope lè li reprezante volim nan pa [[Lonbraj|lonbrajs]], souvan pa mwayen [[Hatching|hatchings]], li enkòpore koulè, epi li rantre, san tranzisyon klè, [[Penti (atiza)|penti a]].

Mo a te ekri yon fason endiferan kòm "desen" oswa "desen" jiska {{s-|XVII}}, ki vle di nosyon entansyon, pwojè, nan yon travay ki gen plis dimansyon, nan [[achitekti]], nan penti, nan [[gravi]].

Ogmantasyon pwodiksyon endistriyèl nan {{s-|19}} yo te fè yon distenksyon solid ant desen [[atizay]] ak [[desen teknik]], yon fòm desen lineyè trè kodifye ki vize plis pou kominike enfòmasyon egzak la. nesesè pou fabrike oswa itilize yon objè oswa bilding osi byen ke bay yon evokasyon vizyèl nan li. Soti nan mitan {{s-|XX}}, ''{{lang|en|[[design]]}}'', yon mo angle ki konbine de siyifikasyon ''desen'' oswa ''desen''. '', deziyen sa youn nan pwomotè li yo, [[Raymond Loewy]], rele'' estetik endistriyèl''.''

== Ki sa ki se yon "desen"? ==
=== Istwa ===
Siyifikasyon tèm "desen" la evolye ak istwa [[ati vizyèl]]. Desen mo a soti nan 'designer', ak enfliyans nan Italyen 'disegno' ki vle di reprezantasyon grafik (1444). Tèm Italyen an vle di tou de pratik la ak pwojè oswa entansyon an. Doub sans sa a te konsève ak mo franse "dessein". Se sèlman nan mitan {{s-|XVIII}} desen (san ''e'' apre ''ss'') pa vle di anyen ankò pase reprezantasyon. Tèm angle "design", ki soti nan Italyen "{{lang|it|designo}}" ak franse "dessein", te kenbe siyifikasyon pwojè oswa konsepsyon. Yo dwe konsidere tou de siyifikasyon mo a, menm si amatè a ka enterese nan desen ki pwodui kòm preparasyon pou yon travay ansanm ak sa ki gen anpil valè nan tèt yo {{harv|Jacquet|2010}}.

Desen, kòm yon pwojè pou yon travay, yo jwenn tout kote depi nan [[Mwayennaj]] nan atizay plastik, ki gen ladan [[goldsmithing]] ak [[mod (rad)|mod]]. Li rezime epi devlope panse atistik otè a, epi li pèmèt li prezante li bay kliyan li yo oswa moun ki ap sipòte li, nan yon fòm ki pi lejè epi ki mande mwens tan pase kreyasyon final la. Desen yo pa t jeneralman gen entansyon pou yo konsève; sepandan, daprè [[Paul Valéry]], {{quote|enkyetid pou moun nan ak moman ki te genyen sou travay la nan tèt li ak dire a, kondisyon fini an te sanble […] kontrè ak "verite", " sansiblite” ak manifestasyon “jeni” […] desen an te vo penti a<ref>{{Ouvraj|prenon1=Paul|ti non1=Valéry|otè lyen1=Paul Valéry |titre=Degas, dans, desen |piblikatè =Gallimard |koleksyon=Folio |ane=1965 |ane premye edisyon=1938 |pasaj=50}}.</ref>}}. Gou a konsa deplase nan direksyon pou pwojè, etid ak desen preparasyon; evolisyon sa a te kòmanse an Frans nan fen {{s-|18yèm}}. Premye ekspozisyon desen ki soti nan kabinè wa a te fèt nan [[Musée du Louvre|Louvre]] an 1797<ref>{{Lien web |url=http://www.culture.gouv.fr/documentation/manuscrits/ AMN-Recherches/D-DA-DE-Louvre-Dessins.pdf|title=Achiv Kabinè Desen - desen, pastèl, emaye ki pentire|site=culture.gouv.fr}}.</ref>.

=== Eleman materyèl ===
Sipò a se pi souvan [[papye]], men li kapab nenpòt lòt materyèl. Desen sou [[tablo nwa]] gen, menm plis pase lòt yo, yon vokasyon pou [[impermanans]]<ref>{{sitasyon|Se la mwen anseye elèv mwen yo fè desen sou yon modèl vivan, pwofesè Philippe Comar di. Modèl […] poze […] devan anviwon ven elèv k ap desine sou tablo a. Desen etid sa yo pa kenbe, menm lè yo trè bon epi elèv la te travay sou yo pou de zè de tan! Nou efase yo ak yon eponj epi rekòmanse!}}, {{atik |title=Swiv gid-la…nan Lekòl Fine Arts nan Pari| périodique=Leonard |editè=mize Louvre |nimewo=187 |date=janvye 2014 |pasaj=26—29}}.</ref>. Nou desine swa sou fèy ki lach, swa sou kaye oswa kaye, ak kreyon oswa chabon pou teknik sèk, pandan teknik mouye depoze [[lank]] ak [[Plim (desen)|plim ]] oswa [[bwòs]].

Nenpòt bagay ki ka kite yon tras ka itilize kòm yon zouti, kòmanse ak [[dwèt]]. [[Lakrè]], chabon, kreyon, plim, bwòs, [[plim]]s (boul, plim, tubulaires), [[Felt-tip pen|felt-tip plim]] depoze materyèl la sou sipò a; [[Pwen sèk|pwen]], [[Chisel (gravi)|chisel]] oswa [[kouto]] retire li, pou fè desen [[gravi|grave]] oswa [[grafiti]]. Depi nan fen {{s-|XX}}, nou fè desen sou [[òdinatè]].

== Teknik ==
Teknik desen an evolye ak sipò yo ak zouti. Mesye pre-istorik te trase sou mi yo, sou wòch, sou zo, yo sèvi ak sou yon bò ensizyon ak sou lòt men an pigman ki gen koulè yo aplike lè l sèvi avèk zouti rudimantè. Desen pi pre konsepsyon aktyèl parèt ak sipò tankou papiris, parchemin, Lè sa a, papye, ak trase zouti tankou calame a (wozo), plim zwazo koupe. Nan Lès la, bwòs la domine. Women yo te itilize [[Pwen metal (desen)|pwen metal]], zansèt modèn [[kreyon]] plon sou yon sipò prepare, kouvwi ak yon melanj, jeneralman ki gen pigman, nan Espay blan, jansiv arab ak zo. repa.

Nan fen {{s-|19}} la, [[Jules Adeline]] te defini desen kòm reprezantasyon objè ki sèvi ak kout plim oswa kreyon, pami desen yo ak [[Twa kreyon| de ak twa kreyon]], ki se wòch nwa a, lakre blan ak [[sangwen]]<ref>{{Ouvraj|prenon1=Jules |ti non1=Adeline |otè lyen1=Jules Adeline |titre=Leksik tèm atizay |subtitle=nouvo edisyon |date=1900 |ane premye edisyon=1884 |pasaj=147-149 “Desen”|li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k205929n }}.</ref>, men tou [[chabon]]<ref>{{harvsp|Adeline|1900|p=215}}.</ref>. Nou menm tou nou fè distenksyon ant enstriman oksilyè desen yo, [[Règleman (enstriman jeyometri)|règ]] ak [[Konpas (jeometri)|konpas]] ke nou fè san yo pa nan desen amen lib.

Desen jodi a benefisye de pyès ki nan konpitè ak [[lojisyèl]] [[informatik]] ki, libere li de pwodiksyon materyèl, pèmèt liy lis ak posiblite enfini pou koreksyon {{incise|si sepandan se objektif atis la|pwen}}.

==Referans==
{{Références}}
[[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]]