Gade kòd pou Dannmak

{{konfizyon|Dannmak (peyi konstitiyan)}}
{{Infobox Peyi
 |non_lokal={{lang|da|Kongeriget Danmark}}
 |deviz_nasyonal=Pa gen deviz ofisyèl <ref group="Note">Deviz rèn nan {{souverain2|Margrethe|II}} se "{{lang|da|Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke}}", Sa ki ka tradui pa "Èd Bondye. lanmou Bondye, fòs Bondye".
</ref>
 |deviz_nasyonal_kreyòl=
 |im_nasyonal= {{lang|da|[[Der er et yndigt land]]}}<ref name="Hymnes">{{Lien archive |langue=en |auteur=[[Ministère des Affaires étrangères (Danemark)|Ministère des Affaires étrangères]] |url=http://denmark.dk/en/quick-facts/national-anthems/ |titre=Not one but two national anthems |site=denmark.dk |horodatage archive=20140515093426 }}.</ref>
 |im_nasyonal_kreyòl= <small>''/ tradiksyon''</small>
 |lang= /* [[Danwa]], [[gwinlandè]], [[fewoyen]] */
 |jantile=[[Danwa (nasyon)|Danwa]]
 |drapo_imaj=Flag of Denmark.svg
 |anblèm_imaj=National Coat of arms of Denmark.svg
 |fizo_orè= +1 
 |kapital=[[Kopenhag]]
 |pi_gwo_vil=[[Kopenhag]]
 |monnen_non=[[Kouwòn Danwaz]]
 |monnen_kòd=DKK
 |monnen_divizyon=
 |PIB_dat=2022
 |PIB_total={{ogmantasyon}} {{inite|68093.996}} [[Dola ameriken|$]]<br/>+ 0,49 % <ref name="FMI">{{Lien web |langue=en |titre=World Economic Outlook Database {{nobr|October 2021}} |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report|site=imf.org |consulté le=2022-07-3}}.</ref>
 |PIB_total_ran=6èm
 |PIB_pa_abitan={{ogmantasyon}} {{nombre|69273.251}} [[Dola ameriken|$]]<br/>+ 8,33 %<ref name="FMI" />
 |PIB_pa_abitan_ran=20èm
 |gouvènman_dat=
 |gouvènman_tip=[[Monachi konstitisyonèl]] ([[Kominote Wayòm nan]])
 |chèf_tit= /* lis tit chèf - => lis */
 |chèf_non= /* lis non chèf - => atik */
 |sipèfisi_dat=
 |sipèfisi_ran=12
 |sipèfisi_total=2210579
 |dlo_pousantaj=1,6 %
 |frontyè_tè=
 |frontyè_kòt=
 |pli_ro_kote=
 |pli_ro=
 |pli_ba_kote=
 |pli_ba=
 |popilasyon_dat={{date-|2022}}<ref>{{Lien web |langue=en |titre=Population in Denmark |url=https://www.dst.dk/en/Statistik/emner/befolkning-og-valg/befolkning-og-befolkningsfremskrivning/folketal |site=dst.dk}}.</ref>{{,}}<ref>{{Lien web |langue=da |titre=Grønlands Statistik |url=http://www.stat.gl/dialog/main.asp?lang=en&version=201801&sc=BE&subthemecode=O1&colcode=O |site=stat.gl}}.</ref>{{,}}<ref>{{Lien web |langue=en |titre=Statistics Faroe Islands |url=http://www.hagstova.fo/en |site=hagstova.fo}}.</ref>
 |popilasyon_ran=108
 |popilasyon_total=5873420
 |popilasyon_dansite=
 |popilasyon_tip= /* estimasyon | risansman */
 |popilasyon_lavi_dat=
 |popilasyon_lavi=
 |popilasyon_ne_dat=
 |popilasyon_ne=
 |popilasyon_mòtalite_dat=
 |popilasyon_mòtalite=
 |popilasyon_mòtalite_timoun_dat=
 |popilasyon_mòtalite_timoun=
 |popilasyon_alfabèt_dat=
 |popilasyon_alfabèt=
 |popilasyon_an_vil_dat=
 |popilasyon_an_vil=
 |endepandans_dat=
 |endepandans_tip=
 |endepandans_de=
 |kòd=
 |ISO_kòd=
 |endikatif_entènet=
 |endikatif_telefonik=
 |endikatif_radyofonik=
 |EDI=
 |EDI_ran=
 |EDI_dat=
 |EPI=
 |EPI_ran=
 |EPI_dat=
 |kat_anplasman=
 |kat_politik=
 |kat_jewografik=
 |kat_satelit=
 |divizyon_tip=
 |divizyon_non=
 |vwazen=
 |òganizasyon=
 |nòt=
}}

Peyi a te opoze [[Konfederasyon jèrmanik la|Konfederasyon jèmanik la]] pandan  lagè epi yo te bat nan fen [[Lagè Duchi yo|Dezyèm Gè Schleswig]] nan 1864, nan fen kote li te fòse yo bay teritwa sid li a, [[Duche Schleswig]], ke li te sèlman pasyèlman refè apre [[Premye Gè Mondyal la]] byenke peyi a te rete nèt la. Denmark te [[Istwa Denmark pandan Dezyèm Gè Mondyal la|Twazyèm Reich la te anvayi pandan Dezyèm Gè Mondyal la]]. Li te fè eksperyans yon [[Kanslergade|devlopman]] pandan 18yèm  syèk [[eta byennèt]] li a ki baze sou yon gwo sistèm [[pwoteksyon sosyal]], jodi a youn nan pi avantaje nan peyi a, mond. [[Ekonomi Denmark|ekonomi]] li se kounye a youn  pi devlope nan mond lan, ak [[Pwodwi domestik Brit|GDP nominal per capita]] nan 2013 klase sizyèm. Avèk [[standard lavi|estanda lavi]] segondè li yo, Danmak se regilyèman nan tèt klasman endikatè pèfòmans sosyal yo (egzanp [[Lis peyi pa HDI|HDI]])<ref>{{Ouvraj|otè1 =OECD |titre=OECD Economic Surveys |date=2005 |li sou entènèt=https://books.google.fr/books?id=C4PVAgAAQBAJ&pg=PA24&dq=denmark++social&hl=fr&sa=X&ved=0ahUKEwjEq-SavsvYAhVK2LwKHbT -Dpagez#: %20%20social&f=false}}.</ref>, epi yo souvan site [[Danish (nation)|Danmark popilasyon an]] kòm moun ki pi kontan nan mond lan<ref>{{Lien web |title=Denmark yon lòt fwa ankò vin tounen peyi ki pi ere nan mond lan |url=https://www.20minutes.fr/monde/1808303-20160317-danemark-redevient-pays-plus-heureux-monde |site=20minutes.fr |date=17 mas 2016 | aksè=9 janvye 2018}}.</ref>.

Yon manm fondatè [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Nò Atlantik la]], [[Konsèy Nòdik]], ak [[Nasyon Zini|Nasyon Zini]], Danmak se yon manm Inyon Ewopeyen an depi [[Kwonoloji Inyon Ewopeyen an#Soti nan premye elajisman nan Inyon Ewopeyen an (1973-1991)|1973]] ak [[Zòn Schengen]]. Sepandan, li pa yon manm nan [[zòn euro]] epi li kontinye sèvi ak pwòp lajan pa l, sètadi [[kouwòn Danwa]].

== Toponimi ==
''{{lang|da|Danmark}}'' ta literalman vle di "jaden Danwa yo", sa vle di yon rejyon peple pa [[Danois (nasyon)|Danwa yo]], yon [[Scandinavians|Scandinavian pèp]] rete sou penensil aktyèl la nan [[Jutland]]. Jaden sa a ta koresponn ak pozisyon li ant Almay ak peyi nòdik yo<ref>{{Lien web |title=Etimoloji non peyi a "Denmark" - Baroude |url=http://www.baroude.com/Etymologie-du- country-name-Denmark.html |site=baroude.com |accessed on=2018-06-10}}.</ref>. [[Etimoloji]] sa a toujou sijè a deba pa [[Lengwistik|lengwis]].

"Dan" te kapab sòti nan yon rasin jèrmanik ki vle di "plenn", "tè plat"<ref>{{Atik|premye non1=Mesye. O'C.|ti non1=Walshe|prenon2=Niels Age|ti non2=Nielsen|titre=Dansk etymologisk Ordbog|périodique=The Modern Language Review|volim=65|nimewo=2|date=1970-04|issn= 0026-7937 |doi=10.2307/3723627|li sou entènèt=http://dx.doi.org/10.2307/3723627|accessed on=2022-06-17|pages=474}}.</ref>. "Mark" ta ka sanble ak "mach" fransè yo (nan sans "limite", "fwontyè")<ref>{{Lien web |langue=en |title=mach {{!}} Etimoloji, orijin ak siyifikasyon nan mach pa etymonline |url=https://www.etymonline.com/word/march |site=
etymonline.com |accessed on=2022-06-17}}.</ref>. Li te vin Danmark ak fransè yo.

== Istwa ==

{{Atik detaye|Istwa Denmark}}
Denmark te toujou jwe yon gwo wòl nan [[Nò Ewòp]]. Istwa li entrensèkman lye ak li, nan tèm de lit pou enfliyans ak kontwòl teritwa nan tout rejyon an nan [[Scandinavia]].

=== Pre-istwa ak Antikite ===
Premye tras moun nan Denmark yo remonte nan [[Laj Wòch|Laj Wòch]]. [[Jutland]] ak zile Danwa yo te peple pou plizyè mil ane, yo te dekouvri [[Kilti Bromme|Kilti Brom]], branch ki sèvi ak zouti wòch, nan fen Paleolitik Siwo a (ki soti nan 11300 BC BC). nan lwès [[Seeland (Denmark)|Seeland]]. [[Laj Bwonz Danwa]] se ant - 1400 ak - 450. Entelektyèl yo kwè ke cha lagè solè ilistre yon baz mitolojik enpòtan nan Laj Bwonz la. Se pandan peryòd sa a ke kominote riral remakab yo te fòme. Pandan Laj Fè a (500 BC - 1 BC), klima a nan Denmark ak sid Scandinavia te vin pi fre ak mouye, limite [[agrikilti]] ak fòse gwoup endijèn yo emigre nan sid nan [[Almay]]. Kilti nòdik te enfliyanse fòtman pa [[Ansyen Wòm|sivilizasyon Women]], patikilyèman te pote pa pwovens Women yo nan [[Almay]], tou pre Denmark ak ki li te kenbe relasyon komèsyal yo. Li te nan menm tan an ke mond jèman an parèt, karakterize an patikilye pa lang komen.

Rejyon an te fè eksperyans yon gwo peryòd migrasyon soti nan {{s-|V}} apre [[Dekline Anpi Women Lwès la|chit Anpi Women an]] ak ogmantasyon "[[wayòm barbare]]". Yon branch fanmi, ki rele ''Danè'', pwobableman soti nan [[Scania]], te etabli nan [[Jutland]] ak zile ki antoure yo, osi byen ke lòt branch fanmi jèmanik. Enstabilite kwonik yo ak divizyon san rete yo pandan {{s-|VI}} ak sa ki annapre yo ka eksplike pa lit yo pou enfliyans ant pèp Baltik la.

=== Epòk Viking, Krisyanizasyon, nesans Denmark ===
{{Atik detaye|Viking|Kwonoloji envazyon Viking yo}}
[[Fichye:Ribe Museum - Wikingerschiff.jpg|thumb|dight|Bato Viking nan Mize Ribe.]]

Popilasyon danwa a te etabli byen bonè konpare ak lòt popilasyon nan Nò Ewòp, soti nan {{s-|VIII}} ak premye vil yo te parèt, sitou [[Ribe]] ak [[Hedeby]]<ref>{{Ouvraj|otè1 =Kolektif anba direksyon David M.Wilson|title=The Nordic Worlds|passage=152-153|editor=Librairie Jules Tallandier|date=1980}}.</ref>.

Plizyè tantativ pou ini Denmark yo te fèt ak divès degre siksè. Premye a nan 705, ak yon siksesyon nan plis oswa mwens lejand wa Danwa, tankou [[Harald Hildetand]].

Jiska {{s-|11}}, Danwa yo te patisipe nan ekspedisyon [[Viking]], kolonize, komès ak piye nan tout [[Ewòp]]: [[Gran Bretay]], [[Anpi Karolingyen]], men tou Espay.<ref name=":18">{{Ouvraj|otè1=Astrid E. Helle|titre=Istwa Denmark|editè=Hatier|date=1992|isbn=2-218-03846-3}}</ref> Aktivite esansyèlman prive sa a, ki pa sèlman destriktif, fè kolonizasyon ak enstalasyon sou rivaj [[Oseyan Atlantik|Atlantik]].

[[Kretyenizasyon an]] Denmark an pati sipèpoze ak epòk Viking la. An 725, achevèk [[Utrecht]] te ale nan Denmark, pou gremesi eseye konvèti wa a. Evanjelizasyon yo te entèwonp anba [[Charlemagne]] ki te entèdi misyonè yo ale nan teritwa ki pa sijè a otorite li. Sou rèy [[Louis Pious la]] yo te rekòmanse apati 823, sitou anba lidèchip [[Achevèk la]] nan [[Hamburg]]. Achevèk [[Anschaire nan Bremen]] te resevwa otorizasyon an 847 pou bati yon legliz nan [[Schleswig (vil)|Schleswig]]. Wa [[Harald I nan Denmark|Harald]] te fonde, lè yo te vin sou pouvwa a ak papa l [[Gorm Elder]] alantou 940, twa evèk nan Denmarkv: Schleswig, Ribe ak Aarhus.
Non Denmark parèt pou premye fwa sou [[Jelling stones]]. Enskripsyon [[Rune|rinik]] yo komemore tou de inite peyi a ak kristyanizasyon li te fèt pa [[Harald I of Denmark|Harald "nan dan ble a" (''{{lang|da|Harald Blåtand}} ' ')]]<ref name=":18" /> ki ap gouvènen sou yon teritwa ki soti nan [[Jutland]] rive nan [[Scania]]. Li te batize alantou 965<ref>{{Lien web |language=da |title=Harald Blåtand og Jellingmonumenterne |url=https://danmarkshistoire.dk/perioder/vikingetiden-ca-800-1050/harald-blaatand-og - jellingmonuterne/ |site=danmarkshistoire.dk |accessed on=9/4/2022}}</ref> ; nouvo relijyon sa a, ki te pèmèt pouvwa wayal la resevwa yon sèten sipò nan men [[Anpi Sen Women|Anpi Sen]], te pèmèt li tou etabli pouvwa li nan òganize pirj opozan yo adore divinite payen yo. Ti kras pa ti kras, relijyon kretyen an, okòmansman travay misyonè ki soti nan rès Ewòp la, te pran pozisyon lokalman e Legliz Danwa a li menm te kòmanse angaje nan [[misyonè kretyen|aksyon misyonè]].

=== Mwayennaj, lit pou enfliyans nan Scandinavia ===
{{Atik detaye|Inyon Kalmar}}
[[Fichiye:Christian-albrecht-von-benzon, lanmò Kanut Sen an.jpg|vignette|''La mort de Saint Knut'' pa Christian Albrecht von Benzon ({{s-|XIX}}).]]

Legliz la kontinye elaji enfliyans eksklizyon li. Sosyete agrikòl {{unité|700,000 moun}} te nan fen {{s-|XI}} yon sosyete ki te gen estanda feyodal aparamman: yon klèje pwisan, yon noblès eksklizyon gwo pwopriyetè ki te konstitye nwayo defans la. nan wayòm nan, yon boujwa ki grandi an menm tan ak vil yo ak yon peyizanri anpil anpil. Anba rèy {{souverain2|Knut IV nan Denmark}} Sen an (1080-1086), monachi a te anrichi anpil e li te kontribye nan enfliyans Wayòm nan, men frè l ', {{souverain3|Oluf te konteste pouvwa li. I nan Denmark}}, ki sipòte revòlt peyizan yo pran yon pwennvi fèb sou kwasans sa a. {{souverain-|Knut IV}} te asasinen an 1086.

Yon moman fò nan Sen Anpi Women an ant 1153 ak 1162, Wayòm Denmark la te vin endepandan ankò anba [[Valdemar I of Denmark|Valdema Gran]] ki te enpoze yon monachi ereditè. Sou èd li, nan kòmansman {{s-|XIII}} wayòm nan te antreprann konkèt militè nan direksyon [[Lanmè Baltik|Baltik]], tankou [[Estonie]], ak Nò Almay, vin tounen yon pouvwa inevitab. Yon lè oswa yon lòt, wayòm nan te kontwole [[Angletè]], [[Syèd]], [[Nòvèj]], [[lanmè Baltik la]], ak teritwa nan [[Almay]].

[[Lanmò Nwa]] te dezime popilasyon Danwa apati de 1350, sa ki te mennen nan yon kriz ekonomik ak boulvès sosyal: dinasti ki t ap gouvènen an, Esthrithides yo, ki te disparèt, te kòmanse yon lit siksesyon rezoli anba lidèchip {{souverain3|Marguerite I (larenn lan). nan Denmark)|Danmak}}, ki, apati 1387, te vin larenn Danmak, [[Nòvèj]] ak [[Syèd]] anvan li te bay neve pitit pitit li a, [[Eric nan Pomerania]], te kouwone sou {{ date-|17 jen 1397}}. Lè sa a, [[Inyon Kalmar]] te fèt, kote twa wayòm yo ki te kenbe otonomi legal yo ak administrasyon yo, te dakò pou yo gen menm wa a epi pou yo gen kò administratif komen. Inyon sa a, ki te koupe plizyè fwa, pral make yon rapwòchman kiltirèl ki pa ka nye ant twa peyi sa yo nan [[Skandinavi]]. Denmark pran tèt ekonomik ak politik gwoup sa a<ref name=":18" />, fè fas a pouvwa vil yo nan [[Hanse]].

[[Syèd]] te reprann endepandans li gras ak [[Gustave I Vasa|Gustave Vasa]] an 1523, sitou nan pwofite konfli ant noblès Swedish ak wa {{souverain2|Christian II of Denmark}<ref name =":18" /> ak fòse Danois yo kite teritwa Swedish. Inyon an Kalmar fini yon fwa pou tout. Kouwòn Nòvèj la, yon lòt bò, rete ini ak Danmak pou fòme Wayòm [[Denmark-Nòvèj]].

=== Peryòd modèn, yon gwo pouvwa ewopeyen ===
{{Atik detaye|Gè Kalmar|Anpi kolonyal Danwa}}
[[Fichye:Frederik III of Denmark.jpg|vignette|Portre {{souverain-|Frederik III}} (1648-1670).]]

[[Refòm Pwotestan|Refòm]] Literyen an te enpoze apre yon gè sivil nan {{nobr|3 zan}} deklanche pa yon kriz siksesyon: Legliz Katolik la te refize rekonèt eleksyon {{souverain2| Kretyen III nan Denmark.}}, te konvèti nan [[Literanis]], men evantyèlman te bay, epi Refòm nan te vin [[relijyon eta a]] an 1536.<ref name=":18" />

Denmark te vin rich pandan {{s-|XVI}}, sitou grasa ogmantasyon nan trafik maritim nan [[Øresund]]. Peyi ki kontwole tou de kòt detrè [[Ti senti]] la, li benefisye de gwo rankont ki reprezante pa taksasyon komèsan k ap itilize li depi etablisman peyaj la an 1429<ref name=":18" />. Sou rèy {{Souverain2|Frederick II nan Denmark}} ak {{Souverain2|Christian IV nan Denmark}}, pouvwa wayal la te kòmanse modènize ekonomi peyi a, sitou agrikilti, flòt machann ak komès maritim (marin la, pou pati li, ap sibi tou modènizasyon). Nouvo kondisyon yo te favorize aparisyon yon noblès rich ki te redwi peyizan yo nan sèvitè. Men, devlopman sa a, plis akselere pa imigrasyon masiv refijye Olandè yo apre [[Lagè Katreven An]] nan [[Netherlands]], te fèt ansanm ak yon rivalite ki pèsistan ak [[Syèd]] kont Danmak te antre nan sis lagè. fwa ant 1563 ak 1720: pati sid la nan Syèd modèn, ki rele [[Scania]] (''{{lang|da|Skåne}}''), Denmark te cède pati sid la nan Syèd modèn, ki te rele [[Scania]] nan [[Trete Roskilde]] nan 1658.

Men, lagè san rete sa yo lakòz dega ak destriksyon, epi kite finans peyi a vide, ke wa a vle sove nan konvoke Estates Jeneral yo an 1660. Boujwazi a ak klèje yo, fatige ak favè yo akòde nan noblès la pa yon monachi eli. yo, pwovoke yon rezirèksyon ki mennen nan siksesyon ereditè a epi ki pèmèt {{souverain2|Frederick III nan Denmark}} tabli yon monachi absoli pandan menm ane sa a<ref name=":18" />.
[[File:Denmark-Norway in 1780.svg|left|thumbnail|Posesyon Danwa nan 1780 te gen ladan [[Schleswig-Holstein|Schleswig]] nan Sid kounye a Alman an, [[Nòvèj]], [[ Islann]], [ [Zile Feroe]] osi byen ke [[Groenland]].
Denmark kòmanse yon nouvo mouvman ekspansyon apati {{s-|17yèm la}}: li fè komès ak rès Ewòp grasa flòt machann li ki fè echanj tout kalite pwodwi ak peyi de pli zan pli lwen: [[Lachin]], kontwa nan peyi Zend. , [[Antiy]]. Wayòm nan kenbe [[Groenland]] ak [[Island]] (nan Atlantik Nò a), koloni ke kouwòn lan te eritye nan men Nòvejyen yo, men li angaje tou nan kous pou tè yo kolonize nan rès mond lan: li. te etabli tèt li an patikilye nan [[Tranquebar]], sou kòt sid peyi Zend, an 1620, oswa nan [[Saint-Thomas (Zil Vyèj Etazini)|Saint-Thomas]] nan aktyèl [[Zil Vyèj Etazini yo| Zile Vyèj Ameriken yo]] an 1671. Konpayi kolonyal Danwa yo te pwospere patikilyèman nan peyi Zend ak nan [[Afrik de Lwès]] sitou grasa [[Côte-de-l' Danish gold|peyi ki te etabli sou kòt afriken an]] pou [[Komès triyangilè|komès esklav]].

=== {{s-|XIX}} rive 1945, bès relatif, nasyonalis ak demokrasi ===
{{Atik detaye|Trete Kiel|Istwa Denmark pandan Dezyèm Gè Mondyal la}}

{{s-|19}} te wè yon bès relatif nan pouvwa Danwa. Yon alye fòse nan {{souverain2|Napoleon I}} pandan Lagè Napoleon yo, [[Batay nan Copenhagen (1807)|Denmark te bonbade pa Angletè an 1807]] ak antoure pa yon blokaj pò pa flòt Britanik la.

[[Joseph Mallord William Turner|William Turner]] te vizite Portsmouth an [[1807]], pou wè arive de bato [[danwa]] yo te kaptire epi pou fè desen sou ki te baze penti sa a. Tit orijinal travay la se te ''Spithead: De Captured Danish Ships Entering Portsmouth Harbour''. Lè yo te ekspoze penti a nan [[Akademi Wa a]] nan [[1809]], rèl politik kont operasyon an te tèlman ke li te wè bon pou l chanje tit la nan "The Boat's Crew Recovering the 'anchor". Se lwil oliv sa a sou twal kenbe nan [[Tate Britain]] nan [[London]]<ref>[https://www.tate.org.uk/art/artworks/turner-spithead-two-captured-danish- bato-antre-portsmouth-harbour-n00481 Avi soti nan Tate Britain]</ref>.

Ekonomi Danwa a te soufri anpil nan blokaj la, ki te mennen nan fayit eta Danwa an 1814. Syèd [[Charles XIV John|Charles-Jean]] te pwofite atake Danmark<ref>L.V.P. Mounier, ''Kreyasyon asenal Antwerp ak èskwad Scheldt (1803-1814)'', 1936-1937, {{p.|52}}</ref>, fòse {{souverain2 |Frederick VI nan Denmark}} pou siyen [[Trate Kiel]] {{dat-|14 janvye1814}} transfere Wayòm Nòvèj la nan Syèd, eksepte [[Groenland]], [[Island]] ak [[Zile Feroe]], ki rete nan Danmark.
[[File:Grundlovgivende rigsforsamling - Constantin Hansen.jpg|left|vignette|Asanble Nasyonal Konstitiyan an, reyini nan {{date-|23 oktòb 1848}}, pa [[Constantin Hansen]].]]
An 1831, peyi a ki te dirije pa {{souverain-|Frédéric VI}} te etabli asanble eta pwovens sa yo, san yo pa t gen kontretan militè ak ekonomik sa yo. Men, mouvman nasyonalis nan Denmark la te vin pi fò nan {{s-|19}} yo. Sou [[Prentan Pèp la|Revolisyon Ewopeyen an]] 1848, Denmark te vin tounen yon [[monachi konstitisyonèl]] ak siyen yon premye Konstitisyon palmantè nan {{date-|5 jen 1849}}: rejim alimantè a konsiste de asanble, {{lang|da|[[Folketing]]}} (''Kay Pèp la'') ak {{lang|da|[[Landsting]]}} (''Kay Grann nan pwopriyetè'').

Règleman nan fiti siksesyon nan fòtèy la te bay monte nan 1848 nan ajitasyon ant nasyonalis Danwa ak aktivis Alman yo, [[Duche Schleswig|Schleswig]], [[Duche Holstein|Holstein]] ak [[Duche Saxony. ] -Lauenbourg|Lauenbourg]] te eseye nan okazyon sa a separe ak Denmark, ak sipò Lapris. Sou lanmò {{Souverain3|Frederic VII of Denmark}} (1863), Almay te reyini nan Frankfurt te mande endepandans Holstein ak Schleswig, ki te bay de [[Lagè Duchi yo|Lagè Duchi yo] ] dezyèm lan. nan ki an 1864 te dezas pou Denmark: li te fòse yo bay twa duche sa yo.

Soti nan 1815 rive 1914, plis pase twasan mil Danwa te emigre pou tout tan, pifò nan peyi Etazini. An 1901, sistèm palmantè a te etabli ''{{lang|da|de facto}}''. Pandan premye deseni {{s-|XX}} yo, nouvo [[Pati Sosyal-Liberal Danish|Pati Radikal]] ak ansyen [[Venstre (Denmark)|Pati Liberal]] te pataje pouvwa. Fanm yo te genyen dwa pou yo vote an 1915 e kèk nan koloni Danwa yo te vann Ozetazini. Pandan peryòd sa a, Denmark te inogire refòm enpòtan sosyal ak mache travay la, ki tabli fondasyon eta byennèt jodi a.
[[File:People celebrating the liberation of Denmark. 5th May 1945. At Strøget in Copenhagen..jpg|vignette|249x249px|Senn rejwisans popilè apre liberasyon peyi a nan {{date-|5 Me 1945}} nan [[Strøget]], [[Copenhagen]]. ] ]
Rete net pandan [[Premye Gè Mondyal la]], peyi a te kanmenm konsiderableman afekte pa konfli mondyal la: komès te koupe lajman, ki te swiv pa enstabilite finansye an Ewòp. Men, Denmark te reprann yon pati nan [[Schleswig-Holstein]], [[Nò Schleswig]] an 1920 apre de [[Plebisit Schleswig|plebisit]] [[Trete Vèsay]]]]<ref name=" :18" />.

Malgre ke Danmak te deklare tèt li net nan kòmansman [[Dezyèm Gè Mondyal la]], nan {{date-|9|Avril|1940}}, [[Wehrmacht]] anvayi teritwa li, san yo pa rankontre rezistans, sou wa {{souverain2|Kretyen X}} ki konnen siperyorite militè Twazyèm Reich la. Wa a san siksè pwopoze [[Adolf Hitler]] rejim [[pwotektora]]{{Referans nesesè|date=9 Avril 2022}}. Peyi a te okipe pandan tout Dezyèm Gè Mondyal la, byenke nan kondisyon anpil mwens radikal pase nan lòt peyi Ewopeyen an: Palman an te okòmansman kapab kenbe sesyon li yo ak polis la rete anba kontwòl Danwa. Malgre sa, popilasyon an te vin pi plis ostil ak Alman yo; zak rezistans vyolan yo ak òganizasyon [[Sekou jwif yo nan Denmark|sekou jwif yo]], ki te fè li posib pou evakye ak pwoteje anviwon 99% nan popilasyon jwif la, te fè Almay Nazi konsidere Denmark kòm lènmi. teritwa soti nan 1942 ak fonn gouvènman Danwa a nan 1943.

==Nòt ak referans==
===Nòt===
<references group="Note" />
===referans===
<references />

[[Kategori:Danmak|*]]
[[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]]
[[Kategori:Wikipedya:Atik pou reli]]