Gade kòd pou Christine de Pisan

{{Infobox ekriven
  | lye nesans = [[Venis]], <br> [[File:Flag of Most Serene Republic of Venice.svg|25px]] [[Repiblik Venice]]
  | lye lanmò = [[Poissy]], <br>{{Frans (1364-1638)}}
  | konjwen = Étienne de Castel (1380-1387 nan lanmò li)
  | zèv prensipal = *''[[Liv Lèt deba sou Roman de la Rose]]'' ([[1401]]-[[1402]])
*''[[Chemen Etid Lontan]]'' ([[1402]])
*''[[Liv Chanjman Fòtin lan]]'' ([[1403]])
*''[[Liv Reyalite ak Bon Moral Wa Saj Charles V a]]'' ([[1404]])
*''[[Liv Vrè Lovers Duke a]]'' ([[1405]])
*''[[Vil dam yo]]'' ([[1405 nan literati|1405]])
*''[[Liv twa bèl kalite yo pou ansèyman dam yo]]'' ([[1405 nan literati|1405]])
*''[[s:A Hundred Ballads (Christine de Pisan)|A Hundred Ballads of a Hundred of a Lover and a Lady]]'' ([[1406]])
*''[[s:Rondeaux (Christine de Pisan)|Mwen pa konnen ki jan mwen dire]]'' ([[1430]])
}}

'''Christine de Pizan''' ([[Italyen]]: ''Cristina da Pizzano)'' oswa '''de Pisan''', ki fèt nan [[1364]] nan [[Venis]] epi ki mouri alantou. [[1430]] nan [[Prieuré Saint-Louis de Poissy|monastè nan Poissy]], se yon [[filozofi|filozòf]] ak [[pwezi|powèt]] ki fèt Italyen ([[Repiblik Venice|Venezyen ]]), pi popilè pou ekriti li yo ekri an [[franse]].

Christine de Pizan konsidere kòm premye [[fanm lèt]] ki pale fransè ki te fè yon vi ak plim li. Eridisyon li mete l apa de [[ekriven]] nan tan li, fanm kou gason. Li te vèv e li te gen dezagreman, li te oblije ekri l.

Li se yon otè<!-- Tanpri pa modifye tèm sa a ankò e ankò pou "otè" san okenn rezon valab, "otè" se yon tèm kounye a komen ak abityèl nan anpil atik, --> pwolifik, li konpoze trete sou [[politik]], filozofi ak koleksyon pwezi. Li te pran retrèt nan yon [[kouvan]] nan fen lavi li, kote li te ekri yon ''Ditié de Jeanne d'Arc''. Nou dwe l, pami lòt moun, ''Un santèn balad nan lover ak dam'' ak ''[[The City of Ladies]]''. Pi gwo travay li te akonpli ant [[1400]] ak [[1418]].

== Biyografi ==

=== Anfans ===
Li te fèt nan [[Venis]] alantou [[1364]], li te rejwenn, ak manman l ak de frè l yo<ref name=":0" />, papa l [[Thomas de Pisan]] (Tommaso di Benvenuto da Pizzano). {{nòt|group=nòt|Tommaso di Benvenuto da Pizzano te pote non Pizzano, vilaj kote li te ye a, vilaj [[Monterenzio]].}}), [[doktè]] ki te renome ak konferansye nan [[astwoloji]] nan [[University of Bologna]], [[Charles V the Wise|Charles V]] te rele Pari nan [[1368]]{{sfn|Régine Pernoud|1994|p=14}} . Anvan sa, papa l, ki te fèt nan [[Bologna]], te rele Venice; li te fè yon gwo repitasyon pou prediksyon li yo (tankou pou anpil nan "kòlèg" li yo, medikaman te sèvi l 'anwo tout kòm yon "kouvèt" vis-à-vis [[Legliz Katolik|Legliz la]] ki entèdi nenpòt fòm [[fortune di]]).
[[File:Meister der 'Cité des Dames' 002.jpg|vignette|Minyati yo pran nan yon maniskri ''[[Vil dam yo]]'' atribiye a [[Mèt vil dam yo]].]]
Christine de Pizan te eritye nan men papa l gou pou [[Edikasyon siperyè|etid]], swaf konesans li. Yon nonm kiltive ak lespri ouvè, kirye sou sekrè yo nan lanati ak ekriti aprann, Thomas de Pizan ta renmen pouse enstriksyon li te bay pitit fi li a pi lwen, li te detekte yon entèlijans vivan nan li. Men, koutim nan epòk la, ke li te oblije konfòme yo, pa te pèmèt li fè sa. Li te resevwa yon edikasyon ki pi apwofondi, pi laj e ki pi egzijan pase sa anpil jèn ti fi nan tribinal. Sepandan, lè li pale sou edikasyon li, li se plis deplore ke li pa te konplè. Li te ekri li menm, pita, nan ''[[The City of Ladies]]'': {{Quote|Papa w, yon gwo astwonòm ak filozòf, pa t panse ke syans te kapab koripsyon fanm yo; okontrè, li te kontan - ou konnen li byen - wè dispozisyon ou pou lèt. Se te prejije fanm manman w ki te anpeche w, nan jèn ou, apwofondi ak elaji konesans ou paske li te vle limite w nan travay zegwi, ki se okipasyon òdinè fanm yo.}}

Li te resevwa nan [[Cour (palais)|tribunal la]] edikasyon yo te bay jèn fi nan [[noblès la]] e li te kòmanse konpoze [[Liris|lirik]] pyès ki te fè li admirasyon e menm anpil demann pou [[maryaj]] – byenke pa pwòp admisyon li, sa yo te motive tou pa pozisyon papa l 'ak Charles V. Pèsonalite wa saj la, Anplis, te gen yon enpak pwofon sou jèn Christine, ki te frekante l' chak jou nan tribinal la.

Christine de Pizan souvan pale sou gou li pou etid. Menm jan ak tout medam ki gen gwo ran, li te san dout te entwodui [[mizik]] ak pwezi trè bonè. Li te bileng, li pale ak li Italyen, mense an [[Mwayen Franse|Fransè]] ke li ekri tout zèv li yo. Li te konnen yon ti kras [[Laten]], ase pou l te gen aksè a zèv filozofi, [[istwa]], pwezi oswa [[relijyon]].

=== Fanm marye ===
Depi li te gen laj pou l marye, sa vle di 15 an, papa l te chwazi yon mari pou li, Étienne de Castel. Li te yon nonm eklere ak vètye, ki te fèk gradye, nan yon fanmi nòb nan [[Pikardi (ansyen rejyon administratif)|Pikardi]]. Li te benefisye de biwo [[notè]] [[wa]] ki te asire l yon revni regilye e ki te reprezante kòmansman yon karyè siksè nan sèvis souveren an. Maryaj la te fèt nan kòmansman ane 1380. Christine te gen kenz ane, Étienne vennkat. Li souvan te pale de bonè li ak lanmou mityèl ki te ini koup la. Twa timoun te fèt nan inyon sa a.

Dapre li, lavi li te fè eksperyans yon chanjman ki make ak lanmò nan Charles V nan 1380: nan fen pwoteksyon Thomas a te make tou nan fen favè li nan Tribinal. Pa te gen okenn wont total men yon alwayaj mangonmen. [[Gage (lwa franse)|gay]] Thomas yo te redwi epi yo te peye iregilyèman. Thomas de Pizan pwobableman te mouri nan 1387, ki gen laj anviwon 80 an. Papa sa a anpil louwanj pa t 'konnen ki jan yo ekonomize lajan ak kite fanmi li nan bezwen. Étienne de Castel vin chèf fanmi an nan pwòp dwa li, kapab asire sò a materyèl nan kay la. Men li te mouri, viktim yon [[epidemi]], an 1387, nan [[Beauvais]], kote li te fè pati antouraj wa a, ki te tou tonbe malad nan menm vil la<ref name= ":3">{{Liv|lang=fr|author1=R.C. Famiglietti|title=Audouin Chauveron|volume=2|year=2015|pasage=260-261.|publisher=Providence Picardy press|bnf=45397922}}</ref>. Lè sa a, Christine de Pizan te gen twa timoun, yon manman ak yon nyès pou sipòte. Nan yon jijman 4 jen 1389 konsènan yon pwosè ki te pote kont Christine de Pizan pa [[achevèk la]] nan [[Sens (Yonne)|Sens]] ak pa François Chanteprime, konseye wa a, yo dekri li kòm yon " demwazèl” ak “vesve (vèv) defen 

 (mèt) Estienne du Castel”<ref name=":3" />. Nou ta dwe sonje ke kòm sekretè wa a nan 1381 ak 1382, Stephen te siyen "Ste (Stephanus) de Castel"<ref>{{Atik|language=French|author1=A. Thomas|title=Jean Castel|periodical=Romania|ane=1892|paj=274|number=3|li sou entènèt=https://www.persee.fr/doc/roma_0035-8029_1892_num_21_82_5725}}</ref>.

=== Vèf ak endepandan ===
Nan Mwayennaj, [[Vèv|vèv]] ki pa t remarye oswa ki pa t antre nan [[kouvan]] yo te wè ak sispèk; sispèk [[avarice]] ak [[lanvi]] peze sou li<ref>{{Web link|otè=Maria Barbero|title=Christine de Pizan - Fanm lèt ki soti nan Mwayennaj|sit=La Compagnie Littéraire |dat =2016-10-03|li sou entènèt=http://www.compagnie-litteraire.com/christine-de-pizan/|accessed on=23/12/2022}}.</ref>. Lavi ak okipasyon Christine de Pizan te chanje pwofondman pa lanmò mari l. Li te fè premye eksperyans [[Depresyon (psikyatri)|depresyon]] pou yon peryòd tan ke nou pa konnen, men pwobableman plizyè mwa, oswa menm yon ane. [[Mourning]] akonpaye pa yon dezas finansye. Sepandan, li deside pa remarye epi li chwazi pwofesyon moun nan lèt ("de feminin devins masle"). Se poutèt sa li travay pou reòganize fòtin li ak byen li yo, li eseye bati ase revni pou kenbe ran li. Men, sa a rete ensifizan paske papa l ak mari l pa t kite byen solid ak revni garanti. Christine de Pizan di nou tan difisil sa yo te dire 14 lane, pandan yo te akimile sousi finansye, [[esè]], dekourajman nan lapenn ak sante echèk. Li sonje malè li yo nan ''[[Liv Chanje Fortune]]'', sitou plizyè pwosè ak jijman li te oblije pase pou defann enterè l. Sepandan, li apwopriye pou mete nan pèspektiv grav nan move maladi ki frape l ', menm jan li fè tèt li. Vreman vre, resous fanmi an difisil pou evalye, men li sèten ke li pa rive nan gwo detrès materyèl pòv Parisyen nan epòk la. Pwofi nan liv li yo tou difisil pou quantifier men li pa enposib pou mete nivo revni li ant 100 ak 150 ''[[Livre parisis|livres Parisis]]'', yon nivo ki sanble ak sa li te konnen an. tan lè mari l te viv epi kenbe kay la. Kèk alizyon konfime ke li te kapab kenbe fòm li san yo pa tonbe nan bès; li se nye ke li te kapab devlope kalite jesyon.

An menm tan, gou li pou travay entelektyèl te mennen l tounen nan yon etid apwofondi: li te konplete ak elaji edikasyon primè li te resevwa nan men papa l ak mari l. Peryòd 1390-1399 se epòk aprann pwofesyon li kòm ekriven, epòk li te genyen kilti ak background liv ke nenpòt otè serye te dwe demontre.
[[Fichye:Christine de Pisan and Queen Isabeau (2).jpg|vignette|Christine de Pisan ap ofri li [[Liv Lèt deba sou Romans Rose|Let Deba a]] sou [[The Romans of the Rose (Guillaume de Lorris ak Jean de Meung)|Roman de la Rose]] bay Rèn Frans lan [[Isabeau nan Bavaria]].]]
Christine de Pizan li menm li soti, depi rankont ak liv [[Boethius]], nan mwa Oktòb 1402, kòmansman konvèsyon li nan filozofi ak syans yo. Pa gen anyen tradisyonèl sou pwogram etid li yo. Li se sitou enterese nan Istwa, byenke disiplin sa a poko konsidere kòm yon disiplin fondamantal nan edikasyon inivèsite, pandan y ap kenbe yon gwo plas nan kilti eksklizyon ak politik. Li konsa akeri yon trezò nan anekdot egzanplè ke li te itilize nan r lakoreksyon travay li yo. Lè sa a, li te vin enterese nan pwezi savan yo ak konpoze yon seri de moso lirik konpile nan ''The Book of a Hundred Ballads'' ki te reyalize gwo siksè. Moso sa yo, nan gou alamòd, nan lapenn mari l 'ak fè fas ak izolasyon li, kondisyon li kòm yon fanm nan mitan an nan tribinal la ostil. Sepandan, li te jwenn lòd ak pwoteksyon moun ki gen pouvwa tankou [[Jean de Berry]] ak duke [[Louis I of Orléans|Louis {{Is}} of Orleans]]. Li te pran konfyans epi li te kòmanse ekri ekriti savan yo: filozofik, politik, moral e menm militè. An menm tan an, li angaje nan yon batay an favè fanm, patikilyèman reprezantasyon yo nan literati. Li opoze an patikilye [[Jean de Meung]] sou sijè a nan ''[[Le Roman de la Rose (Guillaume de Lorris ak Jean de Meung)|Roman de la Rose]]'', Lè sa a, travay la ki pi popilè, kopye, li ak kòmante sou literati nan Ewòp oksidantal. Atravè obstinasyon li ak kouraj li kòmande admirasyon kèk nan pi gwo filozòf nan epòk li a, tankou [[Jean de Gerson]] ak [[Eustache Deschamps]], ki pral ba li sipò yo nan batay sa a.

Christine de Pizan tou te pran swen pou konsève tout relasyon li te genyen nan Lakou ak nan mitan pèp wa a ki te travay ak mari l; aktivite monn sa a te prepare wout pou siksè li. Li te genyen yon plas nan mond lan nan kourtizan, entelektyèl, moun kiltive ak moun ki gen pouvwa. Pami moun Legliz yo, fòk nou mansyone [[Jean de Gerson]] (1364-1429) ki te mennen yon karyè eklezyastik pandan li te deplwaye gwo aktivite politik. Christine de Pizan te konnen l, petèt te suiv konsèy lavi l e li te pataje lide politik li; li sipòte l nan diskisyon sou ''Roman de la Rose'' [[Jean de Meung]]. Pandan diskisyon sa a, li te diskite ak gwo entelektyèl tankou [[Jean de Montreuil (imanis)|Jean de Montreuil]] (1354-1418), admirateur nan kilti ansyen ki souvan refere li kòm premye imanis franse a, oswa menm [[Gontier Col|Gontier]] ak Pierre Col. Li te benefisye tou de sipò [[Guillaume de Tignonville]].

Nan premye deseni {{s-|XV}} la, Christine de Pizan te yon ekriven renome, an Frans ak aletranje. Li pa ka evite chwa politik yo. Nan 1418, nan moman [[Revòlte Cabochians yo|Laterè Bògòy]] (oswa move lyen, oswa move dat (1413)), li te jwenn refij nan yon monastè. Viktwa [[Joan of Arc]] nan Orléans ba li espwa; li te ekri nan onè li ''Ditié de Jeanne'' an 1429. San dout li te mouri yon ti tan apre.

Soti nan 1399 a 1418, ak yon peryòd patikilyèman fwitye ant 1400 ak 1410, li te pwodwi yon kò konsiderab nan travay, nan [[pwoz]] ak nan [[vèsè]]. Tout tèks li yo manyen tout domèn otorize pou ekriven [[sekilè]] yo, sa vle di, tout eksepte [[teoloji]]. Travay sa yo te gen siksè pandan tout lavi otè yo. Christine de Pizan pa vante tèt li lè li montre bon akèy liv li yo: kantite [[maniskri]] yo te ateste sa, ansanm ak divès kalite [[tradiksyon]] yo te fè nan {{s2. - |XV|XVI}}. Kantite maniskri yo mete l nan mitan otè yo ki te pi byen konsève tèks yo. Sèl lefèt ke [[Prince (diyite)|prens]] ak wa te aksepte travay li yo e menm te komisyone li, sa montre ke li te kapab fè yon non pou tèt li pami ekriven ak savan nan epòk li a.

=== Fanmi ak desandan ===
[[File:Christine de Pisan and her son.jpg|thumb|250px| Christine de Pizan ak pitit gason l.]]
Apre lanmò mari l, Christine de Pizan te responsab de pitit gason l yo, pitit fi l, manman l ak yon nyès. Nèv li marye an 1405. Youn nan pitit gason l yo te mouri ant 1396 ak 1399. Pitit fi li te chwazi antre nan [[monastè]] [[Poissy]], yon kouvan [[Lòd Predikatè Dominiken yo]] ki te akeyi jèn nòb la. medam yo, pitit fi chèf yo ak gwo moun nan mond sa a.

Kanta pitit gason l lan, [[Jean de Castel]]{{sfn|Raymond Thomassy|1838|p=97}}, li te chèche yon pwotèktè pwisan ki ta pran l nan sèvis li. Se [[John Montagu (3yèm Konte Salisbury)|Kont Salisbury]], ki te vin an Frans an 1396 pou maryaj [[Isabelle de France (1389-1409)|Isabelle de Valois]], pitit fi [[Charles VI (Wa Frans)|Charles VI]], ak wa [[Richard II]], ki te pran Jan leve soti vivan ak pwòp pitit gason l. Konte a te li menm yon powèt e li te konnen ekriti Christine. Men, apre batay ant nòb angle yo ak wa Richard II, yo te touye l. Richard II te vle pran jèn Jean de Castel nan sèvis li e li te envite manman l vin jwenn li. Men, li te sèvi ak diplomasi pou mennen pitit gason l 'tounen an Frans: li pa t fè konfyans yon moun "deloyal". Li te eseye mete l 'ak [[Louis I of Orleans|Louis of Orleans]] ki gen otèl li te frekante. Finalman, se Duke nan Bourgogne, [[Philippe II nan Bourgogne|Philippe a Bold]], ki te pran l 'nan sèvis li, pandan y ap aksepte ofrann nan travay Christine yo ak akòde kado nan lajan an retou.

Lanmou konesans ak pwezi te pase nan fanmi Christine. Pitit gason l ', [[Jean de Castel]] te vin fè pati tribinal la gras ak Duke nan Bourgogne. Sepandan, lè Pari te pase nan men Bourgonyen yo nan [[1418]], li te kouri kite Pari epi li te rantre nan [[Charles VII (wa Lafrans)|dofen Charles]] nan [[Bourges]], kite dèyè madanm li ak madanm li. pitit yo.twa timoun. Se pandan separasyon sa a ke li te ekri yon powèm long melanje tèm politik ak plent amoure: ''The Pine''. Li te mouri an 1425. Sepandan, lè [[Charles VII of France|Charles VII]] te retounen nan kapital li a, moun ki te fidèl avè l yo te jwenn rekonpans. Premye pitit pitit Christine konsa te fè yon karyè nan sèvis wa a. Dezyèm lan, [[Jean de Castel (abbé)|Jean de Castel]]<ref>{{Web link|author=Laurent Brun|title=Jean Castel fils|dat=15 mas 2018|sit=ARLIMA, achiv literati nan Mwayennaj|url=http://www.arlima.net/il/jean_castel_fils.html}}.</ref>, ki te vin yon mwàn benediktin, se te otè zèv powetik ak tèks [[filozofi moral]] ak [[Filozofi relijyon|relijye]], an franse ak laten. An 1461, [[Louis XI]] te fè l 'kwonik ofisyèl li.

== Travay ==
Pifò nan travay Christine de Pizan yo te konsève maniskri otograf, jan sa te montre nan rechèch [[Charity Cannon Willard]], [[Gilbert Ouy]] ak [[Christine Reno|Christine M. Reno]]<ref>{{Atik|Prenon1=Gilbert|Ti non1=Ouy|Prenon2=Christine-M.|Ti non2=Reno|tit=Idantifikasyon otograf Christine de Pizan|periodik=Scriptorium|volim=34|nimewo=2 |dat= 1980|doi=10.3406/scrip.1980.1173|li sou entènèt=https://www.persee.fr/doc/scrip_0036-9772_1980_num_34_2_1173|accessed on=2020-04-26|paj=221 /–238} ki ra anpil pou epòk la<ref name=":1">{{Ouvraj|language=fr|author1=Gilbert Ouy, Christine Reno ak Inès Villela-Petit|title=Album Christine de Pizan| location=Turnhout|publisher= [[Brepols]]|ane=2012|total paj=800|isbn=978-2-503-54315-4}}.</ref>.

=== Divèsifye domèn ekriti ===

==== Powèt ====
Christine de Pizan se premye ak premye yon powèt. E pou yon bon rezon: se premye fason pou chèf [[Patronaj|patwon yo]] fè remake, paske yon tribinal renmen patikilyèman jwèt powetik [[literati koutwa]]. Christine de Pizan chante [[Courtly love|loves]] ak desten malere, men li pa sispann nan sa, paske li konnen ke lektè li yo prefere chante nan renmen kè kontan. Se atravè pwezi ke li te fonde otorite li kòm yon ekriven, fason ki pi efikas yo dwe admèt nan mond lan literè pou yon fanm ki soti nan gwo sosyete.

Koleksyon powetik li yo òganize dapre yon kad naratif. Anplis de sa, anpil powèm yo pran dirèkteman nan eksperyans pèsonèl li, tankou ''Seulette suy et Seultte vueil estre''. Dapre [[Jacques Roubaud]], Christine de Pizan “san dout rive youn nan somè atizay [[balad la]]; li gen yon orijinalite fòmèl remakab”<ref>Cf. Roubaud, ''koup'' II, {{3yèm|pati}}, p. 91</ref>.

==== Ekriven lèt ====
Li te tou yon ekriven lèt. Li te ekri lèt prive ak piblik, epi pafwa li te ajoute {{Unclear|nan liv background li yo kòm aksyon dirèk, nan deba yo, plis oswa mwens gen entansyon pou pi laj difizyon|dat=Oktòb 2022}}. Li itilize metòd sa a an patikilye nan deba sou ''[[Le Roman de la Rose (Guillaume de Lorris ak Jean de Meung)|Roman de la Rose]]'', ekri pa [[Jean de Meung]]; kèk{{Ki moun|dat=31 oktòb 2022}} konsidere entèvansyon li kòm yon fòm [[pwotofeminis]]. Vreman vre, ''Epitle to the God of Loves'' ([[1399]]) li ak ''Dit de la rose'' ([[1402]]), kritik li nan dezyèm pati ''Roman de la. Rose'', te lakòz konsiderab brase nan [[entelijans la]]. Kalite remak sa yo te konsidere kòm byen scandales nan moman sa a:
{{Quote block|Epi fè sèman byen fò, pwomèt epi bay manti<br>
Lè w legal, sekrè, epi answit vante tèt li.}}

Aspè "pre-feminis" sa a ka wè tou nan travay didaktik ak edikasyon li yo. Li renmen fè remake ke fanm yo, paske yo se manman, bay aprantisaj akademik, men tou, ansèyman relijye ak moral, epi enstile règ yo nan viv ansanm nan fanmi an. Tout kalite benefis soti nan konpetans sa yo, tankou yon gou pou [[lapè]] ak amoni ke fanm yo ka gaye nan tout kò sosyal la. Travay Christine de Pizan ki te resevwa pi cho nan domèn sa a se te [[Epistle of Othea from the Bodmer Foundation|''Epistre Othea'']], yon tèks ki prezante tèt li kòm lèt yon deyès, Othea, te adrese. bay [[Hector]] nan [[Troy]], ki gen 15 an, pou l edike li.

==== Trete sosyal, politik ak moral ====
[[Fichye:Christine de Pizan presents her Book to Margaret of Burgundy.jpg|vignette|Christine de Pisan prezante ''Liv Twa Vyèt yonan ansèyman dam yo'' pou [[Marguerite de Bourgogne (1393-1441)|Marguerite de Bourgogne]], [[dauphine an Frans]]]]
Lè sa a, li elaji anbisyon li epi li deplase soti nan koleksyon pwovèb oswa rekòmandasyon nan trete ki apwofondi yon refleksyon ki se ansanm sosyal, politik ak [[moral]]. Nan premye deseni {{s-|XV}} la, li te montre yon aktivite ekriti etonan nan kantite ak divèsite zèv li yo: ''Le Livre du chemin de lonc estude'' (1403), ''Le Book of Chanjman Fortune'' (1403), ''[[Liv Reyalite ak Bon Moral Wa Saj Charles V|Liv Reyalite ak Bon Moral Wa Saj Charles V a]]'' (1404), ' '[[Lavil dam yo]]'' ([[1405 nan literati|1405]]), ''[[Liv twa vèti yo pou ansèyman dam yo]]'' (1405), ''The 'Advision'' (1405), ''The Book of Pridences'' (1406), ''The Book of the Prod'homie of Man'' (1406), ''The Book of the Police Corps'' (1406 - 1407). Lè sa a, li ralanti vitès pwodiksyon li yo.

Li te ekri tou lòt kalite travay ki fwontyè ak zòn rezève pou gason: militè yo ak relijye yo. Nan domèn militè a, li te ekri ''Liv la nan fe zam ak chevalerie''. Anplis, li menm li di ke anpil gason te jwenn ke li te depase dwa li yo. Domèn relijye a mwens fèmen pou li. Li te ekri yon ''Orasyon pou Our Lady'' (1402 oswa 1403), ''Quinze Joyes Notre Dame'' ak ''Lèd Kontemplasyon sou Pasyon Senyè nou an''. Li pa ezite tou eksprime tèt li sou politik, nan yon ''Let pou [[Isabeau de Bavaria|Rèn Isabeau]]''.


==== Byograf ====
Li te denonse degradasyon ak dezentegrasyon wayòm nan pandan [[Gè sivil ant Armagnacs ak Bourgondiens|gè sivil ant Armagnacs yo ak Burgondyen yo]], li te ekri, nan kòmansman {{s-|XV}} nan demann lan nan. duke Philippe de Bourgogne, yon travay metriz ak presye pou istoryen aktyèl yo, sètadi ''[[Liv Reyalite ak bon moral wa saj Charles V|Liv reyalite ak bon moral wa Charles V la ki gen bon konprann]]' ', biyografi rich nan detay sou rèy mentor li a, Charles V an Frans.

=== Resepsyon travay Christine de Pizan ===

==== Yon travay bliye ====
[[File:Vase-Emile-Galle-vase-seulette-suis-1889-1900-1298.jpg|vignette|''Vase Seulette suis'' pa [[Émile Gallé]], enspire pa powèm ''Seulette suis et sèlman vle pou yo'' pa Christine de Pizan, 1889. [[Musée de l'École de Nancy]].]]
Christine de Pizan te jwi gwo popilarite nan mitan tribinal pandan tan li a{{sfn|Thérèse Moreau|Éric Hicks|2005|p=17-18}}. Sa a se evidans maniskri rich ki ilistre ki te rive jwenn nou{{sfn|Thérèse Moreau|Éric Hicks|2005|p=17-18}}. Men, li pa inanim nan mitan [[Grefye regilye yo|clerks]] ak akademik yo, pè wè yon fanm konkirans ak yo sou tè a nan konesans ak filozofi. Refite li nan [[Misogyny|misogynistic]] remak [[Jean de Meung]] te fè l 'fè atak fò nan men zanmi powèt la<ref name="Carrier">{{Web link|url=http://sisyphe.org /article.php3?id_article=562|date=Mèkredi 30 jiyè 2003|title=Christine de Pisan nan kè yon diskisyon anti-feminis avant la lettre|author=Micheline Carrier|site=Sisyphe.org - Yon gade feminis sou mond lan}}.</ref>, atak kote [[Jean Gerson]] grate lè li nan vire kritike ''[[Le Roman de la Rose (Guillaume de Lorris ak Jean de Meung)|Roman de la Rose. ]]''<ref name="Carrier"/>.

nan ansèyman dam yo]]'' pou [[Marguerite de Bourgogne (1393-1441)|Marguerite de Bourgogne]], [[dauphine an Frans]]]]]]
La ou genyen, se pa ke se pa yon desizyon kolektif, se yon demann ki pa ede men reflechi sou sa ki sosyabl, politik ak [[moral]]. Nan premye deseni {{s-|XV}} there, li te yon aktivite ekriti etonan nan kantite ak divèsite zèv li yo: ''Le Livre du chemin de lonc study'' (1403), ''Le Book of Chanjman Fortune. '' (1403), ''[[Liv Reyalite ak Bon Moral Wa Saj Charles V|Liv Reyalite ak Bon Moral Wa Saj Charles V a]]'' (1404), ' '[Lavil dam yo]]'' ( [[1405 nan literati|1405]]), ''[[Liv twa vèti yo pou ansèyman dam yo]]'' (1405), ''The 'Advision'' (1405), ''The Book of Pridences'' ( 1406), ''Liv Prod'homie Man'' (1406), ''Liv Kò Polis la'' (1406 - 1407). Lè sa a, li ralanti rapidman li yo.

Li te ekri tou lòt kalite travay ki fwontyè ak zòn rezève pou gason: militè yo ak relijye yo. Nan domèn militè a, li te ekri ''Liv la nan fe zam ak chevalerie''. Anplis, li menm li di ke anpil gason te jwenn ke li te depase dwa li yo. Domèn relijye a mwens fèmen pou li. Li te ekri yon ''Orasyon pou Our Lady'' (1402 oswa 1403), ''Quinze Joyes Notre Dame'' ak ''Lèd Kontemplasyon sou Pasyon Senyè nou an''. Li pa ezite tou eksprime tèt li sou politik, nan yon ''Let pou [[Isabeau de Bavaria|Rèn Isabeau]]''.
===== Anvan 1945 =====
Nan fen {{s-|XIX}} ak premye ane {{s-|XX}} yo te wè zèv Christine de Pizan yo ekshume e kèk te menm benefisye yon edisyon ki te pèmèt yo rive jwenn yon pi laj piblik. pase sa entelektyèl pou kont yo. Redekouvèt sa a souvan akonpaye, nan entwodiksyon an, pa yon bibliyografi kout. Men, li tou akonpaye pa jijman sou kalite yo nan moun nan ak travay yo. Pou anpil [[istoryen]] nan dezyèm mwatye nan {{s-|19}} yo, yo konsidere Christine de Pizan espesyalman pou powèm li yo ak pou [[lwayote]] li anvè [[wayòm]], rasin. nan [[patriyotis]], vèti [[Sivik|sivik]] ki dwe etidye ak anseye tout moun. Se poutèt sa li pa bliye ankò, men liv li yo li nan limyè a nan evènman aktyèl yo ak enkyetid li yo. Sepandan, an menm tan, evolisyon Istwa a, kòm syans an jeneral, ak istwa [[Mwayennaj|Medyeval]] an patikilye, fè posib etid apwofondi ki retabli pwa istorik yo, pi egzak ak plis. enteresan, pou fanm lan ak travay la.

Nan fen {{s-|19}} ak kòmansman syèk ki vin apre a, Christine de Pizan te sijè a yon lekti selektif e pafwa totalman defòme. [[Feminis|feminis]] te itilize {{Detounen sous|Travay li a te itilize pa [[Feminis|feminis]] ki te mande lide ak atitid li enposib imajine ak aplike nan tan li<ref>{{Lyen entènèt|otè=Sarah-Anne Arsenault|sit=Savant fanm, fanm syans|title=Christine de Pisan, fanm nan lèt (1365-1431)|url=https://femmessavantes2.pressbooks.com/chapter/christine-de-pisan-femme-de- letters-1365-1431 /|piblikatè=Presbooks}}.</ref>|dat=Out 2020}}. Li te tou sijè a nan rekiperasyon nasyonal-konsèvatif, apre defèt 1871 la. Yon rekiperasyon ranvèse te fèt tou pa Repibliken yo ki te fèent nan li yon enkarnasyon nan valè boujwa yo nan [[Repiblik]] la.

Pandan premye ane {{s-|XX}} yo, etid an Frans ak Swis te defòme figi Christine de Pizan mwens e yo te vize pi byen konprann liv li yo lè yo te plase yo nan tan yo<ref>{{Liv|otè =Rose Rigaud. |title=Ide feminis Christine de Pisan|ane=1911|prezantasyon sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5528155j/f18.item}}</ref>. Wout la louvri pou etid ki elimine koneksyon anakwonis sa yo ant epòk Christine de Pizan ak epòk istoryen oswa kòmantatè l yo{{sfn|Marie-Josèphe Pinet|1927}}{{,}}<ref>{{Atik |author=Claude Gauvard|title=Èske Christine de Pisan te gen yon panse politik?|nature article=compte-rendu|url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k18351t/ f419.item|periodical= Revizyon istorik|ane=1973|paj=417-429}}</ref>.

Pandan [[Dezyèm Gè Mondyal la]], [[Rezistans Entèn Fransè|Rezistans]] te itilize figi Christine de Pizan. Menm jan [[Joan of Arc]] mansyone nan ran [[Rezistans Enteryè Franse|Rezistans]] pa travay [[Louis Aragon|Aragon]] oswa [[Jules Supervielle]], Christine de Pizan inanimman. rekonèt pou patriyotis li: yon paralèl te etabli ant Lafrans dechire pa [[Gè San Ane a]] ak peyi okipe a, koupe pa liy delimitasyon an; rapèl ansyen malè ki genyen batay yo envite nou kenbe espwa epi kontinye batay la<ref>{{Web link|title=Poésies de Supervielle sur Jeanne d'Arc|url=http://www.larevuecritique.fr/article-jules -supervielle-124039599.html|author=Jules Supervielle|sit=Revizyon an kritik nan lide ak liv|archive-url=https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F % 2Fwww.larevuecritique.fr%2Farticle-jules-supervielle-124039599.html#federation=archive.wikiwix.com&tab=url|archive-date=30/11/1998}}.</ref>.

===== Apre 1945 =====
Simone de Beauvoir ak Etazini te asire nouvo selebrite Christine de Pizan. Nan redaksyon li ''[[Dezyèm Sèks]]'', ki te pibliye an 1949, Beauvoir note vwayaj remakab powèt la, atravè diskisyon li kont ''[[Le Roman de la Rose (Guillaume de Lorris ak Jean de Meung) ]]'': {{Quote|Pou premye fwa, nou wè yon fanm pran plim pou defann sèks li}}. Ozetazini, repons lan te konsiderab e, an retou, reviv enterè nan li an Frans. Pa egzanp, [[Annie Sugier]], nan [[Mouvman Liberasyon Fanm yo]] (MLF), te pran {{Quote|Annie de Pisan}} kòm psedonim li. Antouzyasm sa a nan mitan Ameriken yo te bay fòs nan mouvman koncomitan nan [[syans sèks]], apèn ralanti pa aderans gwo ekriven an nan nòm medyeval olye patriyakal<ref name=":2">{{Atik |language =fr |title= Christine de Pizan, dam nan {{s-|XIV}} ki te vin tounen yon icon feminis |periodic=Le Monde.fr |date=2019-08-15 |li sou entènèt=https://www.lemonde.fr/festival/article/2019/08/15/christine-de-pizan-la-dame-du-moyen-age-devenue-icone-feministe_5499558_4415198.html |accessed on=2020-08-16 }}</ref>.

Apati ane 1980 yo, Christine de Pizan te fè eksperyans yon enterè renouvle, mezirab pa kantite travay ki te konsakre nan travay li yo{{Nòt|Dapre Thérèse Moreau: {{quote|Nan {{s -|XX}}, li se te feminis, patikilyèman nan peyi Etazini, ki te pouse Christine sou sèn akademik la. Menm jodi a, konferans entènasyonal yo montre nou ke li mwens etidye an Frans pase lòt kote}}<ref name=":0" />|groupe=note}}. Siksè sa a sipòte pa enterè k ap grandi nan Mwayennaj yo sou tou de bò Atlantik la ak, an patikilye, nan sèten figi fi. Anplis de sa, gwo vag [[feminis]] ane sa yo te vle bay fanm ak travay yo yon plas nan kilti ofisyèl. Nan respè sa a, ''Liv Vil dam yo'' jwe yon wòl fondamantal. [[Thérèse Moreau]] ak [[Éric Hicks]] te pibliye l an 1986, li te tradui l an fransè modèn, e li te pibliye l ankò an 1992, 1996 ak 2005{{sfn|Thérèse Moreau|Éric Hicks|2005}}. Devlopman "[[istwa sèks]]" tou kontribye nan siksè nan Christine de Pizan.

Li mete aksan sou sit [[rezo sosyal]] yo, sitou sou sit Ameriken yo. Sou [[Instagram]], [[hashtag]] ''#depizan'' refere a yon pakèt bagay, evènman, moun ki rann omaj li nan pwòp fason pa yo: klou ki pentire ak resanblans li nan Scotland, tatoo. montre li nan Ostrali, non li parèt sou mayo oswa mizik dans nan Bèlen. Sou [[YouTube]], [[Aude Gogny-Goubert]] te dedye yon epizòd nan chanèl li ''Virago'' pou li. Louise D. jwe li nan yon epizòd espesyal nan kanal li ''Selfie'storique'' pou lèt li sou ''Roman de la rose''<ref>{{Web link |author=Louise D |title =I'M LAGE YON LIV! Christine de Pizan / Nimewo espesyal #2 |url=https://www.youtube.com/watch?v=UEEs1RuvG7Q |site=youtube.com |dat=15 avril 2022 |accessed on=10 avril 2023}}. </ref>. Anplis entènèt la, li prezan tou nan pifò medya yo:fim, istwa timoun, komik, elatriye. Fanm sa a jodi a gen yon repitasyon ki asosye ak angajman ki pi divès kalite<ref name=":2" />.

== Kesyon feminis Christine de Pizan ==
Limenm se youn nan premye fanm modèn ki te fè konpetisyon ak gason li yo lè li te jwenn diplòm inivèsite, [[Mathilde Laigle]] (1865-1950) enterese nan powèt medyeval la ak kesyon feminis nan travay li{{sfn |Mathilde Laigle| 1912}}. An repons a tèz William Minto a, ''Christine de Pisan, a Medyeval Champion of Her Sex''<ref>''Macmillan's Magazine'', {{vol.}}LIII, 1886, {{p.}}264 -267 , repwodui nan ''Littell's Living Age'', CLXVIII, 1886, {{p.}}730-738 [http://digital.library.cornell.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c =livn ;cc=livn;idno=livn0168-12;node=livn0168-12%3A1;view=image;seq=740;size=100;page=root read online]</ref> (Christine de Pizan, chanpyon kòz la nan fanm nan Mwayennaj), li ekri nan monografi li sou ''The Three Virtues'' yon chapit sou {{quote|swadizan feminis Christine de Pizan}}. Pou li, ekriven medyeval la pa nan okenn fason "feminis" nan sans modèn tèm nan; li mennen yon batay pou repitasyon fanm yo, konpwomèt pa ekriven mizojin ki akable yo ak kritik san merite, men li pa kesyone estrikti patriyakal la ak etik nan sosyete kote li ap viv la. Pi bon, Mathilde Laigle ensiste sou valè ki, pou feminis modèn, kontribye nan opresyon fanm yo, tankou chastete ak pasyans{{sfn|Mathilde Laigle|1912}}.

Vreman vre, daprè Mathilde Laigle, objektif Pizan se pa boulvèse lòd sosyal la: "Sa Christine preche se pa bougonnen, rebelyon kont lwa oswa koutim etabli yo, se enèji pèsonèl, efò konstan pou anpeche sa ki mal: evite li, si sa posib. , atténue li, si nou pa ka anniile li, oswa andire li ak kouraj, si li pi fò pase volonte moun. »<ref group="note">Gade seksyon ki rele [[Mathilde Laigle#Yon tèz pèsonèl sou Christine de Pisan]] sou atik ki dedye a Mathilde Laigle</ref>. Li rekonèt {{quote|yon anbriyon feminis}}, lè li site pasaj sa a nan ''[[La Cité des dames]]'': {{block quote|Si koutim lan se te mete ti fi nan lekòl la, epi ke souvan yo te pèmèt yo aprann syans yo jan timoun yo anseye, ke yo ta tou aprann parfe epi konprann sibtilite nan tout boza ak syans yo jan yo fè.|Christine de Pizan}}

Sepandan, tèz Mathilde Laigle a pa vrèman otorite, e enterè nan kesyon feminis Pizan an okipe yon plas enpòtan nan kritik nan fen {{s-|XX}} la. [[Régine Pernoud]] medyeval, pa egzanp, wè li kòm yon feminis avant la lettre{{sfn|Régine Pernoud|1994}}, paske li te atribiye inegalite entelektyèl ant gason ak fanm pa lanati, men ak edikasyon ak reprezantasyon. nan tèt yo bay fanm pa dominan diskou misogynistic la<ref>Liv vil la nan dam</ref>. Tèm sa a te lajman pran nan [[syans sèks]] nan ane 1970 yo]. Menm jan an tou [[Éliane Viennot]] souliye wòl enpòtan Christine de Pizan nan defans dwa fanm nan tan li<ref>{{Web link|author=Eliane Viennot|title=Christine de Pisan - Non le masculine ne l does not prevail over the feminine|site=Féministes en tous genres|url=http://feministesentousgenres.blogs.nouvelobs.com/tag/christine+de+pisan|archive-url=https://archive.wikiwix.com/ cache/ index2.php?url=http%3A%2F%2Ffeministesentousgenres.blogs.nouvelobs.com%2Ftag%2Fchristine%2Bde%2Bpisan#federation=archive.wikiwix.com&tab=url|archive-date=05/26/2019}}. </ref>{{,}}<ref>{{Liv|otè=Eliane Viennot|chapit number=10|chapter=Dènye pay: Christine de Pizan, klèje feminis|tit=Lafrans, fanm ak pouvwa. Envansyon lwa Salic la|editè=Perrin|ane=2006|li sou entènèt=http://www.elianeviennot.fr/Articles/Viennot-Christine.pdf}}</ref>.

Karakteristik Christine de Pizan ki atire feminis yo se, an jeneral, sa ki annapre yo: denonsyasyon li sou vyolans gason sou fanm; sitiyasyon li kòm premye fanm ki ekri nan defans sèks li, jan Simone de Beauvoir kenbe; pratik li nan feminen an pou non ki deziyen fonksyon; sèten panse ki ta prefigire sa nou rele jodi a [[ki pa binarite]]; panteon fanm li nan ''[[The City of Ladies]]'', ak yon pratik konstan nan [[Sorority (feminis)|sorority]] tankou, pami lòt bagay, lwanj li pou kontanporen li [[Jàn Dak]] ; batay li pou edikasyon tifi. Karakteristik ki ta ka pran distans li ak mouvman feminis yo se, an jeneral, sa yo: yon sèten sipoze prudery (a sipoze ke feminis yo pa); aderans li nan nòm medyeval, konnen ke nòm sa yo jodi a konsidere kòm patriyakal<ref name=":2" />.

Istoryen yo pito ensiste sou nesesite pou mete ekriti Pizan yo nan yon pèspektiv istorik: "feminis Christine, yon fanm nan {{s-|XV}} yo, te kapab sèlman deplwaye nan kontèks sa a" {{sfn|Thérèse Moreau | Eric Hicks|2005|p=17-18}}.

== Omaj ak pitit pitit ==
[[Fichye:Plaque Avenue Christine de Pisan (Poissy).JPG|vignette|Plaque Avenue Christine-de-Pisan nan Poissy.]]
Christine de Pizan se youn nan [[Lis fanm mansyone sou The Dinner Party|39 envite]] ki chita nan travay [[ati kontanporen]] ''[[The Dinner Party]]'' (1979) pa [[Judy Chicago]]<ref>{{Lyen entènèt |title=Christine de Pisan|sit=Brooklyn Museum |url=https://www.brooklynmuseum.org/eascfa/dinner_party/place_settings/christine_de_pisan |accessed on=2020-10 - 31}}.</ref>.

Yo te rele tou nan onè li:
* yon [[Rose (flè)|roz]] (éleve Vibert)<ref>{{Lyen web |language=en |title=Jean Pierre Vibert Rose: Christine de Pisan |url=http://www.jeanpierrevibert.com /en/rose/christine-de-pisan/45 |access url=enskripsyon |sit=Jean Pierre Vibert |accessed on=2020-10-31}}.</ref>;
* anpil [[Wout kominikasyon|chemen]]: yon avni nan [[Poissy]], yon [[rui Christine-de-Pisan]] nan 17yèm awondisman nan [[Pari]]<ref>{{Lyen entènèt |title=Lari yo nan Paris {{!}} rue Christine-de-Pisan {{!}} {{17th}} awondisman |url=http://www .parisrues .com/rues17/paris-17-rue-christine-de-pisan.html |site=parisrues.com |date= |konsilte sou=2020-10-31}}.</ref> osi byen ke [[Bourges]], [[Creutzwald]], [[Guichen]], [[Lisses]], [[Rennes]], [[Saint-Brieuc]], [[Saint-Médard-en-Jalles]], [[Toulouse]], [[Vernouillet (Yvelines)|Vernouillet]], [[Villepinte (Seine-Saint-Denis)|Villepinte]], eple "Christine de Pizan" nan [[Évreux]] ak [[Vitry-sur-Seine]] , yon kare nan [[Gravelines]], yon ale nan [[Bouliac]], [[Bourg-lès-Valence]], [[Carquefou]], [[Montlouis-sur-Loire]], [[Orléans]] , [[Saint-Michel-sur-Orge]] ak [[Saint-Nazaire]], ak yon depas nan [[Boulazac Isle Manoire]], [[La Roche-sur-Yon]] ak [[Lavoûte -sur -Loire]]<ref>{{Lyen web |langue=fr |title=adresse.data.gouv.fr |url=https://adresse.data.gouv.fr/ |site=agence.data.gouv .fr |konsilte sou=2021-10-25}}.</ref>;
* yon [[Kolèj an Frans|kolèj]] nan [[Perthes (Seine-et-Marne)|Perthes]] ([[Seine-et-Marne]]) osi byen ke yon kolèj nan [[Aulnay-sous-Bois ]]<ref name=":2" /> ;
*yon [[bibliotèk medya]] nan Poissy<ref>{{Lyen entènèt |title=Lakay |url=https://www.mediatheque-poissy.fr/ |site=mediatheque-poissy.fr |aksede nan=2021- 10 -25}}.</ref> ak yon [[bibliyotèk]] nan [[Vincennes]]<ref>{{Lyen entènèt |title=WEST Bibliyotèk Christine-de-Pisan {{!}} Bibliyotèk medya nan kè a nan vil Sid East-West |url=https://biblio.vincennes.fr/bibliotheque/bibliotheque-ouest-christine-de-pisan |site=biblio.vincennes.fr |accessed on=2021-10-25}} .</ref >.
*pwomosyon konsèvatè eta bibliyotèk yo nan [[Lekòl Nasyonal Syans Enfòmasyon ak Bibliyotèk|ENSSIB]] (DCB31, 2022-2023)<ref>{{Lyen web |langue=fr | title=DCB 31: Pwomosyon “Christine de Pizan”|date=26/01/2022|url=https://www.enssib.fr/actualites/dcb-31-promotion-christine-de-pizan |site=Enssib| konsilte le=25/12/2022 }}.</ref>

== Travay pa Christine de Pizan ==
[[Fichye:Le chemin de longue étude - BNF Fr1643 f1r.jpeg|vignette|Premye paj ''Long study path'' (anviwon 1401-1405), dekorasyon atribiye a [[Anastaise]].]]
[[File:Pisan lelivredestroisvertus.jpg|vignette|Christine de Pizan, twa Vètyè yo rale soti nan kabann li, ki refize repo li.]]

=== Lis travay ===

==== Powèm ====

* ''Yon santèn balad'', 1394-1399
* Divès powèm ("Balad nan yon fason etranj", "Rondeaux, Lays, Virelays, jwèt pou vann), 1399-1402"
* ''Balad divès mo'', 1402-1410
* ''Konplent renmen'', 1402-1410
* ''Yon santèn balad lover ak dam'', 1407-1410

==== Revizyon nan woman an koutwa ====
* ''Let pou Bondye Lanmou'', 1399
* ''Istwa Poissy'', 1400
* ''Liv Twa Jijman yo'', c. 1400
* ''Deba De Lovers'', c. 1400-1402
* ''The Tale of the Pastoure'', 1403
* ''[[Liv Vrè Lovers Duke a]]'', 1404-1405

==== Defans fanm ====

*''[[Liv Lèt Deba sou Romans Rose|Let Deba sou Romans Rose]]'', 1401
* ''The Tale of the Rose'', 1402
* ''[[Vil dam yo]]'', 1404-1405
* ''[[Liv twa bèl kalite yo pou ansèyman medam yo]]'', 1405
* ''Let bay Rèn Izabeau nan Bavaria'', 1405

==== Travay relijye ====

* Kenz Joyes Nostre Dame, 1402-1403
* ''Our Lady Our Lady'', 1402-1403
* ''Lapriyè Seyè nou an'', 1402-1403
* ''Sèt sòm alegorize yo'', 1409
* ''Let Prizon Lavi Imen'', 1416-1418, dedye a [[Marie de Berry]], Duchesse Bourbon, apre [[batay Azincourt]]<ref>[[Colette Beaune]] ak Élodie Lequain, "Marie de Berry ak liv yo", nan Anne-Marie Legaré, ed., "Liv ak lekti fanm an Ewòp ant Mwayennaj ak Renesans la", Turnhout, Brepols, 2007, p. 49.</ref>
* ''Lèd Kontemplasyon Pasyon an'', 1420

==== Filozofi moral ====

* ''Ansèyman moral'', 1398
* ''Pwovèb moral'', 1400-1401
* ''Epit Othea'', 1401
* {{Liv|title=[[The Path of Long Study|The Path of Long Study]]|year=1403|li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8449048s|prezantasyon an liy =https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/cc78472k}}
* {{Travay|title=[[Liv Chanjman Fortune a]]|ane=1403|nati travay=Maniskri - Ms 3172 |prezantasyon sou entènèt=https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/ cc839015|li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84514805}}
* ''Liv Prod'homie moun'', 1405-1406
* ''Liv Prudence'', 1406

==== Trete politik ====

* ''[[Liv Reyalite ak bon moral wa saj Charles V a|Liv reyalite ak bon moral wa saj Charles V a]]'', 1404
* ''Let pou Eustache Morel'', 1404
* ''L'Advision Christine'', 1405
* ''Liv Kò Polis la'', 1406-1407
* ''Liv la nan fe zam ak chevalerie'', 1410
* ''Lamantasyon yo sou mal yo an Frans'', 1410
* ''Liv lapè a'', 1412-1413
* ''Ditié Jehanne d'Arc'', 1429

=== Maniskri ===
* {{Travay|tit=Liv Mitasyon Fortune |ane=1404-1405|nati travay=Maniskri - ms. 494|location=Chantilly|editè=Condé Museum Library|sou entènèt prezantasyon=http://initiale.irht.cnrs.fr/codex/10487|li sou entènèt=https://bvmm.irht.cnrs.fr/consult /consult. php?mode=ecran&reproductionId=16078&VUE_ID=1404432&panier=false&carouselThere=false&nbVignettes=4x3&page=1&angle=0&zoom=&tailleReelle=}}.
* {{Liv|tit=San pwovèb moral|place=Paris|piblikatè=Bibliothèque Sainte-Geneviève|nati travay=Maniskri - ms. 2879|chapit=fol. 44|prezantasyon sou entènèt=http://www.calames.abes.fr/pub/ms/BSGC10672}}.

=== Edisyon ===
* Joël Blanchard ak Michel Quereuil (ed.), ''Liv reyalite ak bon moral wa Charles V saj la''; prezantasyon, nòt ak endèks pa Joël Blanchard; tradiksyon [nan [[Mwayen franse|Mwayen franse]]] pa Joël Blanchard ak Michel Quereuil, Paris, Pocket, 2013, 377 p.
* [[Maurice Roy (istoryen Renesans)|Maurice Roy]] (ed.), ''Travay powetik Christine de Pisan'', Paris, Firmin-Didot, 1886-1896.
* {{Liv|otè1=[[Mathilde Laigle]]|tit=Liv twa bèl kalite Christine de Pisan ak anviwònman istorik ak literè li yo|place=Paris|piblikatè=Honoré Champion|koleksyon=Bibliothèque du {{15th}} syèk|date=1912|bnf=37414862|li sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k1045t }}.
* Suzanne Solente (ed.), ''Le livre des Fais et bonnes meurs du sage roy Charles V'', Paris, H. Champion, 1936-1940.
* R. H. Lucas (ed.), ''Le livre du corps de police'', Jenèv, Droz, 1967, LX-216 p.
* Charity Cannon Willard (ed.), ''The Book of the Three Virtues'', edisyon kritik, entwodiksyon ak nòt pa Charity Cannon Willard, tèks etabli an kolaborasyon ak Eric Hicks, Paris, Honoré Champion, 1989.
* {{Liv|otè1=Gabriella Parussa|direktè1=wi|tit=Epistre Othea|koleksyon=Tèks literè franse|nimewo nan koleksyon=517|place=Geneva|editè=Librairie Droz|ane=1999|nati travay=Edisyon apre yon tèz doktora|prezantasyon sou entènèt=https://www.theses.fr/1995PA070079}}.
* {{Liv|otè1=Thérèse Moreau|responsablite1=dir. ak tradiksyon.|otè2=Eric Hicks|responsablite2=trad.|title=La Cité des Dames|editè=Stock|koleksyon=Mwayennaj|ane=2005|ane premye edisyon=1986|isbn=2-234-01989-3| bnf=34878792 |sudoc=005676835}}.
* Liliane Dulac (ed.), ''Desireuse de plus avant enquerre'', pwosedi konferans entènasyonal {{VIe}} sou Christine de Pizan, Paris, Honoré Champion, 2009. {{ISBN|978-2-7453- 1852 -7}}

== Nòt ak referans ==
=== Nòt ===
{{Referans|group="nòt"}}
=== Referans ===
{{Referans}}

== Gade tou ==
{{Lòt pwojè
|commons=Kategori:Christine_de_Pisan
|wikisource=Christine de Pisan
|wikiquote=Christine de Pisan}}

=== Bibliyografi ===
==== Bibliyografi an franse ====
* {{Liv|lang=fr|premye1=Françoise|ti non1=Autrand|otè lyen1=Françoise Autrand|tit=Christine dePizan|subtitle=yon fanm nan politik|location=Paris|editè=Fayard|ane=2009|total paj=506|isbn=978-2-213-63642-9 |prezantasyon sou entènèt=https://www.nonfiction.fr /article-3002-une_femme_en_politique.htm}}, {{li sou entènèt|link=https://www.brepolsonline.net/doi/abs/10.1484/J.LMFR.1.100815?journalCode=lmfr|texte= prezantasyon sou entènèt}} .
* Blanchard, Joël, "Liv reyalite ak bon moral nan wa saj Charles V la pa Christine de Pizan: Aristòt sipò pou angajman politik?" nan ''From Dante to Rubens: The committed artist'', anba direksyon Etienne Anheim ak Patrick Boucheron, Editions de la Sorbonne/French School of Rome, 2020, p.&nbsp;61-70
* Cerquiglini-Toulet, J., ''Christine de Pizan ak pouvwa non an'', nan: ''Le Moyen Français'' 75 (2014), p. 3-17.
* Mühlethaler, J.-Cl., ''Dezi ak sezi: soti nan otè a nan lektè a. Emosyon, ekriti ak lekti nan tan Christine de Pizan'', nan : ''Le Moyen Français'' 75 (2014), p.&nbsp;19-42.
* Parussa, G., ''Strategies of legitimation of authorial discourse: dialog, dialogism and polyphony in Christine de Pizan'', in: ''Le Moyen Français'' 75 (2014), p.&nbsp;43-65.
* Reno, Christine, ''Memwa Christine de Pizan nan maniskri li yo'', nan: ''Le Moyen Français'' 75 (2014), p.&nbsp;67-83.
* Jacques Roubaud, ''The Ballad and the wayal song'' (1997), Ed. Belles lettres, kol. Achitekti vèb la, {{ISBN|2-251-49007-8}}
* Rose Rigaud, ''Ide feminis Christine de Pisan'', Neuchatel, 1911.
* {{Liv|otè=Marie-Josèphe Pinet|tit=Christine de Pisan. 1364-1430. Etid biyografik ak literè|place=Paris|editè=Honoré Champion|ane=1927|bnf=31114797 |prezantasyon sou entènèt=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k122061n}}.
* Susanne Solente, ''Christine de Pisan'', ekstrè nan ''Istwa Literè Lafrans'', Volim XL, Pari, 1969.
* M. Albistur ak D. Armogathe, "Christine de Pisan ak feminis nan {{s-|XV}}", nan "Istwa feminis fransè depi Mwayennaj jiska jounen jodi a", Artigues-près-Bordeaux, 1977. , paj 53-67.
* M. Favier, ''Christine de Pisan. Muse nan tribinal souveren'', ed. Reyinyon, Lausanne, 1967.
* {{Liv|otè=[[Régine Pernoud]]|title=Christine de Pisan|editè=Calmann-Lévy|ane=1994|bnf=35739776}}.
* ''Deba sou Roman de la Rose'' (Christine de Pisan, Jean Gerson, Jean de Montreuil, Gontier ak Pierre Col), Edisyon kritik, entwodiksyon, tradiksyon, nòt [[Eric Hicks]], Slatkine Reprints, Jenèv, 1996.
* ''On the path of long study... Proceedings of the Orléans Conference, Jiyè 1995'', Tèks kolekte pa Bernard Ribémont, Paris, Honoré Champion, 1998.
* ''Nan domèn ekriti yo. {{IIIe}} Konferans entènasyonal sou Christine de Pisan, Lausanne, 18-22 jiyè 1998'', Etid rasanble epi pibliye pa Eric Hicks ak kolaborasyon Diego Gonzalez ak Philippe Simon, Paris, Honoré Champion, 2000.
* Simone Roux, ''Christine de Pizan. Fanm nan tèt, dam nan kè'', ed. Payot & Rivages, Paris, 2006.
* {{Liv|otè=Raymond Thomassy|title=Redaksyon sou ekriti politik Christine de Pisan: apre yon avi literè ak moso ki pa pibliye|editè=Debécourt|ane=1838|bnf=36180120|li sou entènèt=https :// gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k725337}}.

==== Bibliyografi an Angle ====
* Lula McDowell Richardson, ''The Forerunners of Feminism in French Literature of the Renaissance from Christine de Pisan to Marie de Gournay'', Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1929.
* Enid McLeod, ''The Order of the Rose: The Life and Works of Christine de Pizan'', Totowa, NJ: Rowmann and Littlefield, 1976.
* Charity Cannon Willard, ''Christine de Pizan: lavi li ak travay'', New York: Persea Books, 1984.
* Charity Cannon Willard, ''Christine de Pizan kòm pwofesè'', 1991.
* Earl Jeffrey Richards (ed.), ''Reinterpreting Christine de Pizan'', Athens, GA: University of Georgia Press, 1992.
* Alan Farber, ''Christine de Pizan and Establishing Female Literary Authority'', 2003.
* Ripley Dore, ''Christine de Pizan: An Illuminated Voice'', 2004.
* Bonnie Birk, ''Christine de Pizan ak sajès biblik: yon pwen de vi feminis-teolojik'', Milwaukee: Marquette University Press, 2005.
* Karen Green, Constant Mews, ''Healing the Body Politics: The Political Thought of Christine de Pizan'', Participation, Bèljik: Brepols, 2005.
* Walters, L. J., ''The Queen's Manuscript (London, British Library, Harley 4431) as a Monument to Peace'', nan: ''Le Moyen Français'' 75 (2014), p.&nbsp;85-117.

==== Atik ====
* Bernard Ribémont, "Opinyon Christine de Pisan sou jèn yo", nan ''Cahiers de recherche medievales ({{XIIIe}}-{{XVe}} s.)'', {{number|7}}, 2000 , {{p.|225-260}}.
* Barbara K. Altmann, "Christine de Pisan, Premye Dam nan Mwayennaj," nan "Contexts," ed. Kennedy, 17-30.
* Rosalind Brown-Grant, "Christine de Pizan kòm yon defansè fanm," nan "Casebook," ed. Altmann, 81-100.
* {{Atik|otè1=Claire Le Brun-Gouanvic|title=Christine de Pizan ak batiman vil etènèl la|te mouri odique=[[Etid franse]]|volume=37|number=1|date=2001|li sou entènèt=https://doi.org/10.7202/008841ar|pages=51-65}}

=== Emisyon ===
* {{see online|langue=fr|lien=https://www.arte.tv/fr/videos/090626-007-A/cherchez-la-femme-7-30/|texte=Chache fanm nan! (30/7) Christine de Pizan - Literati nan Mwayennaj|dat=17 janvye 2023}}, seri stop motion pa Julie Gavras (2021), Arte, dire {{èdtan|0|04}}.
* ''[https://www.radiofrance.fr/franceculture/podcasts/sans-oser-le-demander/pourquoi-lire-christine-de-pizan-celle-qui-imaginait-au-moyen-age-une- cite-sans-homme-3363827 Poukisa li Christine de Pizan, moun ki te imajine, nan Mwayennaj, yon vil san gason?]'' [[Kilti Frans]], ''San Oze Mande'', Géraldine Mosna- Savoye, 17 me 2023

=== Atik ki gen rapò ===
* [[Fanm noblès yo]]
* [[Literati franse nan Mwayennaj la]]
* [[literati medyeval franse]]

=== Lyen ekstèn ===
* {{Lyen Web|lang=en|title=Christine de Pizan: Making of the Queen's Manuscript|site=pizan.lib.ed.ac.uk|url=http://www.pizan.lib.ed.ac .uk|piblikatè=Edinburgh University Library}}.
* {{Lyen Entènèt|title=Paj Akèy|url=https://societechristinedepizan.wordpress.com|site=Christine de Pizan Sosyete Entènasyonal (branch Ewopeyen an)}}.
* {{Web link|lang=en|title=Powèm ak tèks sou sit Pwojè Gutenberg|site=Project Gutenberg|url=http://www.gutenberg.org/author/christine+de+pisan}}.
* {{Lyen Web|title=Christine de Pisan|sit=Arlima (Achiv Literati Mwayennaj)|url=http://www.arlima.net/ad/christine_de_pizan.html}}.
* {{Lyen Web|title=Bibliyografi travay Chistine de Pizan|otè=Ulrich Harsch|site=Bibliotheca Augustana|url=http://www.fh-augsburg.de/~harsch/gallica/Chronologie/15siecle/ Christine /chr_intr.html}}.
* {{Lyen Web|title=Christine de Pizan |Dokiman nati=Fichiye tematik|sit=Gallica - BnF|url=https://gallica.bnf.fr/html/und/manuscrits/christine-de-pizan}}.

{{DEFAULTSORT:Christine de Pisan}}
[[Kategori:Powèt franse nan 14yèm syèk la]]
[[Kategori:Powèt fransè 15yèm syèk la]]
[[Kategori:Ekriven nan lang franse medyeval]]
[[Kategori:Ekriven Italyen ki pale franse]]
[[Kategori:Kwonik franse nan Mwayennaj la]]
[[Kategori:Istoryen franse nan 15yèm syèk la]]
[[Kategori:Ekriven lèt franse]]
[[Kategori:Nesans nan Venice]]
[[Kategori:Nesans an 1364]]
[[Kategori:Lamò nan 1430]]
[[Kategori:Lamò nan Poissy]]
[[Kategori:Lamò nan laj 70 an]]
[[Kategori: Pwotofeminis]]
[[Kategori:Filozòf feminis]]
[[Kategori:Aktif pou dwa fanm]]
[[Kategori:Pyonye nan literati]]
[[Kategori:Ekriven franse nan 15yèm syèk la]]
[[Kategori:Filozòf franse 15yèm syèk la]]
[[Kategori:Romanye franse depi 15yèm syèk la]]
[[Kategori:Poligraf]]