Gade kòd pou Borinaj

{{kolektivite tèritoryal
 | non =  Borinaj 
|imaj=
 |koodone_lat=50° 26′ nò
|koodone_lon=, 3° 50′ ès
 | peyi = Belgique
|zòn= Rejyon wallonne
 |kat_jewografik=Belgium adm location map.svg
}} 

'''Borinaj''' se yon rejyon Bèljik nan rejyon Walon ki sitiye nan pwovens Hainaut, nan lwès ak sidwès vil Mons. Li pwolonje nan [[Fwontyè ant Bèljik ak Lafrans|Fwontyè Franco-Bèljikik]], nan pwent lwès Sillon Sambre-et-Meuse.
Rejyon an se yon ansyen sit min ki te pwodwi yon fwa chabon nan afloraman an, patikilyèman nan Forè Charbonnière. Venn yo te pwolonje pi lwen pase fwontyè Franco-Bèlj la, ak sou bò franse a, chabon an te lokalize pi fon, sifas la te kouvri ak sediman siperyè. Teknoloji te tèlman evolye ke eksplwatasyon min chabon konsiderab te fè rejyon sa a youn nan bèso revolisyon endistriyèl la apre Angletè.

Depi [[Fizyon minisipalite yo nan Bèljik|fizyon minisipalite yo]] an 1977, rejyon istorik la bay non li yon distri administratif ki gen ladan [[Mons]] epi yo rele [[distri administratif Mons-Borinage|Mons-Borinage]]. Distri sa a se {{nobr|13 komin}}: [[Boussu]], [[Colfontaine]], Dour, Frameries, Hensies, Honnelles , Jurbise, Lens (Bèljik)Lens, Mons, Quaregnon, Quévy, Quiévrain ak Saint-Ghislain<ref name="MBo">[http://archive.wikiwix.com/cache/20180505152147/http://www.monsborinage.com/ Mons-Borinage], pòtal distri Mons.</ref>,<ref name="hon">[https://popups.uliege.be/0770-7576/index.php?id=3053&file=1 Yon rejyon ki gen yon tradisyon endistriyèl: Mons - Borinage] , Myriam Honorez, Bilten Sosyete Jeyografik Liège, 1994, {{p.|85}}.</ref>.
{{Anpil imaj
  |image1 = Vue Terril Crachet (Frameries).jpg
  | image2 = Vue de Frameries, rue de Grande Bretagne.jpg
  | image3 = Vue de Wasmes.jpg
  | image4 = Vue de Pâturages (Colfontaine).jpg
}}
== Toponimi ==
Mo ''borain'' ateste omwen depi 17yèm syèk la. Anviwon 1645 nou jwenn nan Mons yon kay ki te gen siy "Aux trois borennes", e an 1655, yon rapò tribinal mansyone yon "kar de borain"<ref name=":1">{{Atik|author1 =Maurice-Aurélien Arnould. |titre=Istwa Borinage|subtitle=Revizyon anyèl komisyon wayal Bèlj pou Fòlklò a|périodique=tradisyon vallon|volim=6|tit volim=Hainault|plas=Bruxèl|editè=Jean -Pierre Ducastelle|date=1989|paj =24-26}}</ref>. ''Borain'' se tou mansyone nan 1673 ak 1680 nan demann konsènan komès la chabon ak navigasyon sou Haine la. Zak konsesyon pou min chabon Bois-du-Luc ki gen dat 20 out ak 17 desanm 1685 fè fas ak itilizasyon ki te fèt nan Borinaj<ref name=":2">{{Ouvraj|author1=Gonzalès Decamps|title=Memwa istorik sou orijin ak devlopman endistri chabon nan basen Couchant de Mons|passage=98|publisher=Dequesne-Masquillier|date=1879|read online=https://books.google.be/books?id =iN2Sp7SLOUEC}}</ref>. [[Fichye:Détail de " Carte figurative levée á la vue, ayant pris les justes distances de l'un des objets à l'autre, et marquée de différents projets des chaussées pour le transport du charbon de terre de Mons à Tournay par Ath".png|vignette| Detay nan yon kat ki soti nan premye mwatye nan s-XVIII. Yo enkli non "Bourinaj" la]].
An 1789, chapit Sainte-Waudru te anboche "borennes" pou pote brik ki t ap itilize pou travay legliz Nimy<ref name=":1" />. Sou yon kat jeyografik figire ki soti nan premye mwatye 18tyèm syèk la, rejyon sid Mons ki koresponn ak Borinage jodi a dekri kòm "Bourinnage kote yo jwenn chabon [sic. ]"<ref>{{Lien web|author=V. de Bauffe |titre=Fè kat jeyografik parèt pou wè, li te pran distans ki kòrèk la soti nan youn nan objè yo ak lòt la, epi li te make ak diferan pwojè wout pou transpò chabon soti Mons nan Tournay atravè Ath, trase pa Kolonèl V. de Bauffe. , nan premye mwatye 18yèm syèk la |url=http://www.cartesius.be/geoportal/catalog/search/resource/ details.page?uuid=%7B52FD59BF-37C5-4F45-8A36-F3FFFC2A5229%7D |sit =www.cartesius.be |accessed on=2022-12-21}}</ref>.
Antoine Gosse (1744-1794), yon istoryen ki soti Saint-Amand ki te viv nan 18yèm syèk la, te rapòte nan epòk li ke ''Borinage'' se yon tèm ki "dènyèman nou te itilize [...] pou deziyen peyi yo rete [Borains yo]", kenbe sepandan ke mo ''borain'' te gen plis ansyen orijin<ref name=":1" />.
''Borain'' egziste tou kòm yon ti non.
Etimoloji ''Borinaj'' se fènwa ak sijè a nan plizyè ipotèz.
* Resanblans fonetik fòm ''Bourinnage'' ak vèb 'bourrer' te kapab endike yon etimoloji komen. Mo sa a sanble tou ak vokabilè min. An 1926 yo te bay li siyifikasyon an: "Egzekite tamping nan yon twou eksplozyon"<ref>{{Ouvraj|otè1=Jean Cahen, Edmond Bruet|title=Carrières, plâtriers, carrières adwaz|pasage=79|location=Paris| publisher =Librairie J.B. Baillière et Fils|date=1926}}</ref>
* An 1805, ''borin'' te defini nan ''Nouveau Dictionnaire François-Anglois'' kòm "moun ki pran chabon ki sou tè a soti nan min la"<ref>{{Ouvraj|otè1=Louis Chambaud| title= Nouvo Diksyonè Fransè-Angle & Angle-François|volume=1|location=London|publisher=Cadell & Davies|date=1805|li sou entènèt=https://books.google.be/books?id=0MtHAQAAMAAJ}} </ref>.
An 1850, Arthur Dinaux te gen rapò ak ''borain'' ak ''Bures'' nan rejyon Liège, yon pi ki te itilize pou fè ekstraksyon chabon. ''Borain la'' vin tounen "nonm ki travay nan biwo a"<ref name=":0">{{Ouvraj|author1=Arthur Dinaux|title=Achiv istorik ak literè nan Nò Lafrans ak Sid la nan Bèljik|passage=127|location=Valenciennes|publisher=Bureau des Archives, rue de la Nouvelle Hollande, 7 bis|date=1850|total pages=569|li sou entènèt=https://books.google.be/books ?id =LPVAAAAAcAAJ|accessed=22 desanm 2022}}</ref>. Gonzalès Decamps demanti etimoloji sa a, li fè konnen ''bures'' yo te itilize nan lòt basen min san yo pa te parèt mo ''borains'' oswa ''borinage'' la, li fè remake tou ke minè Borinaj yo ta sèlman kòmanse. sèvi ak mo ''bure'' ki soti nan fen {{s-|XVIII}}<ref name=":2" />.
Ki te site pa Arthur Dinaux, Louis L'Évêque de la Basse-Moûturie pote ansanm, nan 19yèm syèk la, ''Borain'' soti nan Olandè ''boer'' (agrikiltè)<ref name=":0 " />.
* An 1880, Eman Martin te sòti ''Borinage'' apati yon rasin jèrmanik, sa ki te pote li mòfolojikman ak leksikal pi pre Alman ''bohren'', angle ''to bore'' ak Olandè ''booren'', sa vle di. fouye<ref>{{Atik|author1=Eman Martin|title=Kisa Borinage vle di ak kote mo sa a soti|périodique=Le Courrier de Vaugelas|date=15 janvye 1880|url=https: //books.google .be/books?id=YYI-AAAAYAAJ|pages=5}}</ref>.
* Anviwon 1990, Pierre Ruelle te pwopoze lyen ''Borin'' ak mo ''Bourain'', ki te ateste an 1680 nan Floreffe, ki t ap vin yon prè nan men ''boer'' Flamand, jan Louis L'Évêque te sijere. de Basse-Moûturie<ref>{{Ouvraj|non1=Luc|ti non1=Courtois|titre=Non lari Louvain-la-Neuve: yon nouvo vil nan Wallonie: modènite ak rasin|editè=Pierre-Marie Walloon Foundation ak Jean-François Humblet|date=1999|isbn=2-9600072-2-0|isbn2=978-2-9600072-2-0|oclc=52004366|li sou entènèt=https://www.worldcat.org/oclc /52004366|accessed on=2023-01-03}}</ref>

==Referans==
<references />
[[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]]