Gade kòd pou Anpè

'''Anpè''' (senbòl '''A''') se [[inite mezi]] [[Sistèm Inite Entènasyonal]] [[Kouran elektrik#Entansite kouran|entansite elektrik koura an]]<ref name="bip">[http://www.bipm.org/fr/publications/si-brochure/ampere.html Inite kouran elektrik (ampere)], [[BIPM]], 2014 (aksè 14 mas 2017).</ref>, sa vle di yon mouvman chaj elektrik.

Yon kouran yon anpè koresponn ak transpò yon [[chaj elektrik]] yon [[koulon]] pou chak [[Segond (tan)|segond]] atravè yon materyèl (seksyon fil, [[elektwolit]], vakyòm). tib{{elatriye}}).

Inite sa a dwe non li a [[André-Marie Ampère]], ki gen teyori [[elektwodinamik]] te kontribye anpil nan nesans teyori [[elektwomagnetis]] [[James Clerk Maxwell| Maxwell]]. Se poutèt sa, mo "ampere" a se yon [[onomasticism]].

== Definisyon ==
=== definisyon 1948===
[[Komite Entènasyonal Pwa ak Mezi]]te bay definisyon anpè a an 1948 konsa: {{sitasyon blok|Yon anpè se entansite yon [[Kouran elektrik|kouran]] konstan ki, si li se kenbe nan de [[Kondiktè (fizik)|kondiktè]] lineyè ak paralèl, ki gen [[Longè|longè]] enfini, ki gen seksyon neglijab epi ki separe pa yon [[mèt]] nan [[Vakyòm (fizik)|vakyòm]], pwodui ant de kondiktè sa yo yon [[Fòs (fizik)|fòs lineyè]]ki  egal a {{unit|2|[[newton (inite)|newton]] pou chak mèt}}<ref name=" bip"/>.|e=-7}}

=== Redefinisyon yo prevwa an 2012 ===
Nan 2012, yo te konsidere redefinisyon an ampere nan de fason<ref>[https://web.archive.org/web/20180917004032/http://www.metrologie-francaise.fr/fr/si/futur-si.asp Tan kap vini an nan SI.], sou metrologie-francaise . fr (aksede 12 oktòb 2012).</ref>:
* soti nan [[volt]]: itilize [[Josephson konstan]] K{{ind|J}} ≡ {{unit|483597.891|[[Hertz (inite)|GHz]]/[ [Volt|V]]} } ;
* soti nan [[ohm (inite)|ohm]]: lè l sèvi avèk [[von Klitzing konstan]] R{{ind|K}} ≡ {{unit|25812.808|[[Ohm (inite)|Ω]]}}, lè w mezire [[elektron]] aktyèl la pou chak elektwon (chaj yon elèktron te note q = {{unit|1.602176487|[[Coulomb|C]])|e=-19 }}.

Sepandan, konsistans de apwòch sa yo ("volt - ohm - anpè" triyang metrolojik) poko demontre ak nivo presizyon vle a.

=== Redefinisyon ki kenbe an 2019 ===
Nan dat {{dat-|20 me 2019}}, definisyon sa a antre anvigè:

:Anpè a, senbòl A, se inite SI kouran elektrik la. Li defini lè w pran valè nimerik fiks [[chaj elemantè]], epi, egal a {{inite|1.602176634 e-19 C}}, inite egal a {{inite|As}}, [[ Dezyèm (tan)|dezyèm]] yo defini kòm yon fonksyon Δν<sub>Cs</sub><ref>{{Liv|lang=Fransè ak Anglè|otè1=Komite Entènasyonal Pwa ak Mezi (kolektif)|tit=Entènasyonal la. system of units|pasaj=paj 20|location=Sèvres (Frans, 92)|editè=Biwo Entènasyonal Pwa ak Mezi - BIPM|dat=2019 - 9yèm edisyon|total paj=218|isbn=978-92-822 -2272 -0}}</ref>.

== Egzanp ==
* {{unit|1|[[femto|f]]A}}: lòd grandè kouran minimòm yon [[elektwomèt]] laboratwa kapab mezire;
* {{unit|100|[[pico|p]]A}}: lòd grandè aktyèl minimòm ki ka mezire pa yon [[miltimèt komèsyal]];
* {{unit|2|[[Mikwo (prefiks Sistèm Entènasyonal la)|µ]]A}}: mont kristal likid<ref group="alpha">Èske se yon otonomi {{nimewo|10|ane}} ak yon batri {{unit|96|mAh}}.</ref> ;
* {{unit|1|[[milli|m]]A}}: aparèy pou tande nan zòrèy<ref group="alpha">Se yon otonomi {{number|4|jou}} ak yon batri {{ unit|105|mAh}}.</ref> ;
* {{unit|10|A}}: {{unit|2300|W}} bouyi elektrik ki mache ak {{unit|230|V}};
* {{unit|15|A}}: maksimòm kouran ki soti nan yon priz estanda NEMA-15 {{unit|120|volt}} nan Amerik di Nò;
* {{unit|16|A}}: kouran maksimòm nan yon priz elektrik estanda kontinantal Ewopeyen an;
* {{unit|500|A}}: kouran maksimòm tipik nan yon batri otomobil plon-asid;
* {{inite|871|A}}: kouran maksimòm yon kab antere [[Gwo vòltaj|wo vòltaj A]] (seksyon kondiktè {{inite|10|cm|2}}).

== Pwosedi pou mezire ==
=== Mezi ki mande ensèsyon nan kous la ===
; Anpèmèt: Pou yon kouran dirèk, mezi aktyèl la pa yon ammeter (oswa fonksyon ammeter yon [[miltimèt]]) jwenn lè w mete yon rezistans elektrik kalibre ''R'' nan sikwi a ki fè li posib pou transfòme. [[kouran elektrik|kouran]] nan [[vòltaj elektrik]] ''V'' nan tèminal li yo. Kouran an jwenn pa [[lwa Ohm]] nan ''{{nobr|1=I = U/R}}''.

; Galvanomèt: [[Galvanomèt|galvanomèt ak ankadreman mobil]] se yon sistèm ki enplike yon bobin kote kouran an dwe mezire, yon leman pèmanan ak yon sous retou ki gen deformation ki reflete fòs leman an egzèse sou fluent la.

; Elektwomèt: [[elektwomèt]] modèn yo baze sou yon anplifikatè kouran elektwonik. Kontrèman ak miltimèt, yo enpoze yon gout vòltaj prèske konstan epi yo pa pwopòsyonèl ak aktyèl la.<br/>Ansyen elektwomèt mezire chaj la akimile, aktyèl la te dedwi kòm varyasyon nan chaj la pou chak inite tan.

=== Mezi chan mayetik pwodwi ===
==== Pens anpèmetrik ====
[[File:Pince ampèremétrique.jpg|thumb|dwat=.5|[[Multimeter]] ak kranpon mèt.]]
Yon [[ens anpèmetrik]] la baze sou yon sikwi mayetik ([[fè mou]], [[ferit (seramik fewomayetik)|ferit]] {{elatriye}}) ki fèmen alantou fil kouran altènatif la travèse ke nou vle mezire. Nou jwenn yon transfòmatè aktyèl ki prensipal la konsiste de yon sèl vire (kondiktè sou ki mezi a fèt) ak segondè ki blese andedan pens la gen yon kantite {{nobr|vire n }} enpòtan, pa egzanp {{ nobr|1=n = 1000}}. Yon kouran {{nobr|n fwa}} pi ba pase nan prensipal la Se poutèt sa koule nan segondè a, epi li se aktyèl sa a ki mezire ak yon anpèmèt entèn (otonòm kranpon aktyèl) oswa ekstèn (sond aktyèl). Segondè a jeneralman fèmen sou yon shunt (rezistans kalibre); nou dedwi apati vòltaj la nan tèminal li yo aktyèl segondè, epi kidonk kouran prensipal la ({{nobr|n fwa}} pi wo). Nou konsa jwenn nan pwodiksyon an yon vòltaj enstantane pwopòsyonèl ak aktyèl la enstantane pase nan machwè yo nan pens yo.

Aparèy la baze sou endiksyon elektwomayetik, li ka sèlman mezire kouran altènatif, ki pwovoke varyasyon flux nan espas lè a ([[Lenz-Faraday lwa]]); an vire sa ki lakòz sikilasyon an nan yon kouran nan segondè a. Pou mezire sond ki pèsistans yap ogmante jiska se nan aktyèl, menm prekosyon yo dwe obsève ak tradisyonèl transformateurs aktyèl yo: segondè a pa dwe janm louvri otreman izolasyon likidasyon an ap kraze ak detwi. Manifakti a ka entegre, pou objektif sa a, yon Clipper vòltaj (pa egzanp yon [[Transil Dyòd]]).

==== Sonde efè Hall ====
[[Efè Hall]] sond yo jeneralman [[mèt kranpon|mèt kranpon]] ki mezire dirèkteman [[champ mayetik]] ki te kreye pa kouran an. Yo ka itilize pou mezire tou de kouran dirèk ak kouran altènatif.

Prensip la anpil nan [[efè Hall]] pwodui yon vòltaj pwopòsyonèl ak entansite a nan jaden an mayetik travèse espas sa a lè a, ki se trè pratik nan fòma ak ekspozisyon. Men, gen yon pwoblèm: kous la mayetik sijè a saturation, ak mezi a pa ka lineyè sou yon anplitid mezi gwo.

Machwa ki fèmen ba semi-conducteurs yo bay yon likidasyon (ki gen {{nobr|N{{ind|2}} vire}}) ki mache ak yon dèlko kouran entèn entansite I{{ind|S}}. Prensip la se jan sa a: dèlko aktyèl la, kontwole pa vòltaj la Hall, pral pwovoke nan espas sa a lè a yon jaden mayetik egal nan modil ak opoze nan agiman nan jaden prensipal la, ki soti nan aktyèl la yo dwe mezire I{{ind|P }}. Lè vòltaj Hall la disparèt, de jaden yo gen anplitid egal.

Vreman vre, tankou nan yon transfòmatè, nou gen {{nobr|1=N{{ind|1}}.I{{ind|P}} = N{{ind|2}}.I{{ind|S}} }}. Lè sa a, li ase pou mezire entansite aktyèl la I{{ind|S}} ki nesesè pou anile vòltaj Hall la konnen I{{ind|P}}: nou gen {{nobr|1=I{{ nd |P}} = mwen{{ind|s}}.N{{ind|2}}/N{{ind|1}}}}, sa vle di ''{{nobr|1= mwen{{ind|p}} = I{{ind|s}}.N{{ind|2}}}}'' depi ekspozisyon kranpon aktyèl la koresponn ak yon sèl pasaj kondiktè a pou mezire nan machwè yo <ref group="alpha ">Sepandan, ou ka fè plizyè vire pou ogmante rezolisyon an: Lè sa a, ou dwe divize valè li pa kantite vire pou konnen valè reyèl la.</ref>.

Prensip sa a mande pou plis elektwonik, premyèman akòz prezans adisyonèl nan dèlko aktyèl la kontwole, ak dezyèmman paske li nesesè pou mezire yon aktyèl (I{{ind|S}}) epi yo pa yon vòltaj. Men satopoloji ou a gen yon avantaj enkontournabl: ''kèlkeswa valè I{{ind|S}}, jaden mayetik ki domine nan espas lè a se zewo''<ref group="alpha">Lefèt ke w chwazi N {{ ind|2}} gwo pèmèt, pou yon kouran bay yo mezire, diminye nan menm kantite valè a nan I{{ind|s}}, kouran konpansasyon, kidonk yon likidasyon ki fèt ak yon gwo kantite vire ak yon gwo kantite vire. ti seksyon.</ref>. Sa a rezilta nan linearite ekselan, kèlkeswa aktyèl la yo dwe mezire. Nou di ke detèktè efè Hall la ''konpanse'', topoloji sa a te deziyen pa ekspresyon "''{{lang|en|bouk fèmen}}''" nan lang angle (literalman "bouk fèmen", konpansasyon jaden an yo te kontwole pa vòltaj la Hall).

==== Néel efè sonde ====
[[Néel efè aktyèl detèktè|Néel efè sond la]] se detèktè aktyèl ki ka nan fòm lan nan yon bouk ouvèti ak fleksib oswa yon Capteur busbar epi ki mezire [[champ mayetik la]] ki te kreye pa prensipal aktyèl la ap sikile nan la. kondiktè. Yo ka mezire kouran altènatif ak aktyèl dirèk, ak yon wo nivo de presizyon, ki konparab ak sa yo ki nan mezi ki mande pou ensèsyon nan kous la.
== Miltip ak soumiltip ==
[[File:Ampere portrait at the Musee Poleymieux.jpg|alt=|centered|vignette|Pòtre yon jèn Ampère, ki te kenbe nan [[Mize Ampère]].]]
{| class="wikitable sortable alternance"
|+ Miltip anpè a
|-----
! 10{{exp|N}}
! Non
! Senbòl
! Nimewo<ref group="alpha">[[Echèl long ak kout|echèl long]] yo itilize isit la se referans nan peyi ki pale franse, sitou an Frans, Kanada, ansanm ak jeneralman an Ewòp (eksepte nan Grann Bretay ) .<br />Ozetazini, Brezil, Grann Bretay ak lòt peyi ki pale angle yo itilize prensipalman [[Echèl long ak kout|echèl kout]] (eksepte Kanada).</ref>
|-----
| 10{{exp|30}} || quettaampère ||QA|| Quintillion
|-----
| 10{{exp|27}} || ronnaampère ||RA|| Quadrilliard
|-----
| 10{{exp|24}} || yottaampère ||YA|| Quadrillion
|-----
| 10{{exp|21}} || zettaampère ||ZA || Trilliard
|-----
| 10{{exp|18}} || exaampère ||EA || Trillion
|-----
| 10{{exp|15}} || pétaampère ||PA || Billiard
|-----
| 10{{exp|12}} || téraampère ||TA || Billion
|-----
| 10{{exp|9}} || gigaampère ||GA || Milliard
|-----
| 10{{exp|6}} || mégaampère ||MA || Million
|-----
| 10{{exp|3}} || kiloampère ||kA || Mille
|-----
| 10{{exp|2}} || hectoampère ||hA || Cent
|-----
| 10{{exp|1}} || décaampère ||daA|| Dix
|-----
| 10{{exp|0}} || ampère ||A|| Un
|-----
| 10{{exp|−1}} || déciampère ||dA|| Dixième
|-----
| 10{{exp|−2}} || centiampère ||cA|| Centième
|-----
| 10{{exp|−3}} || milliampère ||mA|| Millième
|-----
| 10{{exp|−6}} || microampère ||μA|| Millionième
|-----
| 10{{exp|−9}} || nanoampère ||nA|| Milliardième
|-----
| 10{{exp|−12}} || picoampère ||pA|| Billionième
|-----
| 10{{exp|−15}} || femtoampère ||fA|| Billiardième
|-----
| 10{{exp|−18}} || attoampère ||aA|| Trillionième
|-----
| 10{{exp|−21}} || zeptoampère ||zA|| Trilliardième
|-----
| 10{{exp|−24}} || yoctoampère ||yA|| Quadrillionième
|-----
| 10{{exp|−27}} || rontoampère ||rA|| Quadrilliardième
|-----
| 10{{exp|−30}} || quectoampère ||qA|| Quintillionième
|-----
|}

== Nòt ak referans ==
=== Nòt ===
{{Referans|group=alpha}}

=== Referans ===
{{Références}}

=== Lyen deyò===
* {{Autorité}}
* {{Bases}}
* {{Dictionnaires}}
* [[Biwo Entènasyonal Pwa ak Mezi|BIPM]]: [http://www1.bipm.org/fr/si/si_brochure/chapter2/2-1/ampere.html ''Inite kouran elektrik (ampere)' '']
* [http://www.ampere.cnrs.fr/parcourspedagogique/zoom/unitelec/borvon/index.php ''Istwa lontan inite elektrik yo'']

[[Kategori:Inite SI debaz]]
[[Kategori:Inite mezi elektwomayetik]]
[[Kategori:Inite mezi yo rele apre yon moun]]
[[Kategori:André-Marie Ampère]]