Fanmi
| Ede nou soutni yon pwojè diksyonè kreyòl, yon kreyasyon lib : |
 Wiksyonè kreyòl
|
Fanmi se yon ti gwoup moun tankou papa ak manman ak timoun yo.
Fanmi an se:
nan sans laj: tout moun ki gen yon relasyon oswa afinite ak sijè a[1];
nan sans strik: yon moun oswa yon koup ak pitit yo k ap viv anba menm do-kay[2].
Se yon kominote moun ki egziste nan tout sosyete imen, dapre antwopològ Claude Lévi-Strauss. Li gen yon domisil e li kreye ant manm li yo yon obligasyon moral solidarite materyèl (ant mari oswa madanm, sou yon bò, ak ant paran ak pitit, sou lòt), ki gen entansyon pwoteje yo ak ankouraje sosyal, fizik ak afektif yo.
Etimoloji
Dapre Engels "Famulus" vle di "esklav domestik" ak familia a se seri esklav ki fè pati menm gason an. Toujou nan epòk Gayis fanmi an, "id est patrimonium" (ki vle di pati nan eritaj) te lèg pa testaman. Ekspresyon an te envante pa Women yo nan lòd yo deziyen yon nouvo òganis sosyal ki gen tèt li te kenbe anba otorite patènèl Women an, madanm nan, timoun yo ak yon sèten kantite esklav, e li te gen, sou tout nan yo, dwa pou lavi ak lanmò[3].
Karakteristik
Jeneyaloji ak limit
Gran sè a
travay W. Bouguereau - 19yèm syèk.
Fanmi an esansyèlman defini pa lyen fanmi yo (relasyon fanmi) detèmine pa jeneyaloji fanmi an. Nosyon sa a aplike nan sans laj, pou yon moun bay nan yon moman bay, pou tout moun ki gen yon relasyon familyal ak li ak mari oswa madanm li. Yon timoun adopte ka refere a fanmi adoptif li (omwen paran adoptif li, ki te elve li) ak fanmi "byolojik" li, refere li a fanmi kote li te fèt (paran byolojik yo se paran li).
Pou administrasyon an, fanmi an se inite debaz ki fòme ak omwen de moun, ki gen ladan yon paran oswa yon koup, ak nenpòt timoun k ap viv avèk yo[2]. Lè gen yon sèl paran, nou pale de yon fanmi yon sèl paran. Lè tout oswa yon pati nan timoun yo soti nan sendika anvan yo, nou pale de yon fanmi melanje. Lè kantite timoun enpòtan, nou pale de yon gwo fanmi.
Tradiksyon
- Lòt kreyòl:
- Franse: famille
- Angle: family
- Alman: Familie
- Panyòl: familia
Etimoloji
Mo fanmi nan soti nan lang franse a (famille) ki soti nan yon mo laten (familia).