Fwontyè ant Repiblik dominiken ak Ayiti
Fwontyè ant Ayiti ak Repiblik Dominikèn se fwontyè ki separe sou yon aks nò-sid, zile Ispanyola ant de (2) eta sa yo.
Istwa[modifye | modifye kòd]
Li te fèt nan divizyon zile a Ispanyola ant Lafrans ak Espay, ofisyèlman pa Trete nan Ryswick nan 1697, fwontyè a ant de (2) koloni yo pa te gen defini ofisyèl. Pandan peryòd kolonyal la, metwopòl yo te siyen plizyè konvansyon avèk entansyon pou detèmine li, an patikilye, trete Aranjuez nan lane 1777 ak nan Basle nan lane 1795 ki pa te pote okenn solisyon a pwoblèm lan. Nan 19yèm syèk a, liy fwontyè a disparèt plis pase yon fwa pandan envazyon yo, oswa tantativ pou okipe teritwa dominiken pa Franse yo (pandan Revolisyon an ak Premye Anpi a), lè sa a ayisyen. Aprè plizyè konvansyon abitraj san siksè ant de (2) peyi yo ak yon tantativ nan konsilyasyon Pap Leo XIII an 1901, li te fòmèlman defini (anba aji yo nan peyi Etazini ki okipe Ayiti soti nan 1915 rive 1934 ak Repiblik Dominikèn ant 1906 ak 1924) pa Trete sou 21 janvye 1929 siyen nan Pòtoprens pa prezidan yo, Horacio Vásquez ak Louis Bornó.
Sa a te konplete :
- pa akò 17 fevriye 1935 siyen tou nan Pòtoprens pa prezidan Sténio Vincent ak Rafael Leónidas Trujillo Molina, gen entansyon rezoud diskisyon yo nan delimite fèt kòm yon rezilta nan premye konvansyon an ;
- pa Pwotokòl la Lòt nan 9 mas 1936 siyen pa menm prezidan yo nan kapital ayisyèn an.
An 1937, nan enpilsyon Prezidan Rafael Trujillo, lame dominikèn an angaje nan yon reyèl netwayaj etnik kont Ayisyen etabli sou bò dominiken fwontyè a. Trujillo pè pou presyon demografik ke peyizan ayisyen an pa gen tè nan zòn fwontyè a pral mete entegrite teritoryal nan peyi a.[1] Apeprè 20,000 Ayisyen souvan fèt lokalman asasinen[2],[3].
Wout[modifye | modifye kòd]
Se konsa, fikse pa akò ki sot pase yo, ki soti nan nò ale nan sid :
- Li kòmanse soti nan bouch masak larivyè Lefrat la, swiv kouran sa a ak larivyè Lefrat la Capolitte nan sous li yo. Li pase nan Grime mat, rantre nan Rivière-des-Ténèbres, swiv wout entènasyonal la ak Latibonit nan konfliyan li yo ak rivyè la Macassia .
- Li moute Macassia larivyè Lefrat la nan San Pedro ak pase Fort Cachiman. Li answit, koupe larivyè Los Indios nan direksyon pou Salmon Pond la .
- Apre w fin mache sou bò solèy leve nan letan an, li ale nan Numéro, Maré oto domaje, Gros Mare, desann larivyè Pedernales nan bouch li yo ant lavil ki nan Anse-à-Pitres ak Pedernales .
Pòs-fwontyè[modifye | modifye kòd]
Gen kat (4) kote pasaj travèse sou fwontyè sa a ki sòti nan nò ale nan sid :
| Pòs fwontyè ayisyen an | Pòs fwontyè dominiken an | Obsèvasyon |
|---|---|---|
| Wanament | Dajabón | Dezyèm pwen travèse nan enpòtans : 31% nan komès kwa-fontwyè pran plas la. |
| Beladè | Comendador | 5% nan kwa-fontyè echanj. |
| Malpas (Gantye) |
Jimaní | Li se pòs fwontyè ki pi enpòtan an. Li reprezante 51% nan komès kwa-fwontyè, depi wout la ki kwaze li, dirèkteman lyen de (2) kapital yo : Pòtoprens ak Santo Domingo. |
| Ansapit | Pedernales | 3% nan kwa-fontwyè komès. |
Referans[modifye | modifye kòd]
- ↑ Turtis, Richard Lee (2002). « A World Destroyed, A Nation Imposed: The 1937 Haitian Massacre in the Dominican Republic ». Hispanic American Historical Review 82 (3): 600.
- ↑ Pack, Robert; Parini, Jay. Introspections. PUB. p. 78.
- ↑ Cambeira, Alan (1996). Quisqueya la bella : the Dominican Republic in historical and cultural perspective. M.E. Sharpe. p. 286. ISBN 1-56324-936-7.
