Wikipedya

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Aller à la navigation Aller à la recherche
Wikipedya
Logo de Wikipedya
Logo Wikipedya la reprezante yon glòb enkonplè ki konpoze de devinèt moso sou li yo enskri glif ki soti nan diferan sistèm ekriti ; pifò koresponn ak lèt ​​W oswa ak son "wi", "wo" oswa "wa".

Detay sou pòtal ki gen plizyè lang wikipedia.org, ki montre edisyon Wikipedya ki pi apwovizyone yo.
Detay sou pòtal ki gen plizyè lang wikipedia.org, ki montre edisyon Wikipedya ki pi apwovizyone yo.

Adresse www.wikipedia.org
Eslogan Ansiklopedi gratis la
Komèsyal Non
Piblisite Non
Tip sit Ansiklopedi sou entènèt
Lang Pwoblèm ekspresyon : ponktiyasyon « [ » a pa valid. lang (san konte anglè senp )[1]
Enskripsyon Gratis ak opsyonèl
Pwopriyetè Wikimedia Foundation
Direktè piblikasyon Jesyon kolaboratif
Kreye pa Jimmy Wales ak Larry Sanger
Lansman
Logo Wikipedya
Logo Wikipedya a reprezante yon glòb ki manke moso ki konpoze ak puzzle moso sou ki gen glif ki soti nan diferan sistèm ekriti; pi korespondan ak lèt ​​W oswa son "wi", "wo" oswa "wa".
Detay ki soti nan pòtal plizyè lang wikipedia.org, ki montre edisyon Wikipedya ki pi laj yo.
Detay ki soti nan pòtal plizyè lang wikipedia.org, ki montre edisyon Wikipedya ki pi laj yo.

Wikipedya  se yon ansiklopedi inivèsèl ak nan plizyè lang ki te kreye pa Jimmy Wales ak Larry Sanger 15 janvye 2001 . Se yon travay gratis, sa vle di tout moun lib pou redistribiye li. Jere kòm yon wiki sou sitwèb wikipedia.org gras avèk lojisyèl MediaWiki, li pèmèt tout itilizatè entènèt yo ekri ak modifye atik, sa ki te fè li yo rele l ansiklopedi patisipatif . Nan kèk ane sèlman, li te vin ansiklopedi ki pi konplè ak pi konsilte nan mond lan.

Òganizasyon Ameriken san bi likratif Fondasyon Wikimedya ki baze nan San Francisco se gadyen mak komèsyal Wikipedya. Li finanse jesyon sit entènèt ansiklopedi a.

Anglè se te premye lang yo te itilize, ak Wikipedya anglè a gen plis pase sis ak yon demi milyon atik nan 2022 . Wikipedya an franse gen prèske de milyon edmi atik nan menm ane a. Wikipedya egziste nan plis pase 300 lang, nan yon aparans ini, men ak gwo varyasyon nan kontni yo.


Siyifikasyon non an[modifye | modifye kòd]

Vreman vre, etimolojikman, tèm nan Wikipedya » se yon mo ki soti nan fizyon de tèm : wiki, kalite sit entènèt kolaboratif (ki soti nan mo Awayi wikiwiki ki vle di " vit [2] ), refere a lefèt ke ansiklopedi a toujou vle di ke yo dwe rapidman amelyore ak toujou ap aktif nan mòd operasyon li yo, ak -pedia, ki sòti nan mo grèk παιδεία, paideia, " enstriksyon », « edikasyon ". Nouvo pwojè sa a te dwe itilize pou bay kontni tèks lè l sèvi avèk yon metòd ki pi fleksib, Lè sa a, pètèt pèmèt Nupedia yo dwe manje, apre yo fin pase nan filtè a nan yon komite ekspè. Wikipedya se yon konesans ka toujou ap evolye.

Karakteristik Wikipedya[modifye | modifye kòd]

Pwojè Wikipedya gen twa (3) karakteristik prensipal ki ka eksplike poukisa li inik :

  • Premyèman pwojè sa a se redaksyon yon ansiklopedi. Wikipedya se pa yon diksyonè tankou Wiksyònari.
  • Dezyèmman pwojè a se yon wiki. Yon wikiwiki pèmèt tout moun pou yo ka edite yon paj. Wikipedya se premye ansiklopedi jeneral ki itilize teknik sa a.
  • Nou ka reyitilize enfòmasyon yo : n ap itilize Lisans dokimentasyon lib GNU an. Se yon lisans ki otorize tout moun kopye, chanje epitou distribye enfòmasyon ki sou Wikipedya yo, daprè sa Lisans dokimantasyon lib GNU an di. Nou oblije kenbe menm lisans sa a pou kopi konfòm yo ak pou kopi modifye yo, menm jan nou oblije di enfòmasyon sa yo vini de Wikipedya epitou kiyès ki ekri yo.

Istwa[modifye | modifye kòd]

Logo Nupedia .

Nan mwa mas 2000 [3], nan kad aktivite konpayi Bomis, kote li te actionnaire majorite [2], Jimmy Wales te mete yon ansiklopedi ki rele Nupedia sou entènèt, kontni ki te plase anba yon lisans Nupedia Open Content ki te pèmèt Bomis kenbe copyright. Konpayi sa a te anplwaye Larry Sanger kòm yon editè . Kòm Nupedia travay ak yon komite syantifik, ogmantasyon nan kantite atik la te trè dousman [4] . 2 janvye 2001, Larry Sanger dyaloge ak pwogramè Ben Kovitz, ki eksplike l konsèp wiki a. Etandone fristrasyon ki te koze ak pwogrè dousman Nupedia a, Larry Sanger pwopoze Jimmy Wales pou l kreye yon wiki anba Lisans Piblik Jeneral GNU pou ogmante vitès devlopman atik yo, sa ki lakòz lansman fòmèl Wikipedya jou ki te 15 janvye. 2001 [3]

Jimmy Wales, ko-fondatè Wikipedya.

Vèsyon fransè Wikipedya a ofisyèlman kreye 23 mas 2001 . Li se premye vèsyon Wikipedya nan yon lang ki pa anglè, ki te swiv pa vèsyon an Alman ak katalan nan. Soti nan moman sa a, Larry Sanger ap travay an paralèl sou Nupedia ak Wikipedia. Li patisipe nan devlopman pi fò nan règ fonksyònman l. An fevriye 2002, yo te retire konpansasyon pou travay li pou Nupedia ak Wikipedia nan bidjè Bomis te resevwa lajan an. ; kòm yon rezilta li ofisyèlman demisyone nan dat 1 mas 2002 nan devwa li sou de pwojè yo [alpha 1] . An 2003, pwogresyon Nupedia te stagnation, pandan Wikipedya t ap devlope trè rapid. 26 septanm 2003, Nupedia fèmen nèt ale ak kontni li yo entegre nan Wikipedya, ki kontinye ap elaji. Dapre Larry Sanger, Nupedia echwe akòz yon chèn editoryal twò ankonbran ak difikilte pou jwenn editè volontè.Vèsyon kreyòl ayisyèn kòmanse 29 out 2004.

20 jen 2003, Fondasyon Wikimedya kreye pou finanse sipò teknik Wikipedya [5] .

Jimmy Wales entèveni nan fen 2005 sou atik "Wikipedya" nan Wikipedya angle, pou retire enfòmasyon ke Larry Sanger te yon ko-fondatè, paske Sanger te toujou yon anplwaye. Evènman sa a te bay anpil atik nan laprès nan lang angle, ansanm ak imaj komik sou sijè sa a [alpha 2] .

Pandan 5 lan entènasyonal sou jounalis sou entènèt, Jonathan Dee, nan New York Times [6], ak Andrew Lih [7] mansyone enpòtans ki genyen nan Wikipedya, non sèlman kòm yon ansiklopedi referans, men tou kòm yon resous nouvèl trè souvan mete ajou. Sepandan, yo te atire atansyon plizyè fwa sou pwoblèm editoryal entèn nan ansiklopedi a [8] . Lè magazin Time te rekonèt " Ou"( You ) kòm Pèsonalite Ane 2006, rekonèt akselerasyon kolaborasyon sou entènèt ak entèraksyon dè milyon de itilizatè atravè lemond, li te site Wikipedia kòm youn nan twa egzanp sèvis Web 2.0, ak YouTube ak Myspace [9] .

An 2017, Fondasyon Wikimedia, ki òganize done Wikipedya sou sèvè li yo, te lanse yon inisyativ pou " dirabilite yo nan lòd yo diminye enpak yo nan anviwònman an nan aktivite li yo [10]

Piblikasyon[modifye | modifye kòd]

Ansiklopedi a pibliye sou sit la wikipedia.org, ki nan kèk ane vin youn nan pi konsilte nan mond lan. Se yon fondasyon Ameriken ki se Wikimedia Foundation ki finanse sèvè ki òganize sit la. Depi lansman ofisyèl li yo, Wikipedya te lajman editable pa pi fò nan lektè li yo. Yo pataje menm prensip ekriti debaz yo pa diferan vèsyon lang yo, men pratik ekriti yo dakò poukont yo pa itilizatè entènèt pou chak nan yo.

Plizyè lòt mwayen pou konsilte ansiklopedi a ak Entènèt te parèt, tankou sitwèb miwa [11], yon aparèy elektwonik devwe, WikiReader, oswa aplikasyon pou esmatfòn .

Soti nan 2012 rive fevriye 2018 , pwogram Wikipedya Zero te pèmèt distribisyon gratis ansiklopedi a ak pwojè ki gen rapò ak nan peyi émergentes yo . Gras a yon patenarya ak operatè telefòn mobil yo, aksè nan Wikipedia sou yon telefòn mobil pa te dedwi nan pakè a [12] . Pwogram sa a te sispann akòz odyans la ba nan Wikipedya pou peyi yo konsène yo, ak pa apwopriye pou nouvo kalite aparèy telefòn.

Rechèch pou mwayen teknik ak ekonomik pou rann enfòmasyon Wikipedya aksesib pa lòt mwayen ki pa Entènèt la lye ak pwojè difizyon konesans ki pi laj posib.

Distribisyon papye ak CD/DVD[modifye | modifye kòd]

DVD vèsyon Alman an nan Wikipedya .
Atik sa nan ane 2003, se vwa moun, 52,8 minit.

Pwojè distribisyon papye a te fèt an patikilye pou moun ki pa t gen mwayen pou konekte ak entènèt la. Reyalizasyon yon vèsyon Wikipedya an Angle sou papye, CD-ROM oswa DVD te inisye [alpha 3] nan mwa Out 2003 pa Jimmy Wales . Jiska 2014, li te posib pou kòmande yon seleksyon atik Wikipedia yo rele "Liv" , enprime ak mare (pou ki « Wikimedia te resevwa 10 % sou lavant brit nan liv [13] ). Pandan ane 2015, atis Michael Mandiberg te enprime 106 nan 7,473 volim ki koresponn ak vèsyon angle ansiklopedi a nan kad yon pwojè ki rele " Enprime Wikipedya » [14] . Vèsyon Alman an nan Wikipedia te vann sou CD-ROM, Lè sa a, sou DVD soti nan dezyèm mwatye nan 2004 : kantite 10 000 CD-ROM vann te depase an avril 2005. Nan mwa avril 2007, yon seleksyon apeprè 2 000 articles soti nan vèsyon angle a te pibliye sou CD-ROM pa konpayi an franse Linterweb [15] . An menm tan an, pwojè moulinWiki, inisye pa IESC-Geekcorps-Mali, te pwopoze yon vèsyon entegral ki gen ladan tout atik yo, san imaj yo, rasanble sou yon imaj ki gen kapasite nan 554  [16] . Distribisyon yon DVD yon seleksyon atik Wikipedya an franse te sijè a yon pwojè ki ekivalan a pwojè lang angle a, men li pa rive reyalize. Yo te abandone tou yon pwojè pou distribye dokiman elektwonik ki ka enprime sou yon sijè, Les Cahiers de Wikipedia .

Konsilte Wikipedya san koneksyon[modifye | modifye kòd]

Ekran rezilta yon rechèch sou Wikipedya san koneksyon gras ak Kiwix.
Egzanp yon rechèch san koneksyon sou Wikipedya avèk Kiwix.

Kiwix se youn nan prensipal lojisyèl gratis ki pèmèt yo konsilte Wikipedya nan yon òdinatè pèsonèl anba Windows, Mac OS, GNU/Linux, iOS oswa andwad nan mòd san koneksyon . Li pèmèt ou li yon fichye nan fòma ZIM ki genyen nenpòt vèsyon lang nan Wikipedya ak pi fò nan pwojè ki gen rapò ak li yo ( Wikiquote, Wikivwayaj, elatriye), tèks ak ilistrasyon enkli (gwosè fichye korespondan an varye selon vèsyon lang yo itilize) . Pwojè Afripedya te itilize lojisyèl sa a an patikilye : nan kanpis inivèsite ann Afrik ki gen koneksyon Entènèt pa t gen ase vitès pou pèmèt Wikipedya yo dwe konsilte sou entènèt, pwojè a te vize bay òdinatè plug-in ekipe ak tèminal Wi-Fi ak yon kopi lokal Wikipedya. Kiwix se tou itilize pa Fondasyon Dwa Moun nan Kore di Nò, kote vèsyon Koreyen an nan ansiklopedi a se kontrebann nan pa disidan [17] .

Depi 2016, aplikasyon mobil ki gen corpus medikal ansiklopedi a te parèt tou sou Android, ankò gras ak Kiwix, sou non WikiMed.

Yon lòt fason yo wè Wikipedya offline se sèvi ak dumps(sovgad), ki disponib sou entènèt pou nenpòt moun ki ka telechaje. Yo sepandan patikilyèman ankonbran, souvan depase plizyè dizèn oswa menm dè santèn de jigokte epi yo mande pou yon sèten konpetans teknik yo dwe itilize

Konsiltasyon sou asistan pèsonèl yo[modifye | modifye kòd]

Yon vizitè nan tanp Medinet Habu konsilte atik la sou tablèt li a.

Aksè Wikipedya ofisyèl chaje otomatikman sou iPhone, Android, WebOS, Opera Mini, NetFront ( Sony Mobile, PlayStation ), oswa platfòm Wii. Kontrèman ak kontribitè anonim, itilizatè ki anrejistre yo ka modifye atik yo, wè lis siveyans yo, ajoute epi retire atik nan lis sa a, elatriye. Yon bouton ki sitiye nan pati anba a nan tout paj pèmèt ou chanje soti nan vèsyon an Desktop nan vèsyon an mobil ak vise vèsa.

Genyen tou pwogram lojisyèl ki pèmèt kontni Wikipedia yo dwe transfòme nan dosye rechèch sou PDA, tankou Webaroo ak Plucker. Aparèy elektwonik WikiReader la pèmèt tou konsiltasyon sou Wikipedya (nan 2012, aparèy sa a pa mache an Frans.[18] )

Ou ka konsilte Wikipedya tou gras ak aplikasyon ofisyèl Android[19], ki disponib sou Play Store oswa aplikasyon ofisyèl iPhone,[20] ki disponib sou App Store.

Karakteristik[modifye | modifye kòd]

Objektif pwòjè a[modifye | modifye kòd]

Wikipedya gen eslogan an: "Pwojè ansiklopedi lib distribye ke nenpòt moun ka amelyore". Ko-fondatè Jimmy Wales dekri pwojè sa a kòm " yon efò pou kreye ak distribye pi bon kalite ansiklopedi gratis bay chak moun sou planèt la nan pwòp lang yo » [21] . Kidonk, Jimmy Wales te pwopoze kòm yon objektif ke Wikipedya te kapab reyalize yon nivo nan bon jan kalite omwen ekivalan a sa yo ' nan Encyclopædia Britannica . Sa a se yon egzanp kolaborasyon masiv san bi likratif . Yon lòt bò, Wikipedya pa vize prezante nouvo enfòmasyon, kidonk li sèlman vize ekspoze konesans deja etabli ak rekonèt, ki baze sou bon jan kalite sous segondè.

Nati[modifye | modifye kòd]

Yerachi nan prensip Wikipedya. Anba a nan piramid la koresponn ak kantite aspè ki pi enpòtan (nan kantite moun ki enplike)

" Wikipedya » se yon mo ki fèt soti nan « wiki ", yon sistèm jesyon kontni sit entènèt ki fè li fasil pou ekri nan paj yo gade, ak " pedia ki soti nan mo " ansiklopedi , prezan nan anpil lang, tankou angle ak kèk òtograf Latin. Moun ki pale franse, ansanm ak kèk lòt vèsyon lang, sèvi ak yon " e tou de nan non tape ak nan logo Wikipedya ; pifò lòt kominote rete soude ak ekri "Wikipedya ».

Wikipedya pwodui an kolaborasyon sou entènèt la atravè yon " rezo koperativ » oto-òganize epi san fwontyè lengwistik [22] . Sistèm wiki Wikipedya a pèmèt tout vizitè yo kreye ak modifye paj imedya, menm san yo pa anrejistre. Wikipedya te premye ansiklopedi jeneral ki te louvri, gras ak sistèm sa a, modifikasyon atik li yo bay tout itilizatè entènèt . Pa gen okenn atik ki konsidere kòm konplè, ak Wikipedya prezante tèt li kòm yon ansiklopedi kontinyèlman amelyore. Siveyans konstan chanjman yo ouvè tou pou tout moun atravè sistèm wiki la. Pa gen okenn sistèm validation yerarchize ; tou ansiklopedi a se objè a nan anpil malantandi ak kritik sou bon jan kalite a ak fyab nan kontni li yo,[23] ak objè a nan syans sou fyabilite Wikipedya angle, lang ki pi devlope.

Bouton pou modifye kontni Wikipedya.
Youn nan prensip fondatè Wikipedya se netralite nan pwennvi.

Pwojè a gen pou objaktif pou inivèsèl, fè fas ak tout domèn konesans, enkli kilti popilè [24] . Li fèt tou pou plizyè lang [25] ak gratis [26] nan vèsyon sou entènèt li a, yon fason pou ankouraje aksè a konesans pou plis moun ke posib.

Wikipedya disponib anba yon lisans gratis, sa vle di tout moun lib pou kopye l, modifye l [alpha 4] epi redistribiye li gratis e pou yon frè. Nosyon kontni gratis sa a soti nan lojisyèl gratis, ki te fòmile anvan Wikipedya pa Free Software Foundation. Jiska 2009, kontni tèks Wikipedya a te pibliye anba GNU Free Documentation License (GFDL). Apati 2009, li prensipalman lage anba Lisans Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 (CC BY-SA 3.0 [27] ), ak GFDL la vin tounen yon lisans segondè ki disponib nan sèten kondisyon. Modifikasyon itilizatè yo pibliye anba tou de lisans, epi enpòte kontni sèlman anba lisans Creative Commons BY-SA 3.0 otorize, men li pa pèmèt reitilizasyon jeneral paj ki afekte yo anba lisans GFDL [alpha 5] . . Lòt medya (imaj, son, videyo , elatriye) yo disponib anba plizyè lisans.[alpha 6]

Tout lang konbine, dè santèn de sit entènèt itilize tout oswa yon pati nan kontni an nan Wikipedia [alpha 7] . Chak sit ki gen yon kopi Wikipedya gen pwòp politik editoryal li. ; nan Wikipedya, kontribitè yo te devlope anpil règ ak rekòmandasyon pou vize bon jan kalite [alpha 8]

Kontni ansiklopedi a gen pou objektif pou respekte " netralite nan pwen de vi ", defini pa Jimmy Wales kòm reyalite a nan « dekri deba a olye ke patisipe nan li [30] » . Nenpòt kontribitè nan yon atik Wikipedya dwe fè efò pou pa janm pran pati nan yon diskisyon rezone ke li rapòte. Netralite nan pwen de vi konsiste nan prezante objektivman lide yo ak reyalite yo rapòte pa verifye ak notwa sous ekstèn, poukont yo nan prejije yo nan editè yo nan atik yo. Sou Wikipedya, règ ekriti yo vize adapte moun rasyonèl, menm si yo pa toujou dakò. Politik netralite Wikipedya a di ke atik yo ta dwe adrese tout kote nan yon pwoblèm kontwovèsyal, epi yo pa deklare oswa vle di ke nenpòt pwennvi se sipoze kòrèk. Netralite pwennvi pa vle di, sepandan, yon reprezantasyon egal nan tout opinyon, ak Wikipedya bay plis espas nan opinyon yo pi lajman aksepte.

Afilyasyon kiltirèl[modifye | modifye kòd]

Dapre objektif li yo ak fonksyonman li, pwojè Wikipedya a fè pati yon seri filyasyon kiltirèl:

C a" ranvèse se senbòl pou copyleft, kòm opoze ak copyright .

Yon lòt bò, Wikipedya byen lwen Encyclopédie ' Ansiklopedi oswa diksyonè rezone nan syans, atizay ak metye pa dezi li genyen pou l prezante enfòmasyon net, alòske travay ki fèt pa Denis Diderot ak Jean Le Rond d'Alembert te karakterize pa kontrè. angajman fò li kont obscurantis . Liv istoryen Roger Chartier fè remake, sepandan, ke Wikipedia "se ki baze sou kontribisyon yo miltip nan yon kalite sosyete nan moun envizib nan lèt"pandan y ap obsève sa"Diderot pa ta siman aksepte senp jukstapozisyon atik, san pye bwa konesans oswa lòd rezone, ki karakterize [li]» .

Pwojè frè yo[modifye | modifye kòd]

Siksè Wikipedya te pouse kominote a devlope lòt sit pa pran mekanis fonksyònman li yo :

Wikimedia Commons[modifye | modifye kòd]

Kontni gratis[modifye | modifye kòd]

Bibliyotèk miltimedya sa a sèlman ofri kontni gratis, ki pibliye swa anba yon lisans gratis [alpha 9] oswa nan domèn piblik Ozetazini, nan peyi orijin travay la, ak nan peyi kontribitè a ajoute li sou sit la. Baz done sa a rasanble pi fò nan dyagram, foto, videyo ak son gratis yo itilize pou ilistre atik Wikipedya nan diferan vèsyon lang li yo. Kreye 7 septanm 2004, Wikimedia Commons gen plis pase trant milyon fichye nan kòmansman 2016. Politik lisans gratis li yo te fòse mond legal la pran pozisyon sou dwadotè zèv ki pa moun ki te kreye pandan [31] selfie makak la.

Piblikasyon[modifye | modifye kòd]

Wikimedia Commons kolabore ak bibliyotèk medya yo pou yo ka gaye koleksyon imaj gratis yo pi plis, sitou atravè Wikipedya. An Desanm 2008, achiv federal Bundestag Alman yo te telechaje 80 000 images sou sit sa a [alpha 10], answit nan mwa avril bibliyotèk Tè Saxony la te bay 250 000 images [alpha 11], epi, nan Novanm 2009, mize etnografik la. Amstèdam Tropenmuseum te telechaje 35 000 images konsènan Endonezi [32] . Imaj sa yo, anpil nan yo ki gen valè istorik, yo itilize kòm ilistrasyon pou atik Wikipedya, sit entènèt ak jounal sou entènèt. Kalite kolaborasyon sa a ofri bibliyotèk ak mize sa yo pi gwo difizyon nan koleksyon imaj yo, ak yon revizyon nan koleksyon sa yo pa itilizatè entènèt ki montre erè tankou deskripsyon kòrèk oswa konfizyon ant otè omonim, epi ki pèmèt koreksyon an nan otorite yo, biyografi kout idantifye otè. nan yon koleksyon achiv.

Lòt wiki yo[modifye | modifye kòd]

  • Wiksyonè ( Wiktionary ), yon diksyonè ak thesaurus kreye nan lane 12 desanm 2002 ;
  • Wikiquote, yon koleksyon sitasyon (27 jen 2003 ) ;
  • Wikiliv ( Wikibooks ), yon seri manyèl pratik (resèt pou kwit manje, manyèl òdinatè ak fotografi...) (10 jiyè 2003 ) ;
  • Wikisous, yon koleksyon tèks nan domèn piblik (23 novanm 2003 ) ;
  • Wikinews, yon sit nouvèl (Desanm 2004 ) ;
  • Wikispecies, yon anyè moun k ap viv (2004) ;
  • Wikiversity ( Wikiversity ), yon kominote edikasyon ki te kreye an 2006 ;
  • Wikivwayaj, yon gid vwayaj sou entènèt (Oktòb 2012 ).

Kreye an 2001, Meta-Wiki se yon wiki ki itilize pou kowòdone tout pwojè sa yo, epi pou sèvi pou kominikasyon ant kominote lengwistik Wikipedya yo, sa yo ki nan pwojè frè yo, ak Fondasyon Wikimedya .

Kontni[modifye | modifye kòd]

Òganizasyon ak operasyon[modifye | modifye kòd]

Paj dakèy nan vèsyon an angle Wikipedya 20 oktòb 2010 .

Wikipedya òganize pou gwoupe atik ki ekri nan menm lang, ki fòme vèsyon Wikipedya nan lang sa a. Paj Wikipedia yo gwoupe nan diferan espas non, tankou " Gwo », « Diskisyon », « Asistans "oswa" Itilizatè » [alpha 12] . espas " Gwo » gen atik ansiklopedi, ki ka plase nan youn oswa plizyè kategori, ki ka òganize dapre yon yerachi ki sanble ak yon pyebwa ak tematik (pa egzanp « peyi Ewopeyen yo ", Lè sa a," Itali ", Lè sa a," vil peyi Itali ") [alpha 13].

Paj yo lye youn ak lòt pa lyen entèn ki pèmèt lektè a deplase nan ansiklopedi [alpha 14] . Lòt lyen ipèrpèt pèmèt navigasyon ant diferan vèsyon lang yo oswa mennen nan pwojè sè li yo, pou egzanp bay yon definisyon yon mo sou Wiksyonè a oswa yon galeri imaj sou Wikimedia Commons [alpha 15]. Yon klik sourit sou ilistrasyon Wikipedya yo mennen nan yon paj deskripsyon fichye miltimedya a ki endike an patikilye non otè a ak lisans li pibliye.

Lyen ekstèn mennen nan sous enfòmasyon sou entènèt pou sipòte atik la [alpha 16] . Atik tou souvan bay lyen ekstèn nan referans oswa dokiman sou entènèt pou plis envestigasyon. Lyen sa yo klase kòm pa swiv (" pa swiv ”) pou crawlers motè rechèch, dekouraje ensèsyon lyen pou rezon piblisite [33] . Yo nan lòd yo asire lonjevite nan lyen ki mennen nan sous sa yo, Achiv Entènèt la repare prèske 9 milyon lyen kase nan 2018 [34].

Nan chak paj, onglè pèmèt aksè nan fonksyon modifikasyon, swa atravè yon editè vizyèl, oswa atravè kòd sous la, wikicode [alpha 17] . Yon istwa pèmèt lis otè yo ak konsilte modifikasyon yo siksesif nan atik la pa editè li yo. Modifikasyon sa yo idantifye pa adrès IP editè a oswa pa psedonim li si li te idantifye tèt li davans [35]

Nan chak paj, gen onglè ki pèmèt aksè nan fonksyon modifikasyon, swa atravè yon editè vizyèl, oswa atravè kòd sous la, wikicode [alpha 18] . Yon istwa pèmèt lis otè yo ak konsilte modifikasyon yo siksesif nan atik la pa ekriven li yo. Modifikasyon sa yo idantifye pa adrès IP editè a oswa pa psedonim li si li te idantifye tèt li davans [36]

Chak atik tache ak yon paj diskisyon ki pèmèt editè ak lektè yo diskite ak deba sou ekri atik la [alpha 19].

Kominote diferan lang editè Wikipedya yo te devlope pwòp règ yo, konvansyon ak prensip ki gide ekri atik [alpha 20] . Men, yo tout respekte prensip fondasyon ansiklopedi a [alpha 21]

Kouvèti tematik[modifye | modifye kòd]

Analiz estatistik yo, chèchè Inivèsite Carnegie Mellon ak Sant Rechèch Palo Alto, etidye eta aktualite Wikipedya nan lang angle apati janvye 2008 [37] . Pann nan montre yon dominasyon klè nan atik kiltirèl. Pousantaj sa yo se janvye 2008, varyasyon ki nan parantèz yo reprezante evolisyon yo depi jiyè 2006. Antretan, kantite paj ak kategori plis pase double:

Kouvèti tematik nan Wikipediy angle apati janvye 2008.
  • kilti ak atizay : 30 % (+210 %)
  • Biyografi ak moun : 15 % (+97 %)
  • Jewografi ak kote : 14 % (+52 %)
  • Sosyete ak syans sosyal : 12 % (+83 %)
  • Istwa ak evènman yo : 11 % (+143 %)
  • Syans natirèl ak fizik : 9 % (+213 %)
  • Teknoloji ak syans aplike : 4 % (-6 %)
  • Relijyon ak sistèm kwayans : 2 % (+38 %)
  • Sante : 2 % (+42 %)
  • Matematik ak lojik : 1 % (+146 %)
  • filozofi ak panse : 1 % (+160 %).

Rekonpans[modifye | modifye kòd]

Jimmy Wales k ap resevwa Prim Quadriga 2008 la.

Ou ka wè tout seri rekonpans Wikipedya yo nan Wikipedya:Meta, sou paj etajè Twofe a . Wikipedya te resevwa de prim nan mwa me 2004. Premye a se te yon Golden Nica pou Kominote dijital, ki te akòde pa Ars Electronica ak sòm 10 000  ak yon envitasyon pou fè nan PAE Cyberarts Festival nan Otrich pita nan ane sa a. Dezyèm lan se te yon Webby Awards nan kategori " kominote ”, prezante pa Akademi ' Arts ak Syans Digital, ki baze nan New York [38] . Wikipedya te nominasyon tou pou yon prim Webby nan kategori " meyè pratik ". Nan mwa septanm 2004, vèsyon Japonè Wikipedya te resevwa Prim Kreyasyon Entènèt nan men Asosyasyon Piblisite Japonè yo. Prim sa a, nòmalman bay moun reyèl pou gwo kontribisyon nan entènèt la an Japonè, te aksepte pa yon kontribitè depi lontan nan Wikipedya Japonè a. Nan dat 26 janvye 2007, " Wikipedya Lektè brandchannel yo te rele tou katriyèm pi bon mak, ki te resevwa 15 % nan vòt an repons a kesyon an " Ki mak ki te gen plis enpak sou lavi nou an 2006 [39] ? Nan mwa septanm 2008, Wikipedya te akòde 2008 Quadriga Prize, tou bay Boris Tadić, [[]] (en) ak Pyè Gabriel . [[]] (en) te bay Jimmy Wales prim lan [40] . An 2009, Webby Awards te klase kreyasyon Wikipedya an 2001 kòm youn nan " moman ki pi enpòtan nan lavi entènèt la nan dis dènye ane yo »

Nan mwa janvye 2013, astewoyid (274301) Wikipedia te nonmen lonè ansiklopedi a [41]

Nan lane 2015, Wikipedya te resevwa "Erasmus" ki te doue ak 150 000 euros .«pou kontribisyon patikilye li nan difizyon konesans. »[42].}}2015|langue=es}}.</ref>.

Wikipedya resevwa Prim Princess Asturies pou Koperasyon Entènasyonal nan mwa jen 2015 [43] , [44] .

Nan lane 2019, espès Viola wikipedia te nome nan onè nan ansiklopedi a [45] .

Finansman ak enpak ekonomik[modifye | modifye kòd]

Finansman[modifye | modifye kòd]

Wikipedya finanse pa donasyon itilizatè entènèt k ap konsilte ansiklopedi a. Wikipedya òganize yon rasanbleman anyèl, ki te anonse pa banyè ki prezan sou chak paj sou fòm " apèl pa Jimmy Wales oswa divès kontribitè. Malgre ke lajan yo resevwa yo pi wo chak ane pase ane anvan an [46], yo pa nesesèman ase pou balanse bidjè Fondasyon Wikimedya, ki gen tout pouvwa a Wikipedya, dapre rapò finansye yo .

Lajan ki nesesè pou bidjè a satisfè ak donasyon ki soti nan divès enstitisyon oswa konpayi ak sa yo resevwa pa moun ki rès ane a [47] . Google ak Lè sa a, Amazon, ki eksplwate kontni an nan ansiklopedi a, se de premye jeyan entènèt yo, nan 2017 ak 2018 respektivman, bay Wikipedya, chak fwa nan kantite lajan yon milyon dola [48] . Kontrèman ak yon gwo kantite sit, Wikipedia refize montre piblisite pou finanse operasyon li yo.

Enpak ekonomik[modifye | modifye kòd]

Dapre kèk metòd evalyasyon pwopriyete nan lane 2013, pri pou ranplase Wikipedya ta ka estime a 6,6 milliards ak $ 630 millions nan frè aktyalizasyon chak ane. ; ak benefis Wikipedya pou itilizatè a ta estime nan dè santèn de milya dola [49] .

Enpak anviwònman an[modifye | modifye kòd]

Itilizasyon IT akonpaye pa yon konsomasyon enèji incorporée, ak konsiltasyon/modifikasyon yo kontribye nan konsomasyon dirèk enèji. An 2018, sèvè Wikimedia Fondasyon an, ki òganize done divès Wikipedya yo, te konsome 2,8  epi yo te sèlman apwovizyone ak 6. % enèji renouvlab . Se poutèt sa yo endirèkteman emèt 1 200 tonnes CO nan atmosfè a. Sa a ekivalan a emisyon 1 000 voitures vwayaje 10 000  pa ane, nan pousantaj 120  nan emisyon CO pou chak kilomèt. Apre akò klima Pari a nan 2015, fondasyon an te deside lanse yon sustainability initiative pou diminye enpak anviwònman aktivite li yo [50] . Fondasyon an te deside tou fè yon etid chak ane sou enpak anviwònman li yo [51] .

Gade tou[modifye | modifye kòd]

Bibliyografi[modifye | modifye kòd]

Atik[modifye | modifye kòd]

Nòt ak Referans[modifye | modifye kòd]

Nòt[modifye | modifye kòd]

  1. Anons la te fe fèt sou paj sa a : m:My resignation--Larry Sanger.
  2. Voir par exemple cette image.
  3. (en) « Wikipedia:Pushing to 1.0 », dans Wikipedia, (lire en ligne).
  4. Gen kèk lang, tankou Alman (sit de.wikipedia.org), enpoze yon chèk davans pou nenpòt modifikasyon fè pa yon itilizatè ki pa anrejistre epi ki pa gen yon kantite minimòm modifikasyon deja aksepte nan kredi li, ki gen efè remakab pou limite vandalism. Ou ka jwenn lis vèsyon lang ki itilize karakteristik sa a ici.
  5. En cas d'import sur une page de contenu sous licence CC by-sa 3.0 uniquement, les parties qui ne sont pas concernées par cet import restent sous double licence. Mais en cas de réutilisation de la totalité de la page, cette réutilisation ne peut se faire que sous licence CC by-sa 3.0.
  6. Les conditions de réutilisation de Wikipédia sont expliquées à la page Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia
  7. La page Wikipédia:Site miroir liste de nombreux sites hébergeant une copie de Wikipédia. Le nom Wikipédia lui-même est légalement protégé, et les sites miroirs doivent héberger le contenu sous leur propre nom.
  8. Paj Wikipedya:Règ ak rekòmandasyon lis anpil règ kontribisyon sa yo nan vèsyon kreyòl ayisyen Wikipedya a.
  9. La page À propos des licences indique qu'une licence acceptée doit autoriser la republication et la distribution, la création d'œuvre dérivées et un usage commercial. Elle peut exiger de citer les auteurs, de publier les œuvres dérivées sous la même licence, et interdire les restrictions numériques (Gestion des droits numériques - DRM).
  10. Ou ka jwenn dokiman yo sou paj Commons:Commons:Bundesarchiv.
  11. On peut trouver ces documents sur la page Commons:Commons:Deutsche Fotothek.
  12. Gade pajÈd:Espas non pou plis enfòmasyon.
  13. Gade Èd:Kategori pou plis enfòmasyon.
  14. Gade Èd:Lyen deyò pou plis enfòmasyon.
  15. Gade Wikipedya:Pwojè frè yo pou plis enfòmasyon.
  16. Voir Èd:Lyen deyò pour plus d'informations.
  17. Voir Gade:Zouti edisyon.
  18. Voir [Èd:Zouti edisyon]].
  19. Gade Èd:Diskisyon.
  20. Gade Wikipedya:Règ ak rekòmandasyon.
  21. Voir Wikipedya:Prensip fondatè yo.

Referans[modifye | modifye kòd]

  1. (en) « Lis Wikipedya - Meta ».
  2. « Le combat quasi perdu de la francophonie dans la culture Internet ». Le Monde.fr. 2018-10-11. Retrieved 2018-12-25. 
  3. 3,0 et 3,1 (angle) en Duncan Geere, « Timeline : Wikipedia's history and milestones » (page issue de l'Internet Archive),  (version du 22 avril 2016 sur l'Internet Archive).
  4. Andreas Kaplan, Haenlein Michael (2014), Collaborative projects (social media application) : About Wikipedia, the free encyclopedia. Business Horizons, Volume 57 Issue 5, p. 617-626.
  5. « La Fondation Wikimédia, Historique ». Wikimedia Meta-Wiki. 9 me 2018. Retrieved 29 mas 2019. 
  6. Jonathan Dee (1e juillet 2007). « All the News That's Fit to Print Out ». www.nytimes.com (in anglais). The New York Times Magazine. Retrieved 1 décembre 2007.  Check date values in: |access-date=, |date= (help).
  7. Empty citation (help) .
  8. « Wikipedia », Encyclopædia Britannica. Consultée le 25 mars 2012.
  9. TIME (13 décembre 2006). « Time's Person of the Year: You ». www.time.com (in anglais). Time. Archived from the original on 2013-08-28. Retrieved 16 décembre 2008.  Check date values in: |access-date=, |date= (help).
  10. Wikimedia (24 fev 2017). « Resolution: Environmental Impact ». Wikimedia (in anglais). Retrieved 12 oct 2021.  Check date values in: |access-date= (help)
  11. (en) « Wikipedia:Mirrors and forks », dans Wikipedia, (lire en ligne).
  12. Lausson, Julien (2018-02-19). « Wikipédia Zéro : l'accès facilité à l'encyclopédie pour les pays du Sud, c'est terminé - Pop culture ». Numerama. Retrieved 2019-02-27. .
  13. PediaPress.
  14. « L'artiste Michael Mandiberg imprime l'intégralité de Wikipedia en 7 600 volumes ». Les Hommes Modernes. 2015-06-18. Archived from the original on 2017-01-04. Retrieved 2017-01-03. .
  15. https://web.archive.org/web/20130603205800/http://www.wikipediaondvd.com/ « Copie archivée » (version du 3 jen 2013 sur l'Internet Archive).
  16. « Une version écrémée de Wikipedia vendue sur CD-Rom ». nextinpact.com. 2007-04-27. Archived from the original on 2021-09-03. Retrieved 2021-09-03. 
  17. Greenberg, Andy (mars 2015). « The Plot to Free North Korea With Smuggled Episodes of ‘Friends’ ». WIRED (in anglais). Retrieved 2017-01-03.  Check date values in: |date= (help).
  18. « Thewikireader.com ». thewikireader.com. Archived from the original on 2010-12-20. Retrieved 2022-11-02. 
  19. « Wikipedia Mobile- Applications Android sur Google Play ». Retrieved 17 janvier 2013.  Check date values in: |access-date= (help).
  20. « Wikipedia Mobile pour iPhone,iPod touch et iPad sur iTunes App Store ». Retrieved 16 avril 2016. .
  21. « (en) Wikipedia is an encyclopedia », 8 mars 2005, liste de diffusion Wikipedia-l.
  22. Grassineau B (2009) La dynamique des réseaux coopératifs. L'exemple des logiciels libres et du projet d'encyclopédie libre et ouverte Wikipédia (Doctoral dissertation, Université Paris Dauphine-Paris IX).
  23. « A propos de Wikipédia - Libre & Débats - Framasoft ». Retrieved 2022-11-02. 
  24. « « Ils laissent plus de place à la culture populaire, sur toute une série de sujets, et ça peut aller des ours en peluche aux émissions de téléréalité. Des sujets absents des encyclopédies traditionnelles », décrypte ainsi Yves Garnier de Larousse », dans l'article « Wikipédia se trompe à tous vents ». lire en ligne sur le site de Libération.
  25. meta:Liste des Wikipédias, sur le site de Wikimedia, recensait environ 267 versions le 4 janvier 2010, dont 89 avec plus de 10000.
  26. Grassineau B (2010) Rationalité économique et gratuité sur Internet: le cas du projet Wikipédia. Revue du MAUSS, (1), 527-539.
  27. « Creative Commons — Attribution - Partage dans les Mêmes Conditions 3.0 non transposé — CC BY-SA 3.0 ». creativecommons.org. Retrieved 2019-11-22. .
  28. Stéphane Foucart, Olivier Zilbertin, « Une illustration du mouvement pour le "copyleft" », dans Le Monde (ISSN 0395-2037), 2 janvier 2007 (page consultée le 2 janvier 2007) [li sou entènèt].
  29. Projet GNU : 15 ans de logiciel libre, quatrième paragraphe : le projet GNU s'est développé par la collaboration de centaines de programmeurs, utilisant le « potentiel du réseau informatique».
  30. (en) « Wikipedia:Ignore all rules », dans Wikipedia, (lire en ligne)
  31. Hocquet, Alexandre (30 mars 2017). « Wikipédia par l’anecdote : le selfie du macaque ». The Conversation (in anglais). Retrieved 2017-04-15.  Check date values in: |date= (help).
  32. (angle) en Tropenmuseum donates 35K media files to Commons, GerardM.
  33. « Wikipedia rétablit le "nofollow" ». .
  34. « Internet Archive répare 9 millions de liens cassés dans Wikipédia ». Le Monde.fr. 2018-10-03. Retrieved 2018-12-25. .
  35. Devouard et Paumier 2009, Chapitre « Dekouvri Wikipedya », paj « Prezantasyon ak kontèks ».
  36. Devouard et Paumier 2009, Chapitre «  « Dekouvri Wikipedya », paj « Prezantasyon ak kontèks ».
  37. « What's in Wikipedia?: Mapping Topics and Conflict using Socially Annotated Category Structure » (pdf). Proceedings of the 27th international Conference on Human Factors in Computing Systems (in anglais) (Boston, Massachusetts, USA). 4-9 avril 2009.  Check date values in: |date= (help).
  38. (angle) en « And the winner is.. », sou webbyawards.com,  (version du 24 septanm 2004 sur l'Internet Archive).
  39. Zumpano, Anthony (29 janvier 2007). « Similar Search Results: Google Wins ». Interbrand. Archived from the original on 2007-02-20. Retrieved 28 janvye 2007.  Check date values in: |date= (help).
  40. « Wikipedia to receive German national honor: the Quadriga Award » (in anglais). 21 out 2008. Retrieved 13 me 2018. .
  41. [PDF] « MPC 82403 » (PDF) (in anglais). Minor Planet Center. 27 janvye 2013. 
  42. « Wikipedya ranpòte pri Erasmus 2015 », sur latribune.fr, La Tribune, (consulté le ).
  43. « Wikipedia : Princess of Asturias Award for International Coopperation 2015 : [Minutes of the Jury] ». Fundación Princesa de Asturias (in anglais). 17 juin 2015. Retrieved 17 jen 2015.  Check date values in: |date= (help). .
  44. « La Wikipedia, Premio Princesa de Asturias de Cooperación ». El País (in espagnol). 2015. Retrieved 17 jen 2015. .
  45. Watson, J.M. (2019). « Lest we forget. A new identity and status for a Viola of section Andinium W. Becker; named for an old and treasured friend and companion. Plus another... » (PDF). International Rock Gardener (in anglais) (117): 47–. Archived from the original (PDF) on 2019-10-01. Retrieved 2022-11-02. 
  46. (angle) en « Annual Wikipedia fundraising hits new high », AFP, .
  47. (angle) en « Wikipedia fundraiser ends with $20M in the bank », Deams & More, 2 janvye 2012.
  48. Lucas Mediavilla (26 septanm 2018). « Poukisa Amazon bay Wikipedya 1 milyon dola ». lesechos.fr. Retrieved 1e oktòb 2018.  Check date values in: |access-date= (help).
  49. « Wikipedia's Economic Value ». papers.ssrn.com (in anglais). Retrieved 3 févriye 2016.  Check date values in: |access-date= (help).
  50. Voir (en) Sustainability Initiative, sur Méta-Wiki.
  51. (angle) en Résolution au sujet de l'impact environnemental, sur Fondasyon Wikimedya.

Lyen deyò[modifye | modifye kòd]