Koudeta prevantif 11 novanm

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Lame brezilyen an ap tann deyò rezidans Café Filho pou anpeche l repran wòl prezidan

Koudeta prevantif 11 novanm nan[1] pafwa yo rele koudeta brezilyen 1955 la oswa refere li kòm yon "anti-koudeta"[2] oswa yon "kont-koudeta" [3] ((pt) Novembrada, Movimento de 11 de Novembro, Contragolpe, Golpe Preventivo do Marechal Lott) se te yon seri evènman militè ak politik ki te dirije pa Henrique Teixeira Lott[4] ki te lakòz Nereu Ramos te pran prezidans Brezil jiskaske Juscelino Kubitschek te pran plas pasifikman kèk mwa apre. Koudeta san san an te retire Carlos Luz nan prezidans la paske yo te sispèk li te fè konplo pou anpeche Kubitschek pran pòs. Kòm rezilta tansyon yo, Brezil te gen twa prezidan nan yon sèl semèn[5][6].

Kòmansman[modifye | modifye kòd]

Henrique Teixeira Lott an 1955

Grenn koudeta a te kòmanse nan mwa out 1954 lè asosye prezidan Getúlio Vargas te eseye asasinen jounalis opozisyon an Carlos Lacerda[7] . Lame brezilyen an te fè presyon sou prezidan an pou l kite fonksyon an; an repons, 24 out 1954, Vargas te touye tèt li. Revòlt te pete kan patizan prezidan an ki mouri kounye a, epi vis-prezidan Café Filho te pran prezidans la. Minis lagè Euclides Zenóbio da Costa (en), ki te fè pati efò pou retire Vargas, te demisyone epi pou ranplase l Café Filho te nonmen Henrique Teixeira Lott ki te relativman enkoni ak apolitik[8].

Pwochen eleksyon prezidansyèl la te pwograme pou 3 oktòb 1955, ak Juscelino Kubitschek, gouvènè Minas Gerais, te anonse entansyon li pou l kandida. Lidè militè yo, ki gen ladan Lott, te espere pou yon sèl kandida inite nasyonal kandida e yo te ekri yon memorandòm sekrè nan Café Filho ankouraje l jwenn yon kandida prezidansyèl inifye. Memorandòm nan te kòmanse koule nan piblik la ak Kubitschek te pran sa a kòm yon siy ke militè a te opoze kandidati l yo. Li pa t kapab jwenn yon kandida apwopriye, Jeneral Juarez Távora, otè prensipal memorandòm lan, te finalman deside kouri kont Kubitschek pandan Café Filho te pwomèt pou l rete net[9].

Pandan kanpay la ap pwogrese, rimè gaye ke Kubitschek te sipòte pa kominis yo. Vreman vre, Luis Carlos Prestes, tèt la te vle nan Pati Kominis Brezilyen entèdi a, te ankouraje manm li yo vote pou Kubitschek nan espwa ke li ta legalize pati entèdi yo. Kubitschek, sepandan, te di ke li pa te gen okenn entansyon legalize pati kominis la[9].

Vòt yo nan eleksyon an te divize kat fason san okenn kandida pa t resevwa majorite. Kubitschek te deklare viktwa a, men opozan li yo te rele rezilta yo an kesyon. Yo te deklare ke kandida yo te egzije yon majorite nan vòt yo pou genyen e ke vòt yo pa konnen kominis pou Kubitschek ta dwe rabè.[10] Sepandan, Tribinal Elektoral Siperyè a te deja deside ke yon kandida pa bezwen jwenn majorite vòt pou genyen eleksyon an[11]. Café Filho ensiste ke li ta inyore apèl yo defèt rezilta eleksyon an.

1e novanm, Kolonèl Jurandir Bizarria Mamede (en) te bay yon diskou piblik ki te mande pou rezilta eleksyon an kase.[12] Sa a te imilye Lott, men li pa t gen otorite dirèk pou disipline Kolonèl la. Sou 2 Novanm, Café Filho, ki te gen yon atak kè ane anvan, te tonbe malad ak pwoblèm kadyovaskilè[9]. Toujou malad 8 Novanm, Café Filho te transfere pouvwa a Prezidan Chanm Depite a, Carlos Luz.[5] Carlos Luz te yon kritik aklè nan Kubitschek e yo te kwè ke li ta ka anpeche Kubitschek pran biwo.[13] Lott te mande Café Filho epi, pita, Luz pini Mamede e li te menase pou l demisyone. Medya yo te agrandi konfli a ant de yo e li te fè li difisil pou chak bò konpwomi. [14] 10 novanm, Luz te konkli ke li pa ta pini Mamede ak Lott te demisyone nan pwotestasyon efikas jou kap vini an.

"Anti-koudeta" a[modifye | modifye kòd]

Palè Catete a se te chèz Gouvènman Federal Brezil la nan moman koudeta a

Byen ta nan 10 novanm, Lott te rankontre ak lòt lidè lame nan peyi a tankou Jeneral Odylio Denys (en) . Yo te deba sou kijan pou yo reponn deplasman Lott kòm minis e yo te deside ke Denys ta mennen lame a sezi pwen kle nan peyi a. Kèk èdtan apre, byen bonè 11 Novanm, Lott te chanje lide e li te deside ke olye de sa li ta mennen mouvman an. Li te bay lòd pou twoup yo pran kontwòl bilding lapolis, operasyon telegraf ak Palè Catete [9].

Almirante Tamandaré montre antoure pa kat pi piti bato

Lè Luz te wè siy yon koudeta ki t ap vini, li te ale nan Ministè Lamarin kote fòs aeryen brezilyen an ak marin te anonse yo te toujou sipòte Luz. Lè sa a, Luz te kouri ale nan kwazyè Almirante Tamandaré ki te mete vwal pou vil pò zile a nan Santos, São Paulo kote Luz te espere òganize rezistans. Kòm Almirante Tamandaré te deplase pou sòti Guanabara Bay yon fò ki tou pre ki endike pa drapo li pa ta gen dwa kontinye. Kwazyè a te inyore avètisman an ak fò ki tou pre yo te louvri dife, men pa gen youn nan vaksen yo konekte. Carlos Luz te bay lòd pou Almirante Tamandaré a pa retounen tire akoz posiblite pou viktim sivil yo[15][9]

Nan apremidi 11 novanm nan, Chanm Depite a ak Sena a te konvoke epi yo te vote pou mete Prezidan Sena a, Nereu Ramos, kòm nouvo prezidan an.[2]

Nan maten 12 Novanm nan, li te vin klè ke fòs zanmitay Lott te kenbe vil Santos la e ke yo pa ta pèmèt Almirante Tamandaré a ateri.[9] Bat, Luz te bay lòd pou bato a retounen Rio. Lè l rive, lame Lott te rankontre Luz e li te oblije pwomèt pou l demisyone prezidans lan anvan li te debake.[15] Luz te prezidan pandan twa jou sèlman. Pandan se tan, Café Filho, te toujou nan lopital la. Li te aprann koudeta a epi li te konsidere demisyone, men, apre konvèsasyon kontrepwodiktif ak Lott, li te deside tann pou tande evalyasyon doktè li sou sante li. Nan dat 21 Novanm, doktè Café Filho yo te pwononse l an sante pou l retounen nan travay e konsa Café Filho te pibliye yon deklarasyon pou l te pwoklame tèt li kòm prezidan yon lòt fwa ankò.[9] Sepandan, kòm li te retounen nan kapital la militè yo te mobilize yon lòt fwa ankò. Lame a te antoure apatman Café Filho ak palè prezidansyèl la te mete l anba arestasyon kay.[16] Yon ti tan apre Kongrè a te reyini e li te vote pou retire Café Filho nan biwo a.[17]

Apre vòt la, Ramos te mande Kongrè a pou l deklare yon "eta syèj" nan tout peyi a ki te pase epi ki te pwolonje pita jiskaske Ramos te kite biwo a.[12] Petisyon ki te mande Tribinal Siprèm Brezil la entèvni yo te refize paske peyi a te kounye a nan yon "eta syèj".[9]

Rezolisyon[modifye | modifye kòd]

Ramos te kontinye kenbe prezidans la jiskaske kèk mwa pita lè Kubitschek te pran biwo nan mwa janvye 1956. Sipòtè yo nan prezidans kout Luz la pa t janm pini seryezman byenke Mamede te yon ti tan arete epi pita yo te asiyen nan yon pòs rekritman lame aleka.[9][14] Café Filho te fè konnen li pa t janm planifye pou anpeche Kubitschek pran biwo.

Referans[modifye | modifye kòd]

  1. ↑ Rachum, Ilan (1977). « From young rebels to brokers of national politics: The tenentes of Brazil (1922-1967) ». Boletín de Estudios Latinoamericanos y del Caribe (23): 41–60. ISSN 0304-2634. 
  2. ↑ 2,0 et 2,1 Brewer, Sam Pope (novanm 12, 1955). « CONTROL IN BRAZIL IS SEIZED BY ARMY IN AN 'ANTI-COUP' ». The New York Times. Archived from the original on desanm 19, 2022. Retrieved septanm 14, 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  3. ↑ « Brazil - Kubitschek's administration ». Britannica (in English). Archived from the original on jen 27, 2023. Retrieved septanm 18, 2023. However, Teixeira Lott, the war minister, and Marshal Odílio Denys, who commanded army troops in Rio de Janeiro, staged a “countercoup” on November 11, 1955 
  4. ↑ « BRAZIL: The Preventive Revolution ». Time. novanm 21, 1955. Archived from the original on jiyè 15, 2023. Retrieved septanm 14, 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  5. ↑ 5,0 et 5,1 Westin, Ricardo. « Há 60 anos, crise fez Brasil ter 3 presidentes numa única semana Fonte: Agência Senado ». Senado Notícias (in Portuguese). Agência Senado. Archived from the original on septanm 15, 2023. Retrieved septanm 14, 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  6. ↑ « Brazil Quiet After Bloodless Revolt ». The Los Angeles Times (in English). novanm 13, 1955. p. 13. 
  7. ↑ Erreur Lua dans Module:Date_complexe à la ligne 376 : utilisation d'une variable globale, timestamp.
  8. ↑ RACHUM, ILAN (desanm 1977). « From young rebels to brokers of national politics: The tenentes of Brazil (1922-1967) ». Boletín de Estudios Latinoamericanos y del Caribe (23): 41–60. JSTOR 25674995. Retrieved septanm 14, 2023. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 et 9,8 Erreur Lua dans Module:Date_complexe à la ligne 376 : utilisation d'une variable globale, timestamp.
  10. ↑ Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele senado-noticias2
  11. ↑ Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele unrest-in-brazil2
  12. ↑ 12,0 et 12,1 Erreur Lua dans Module:Date_complexe à la ligne 376 : utilisation d'une variable globale, timestamp.
  13. ↑ Erreur Lua dans Module:Date_complexe à la ligne 376 : utilisation d'une variable globale, timestamp.
  14. ↑ 14,0 et 14,1 Erreur Lua dans Module:Date_complexe à la ligne 376 : utilisation d'une variable globale, timestamp.
  15. ↑ 15,0 et 15,1 Erreur Lua dans Module:Date_complexe à la ligne 376 : utilisation d'une variable globale, timestamp.
  16. ↑ « BRAZIL: What, Another Coup? ». Time Magazine. desanm 5, 1944. Archived from the original on septanm 21, 2023. Retrieved septanm 14, 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  17. ↑ Erreur Lua dans Module:Date_complexe à la ligne 376 : utilisation d'une variable globale, timestamp.
Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Koudeta_prevantif_11_novanm&oldid=842275 »