Gonayiv (komin)

al gade paj ki genyen lis atik menm non yo.

Gonayiv (komin)
Gonayiv
vil nan awondisman Gonayiv

Gonayiv (komin)
anblèm
koodone yo	lat 19° 27′ Nò lon 72° 41′ Lwès

jewografi

sipèfisi

573,58 km²

politik

Pont Tamarin, Bassin, Petit Rivière de Bayonnais, Poteaux, Labranle

seksyon kominal

demografi

popilasyon	324 043 ab.
dansite	565 ab./km²
popilasyon dat	2009

Gonayiv se yon vil nan peyi Ayiti.

Vil Gonayiv sitiye l a 171 kilomèt de kapital Ayiti a, Pòtoprens. Gonayiv jwi yon klima nòmal. Gonayiv se youn nan vil ki pi ansyen nan peyi a. Administrativman, Gonayiv sibdivize kounye a an senk (5) seksyon kominal. Li gen pou pi piti desanswasanteyen(261) lokalite ak san sèz (116) lojman. Li genyen tou yon distri, Bayonnais, ki tonbe anba 3yèm seksyon kominal Petite Rivière de Bayonnais.

Chèf depatman Latibonit, komin Gonayiv limite nan nò ak komin Pilat, Gros Morne, Terre Neuve ak Anse Wouj; nan sid, pa Gòlf Gonâve ak minisipalite Lestè, Desalin ak Saint-Michel de l'Attalaye; sou bò solèy leve, pa minisipalite Plaissance, Pilat ak Ennery ak nan lwès, pa Gòlf Gonâve ak minisipalite Terre Neuve ak Anse Rouge.

Nan epòk Endyen yo, Gonayiv te pote non Gonaïbo, non tèm Endyen an ki te deziyen yon lokalite Caciquat de la Maguana. Gonayiv se yon komin transvèsal ki konekte depatman nò ak depatman lwès. Li rich nan kiryozite, tou de istorik ak kiltirèl.

Moun ki rete nan komin nan rele gonaïviennes, gonaïviennes. Fèt patwonal sen patwon yo, Saint Charles Borromeo ak Our Lady of Visitation, selebre 4 novanm ak 2 jiyè respektivman.

Yon vil istorik, Gonayiv te temwen anpil evènman politik. Pandan Lagè Endepandans lan, li te konsidere kòm yon vil nan ostilite kont kolon franse. Nan mwa fevriye 1802, batay nan ravin koulèv la toupre Gonayiv montre premye konfwontasyon ant lame Tousen Louvèti a ak twoup Rochambeau yo. Se te toujou nan Gonayiv ke Tousen Louvèti te arete e yo te anbake pou Okap e apre an Frans. Gonayiv te sit rankont ensije premye janvye 1804 devan lotèl peyi a pou te deklare endepandans epi bay Jean Jacques Dessalines otorite siprèm1. Nan dat 1ye janvye 1904 ak 2004, se te plas komemorasyon santyè a ak bisantnè endepandans peyi a.

Kidonk, Gonayiv te prezan nan kèk gwo evènman ki make listwa peyi a. Egzanp yo enkli siyen Lwa Endepandans lan, leve kanpe popilè kont diktati Divalye a, rebelyon kont ansyen Prezidan Jean Bertrand Aristide.

Soti nan pwen de vi nan pwodiksyon ekonomik, li se pi popilè pou sèl li yo (klori sodyòm). Gonayiv toujou kenbe anprent kiltirèl zansèt nou yo. Nan tanp vodou rejyon Gonayiv yo menm fèt jodi a gwo seremoni ki dedye ak lespri fanmi wayal Dahomey; chante, dans, sakrifis elatriye. Temwen kote yo pi popilè tankou Soukri, Lakou Souvenans.

Istwa

Gonayiv te fonde an 1422 pa Endyen yo. Gonayiv se yon Vil senbolik, akòz patisipasyon li nan revolisyon an Ayisyen, vil sa a pral pwouve nan tout listwa peyi Dayiti se yon vil rezistans epi li rekonèt kòm bèso Endepandans pou tout mond lan.

Moniman

• Estati Jan Jak Desalin
• Plas Dam
• Plas Boutèy
• Memoryal Endepandans
  

Pèsonalite

• Maurice Sixto (1919-1984), imoris ayisyen ki fèt nan Gonayiv
• Jacques Stephen Alexis
• Jacques-Édouard Alexis
• Ralph Chapoteau, pent
• Samuel F. Dauphin (1987-), powèt-ekriven ayisyen ki fèt nan Gonayiv
• Yacinthe Valmy, powèt-ekriven ayisyen ki fèt nan Gonayiv
• Glaude Japhet (1971-), powèt-ekriven ayisyen ki fèt nan Gonayiv
• Thélyson Orélien (1988-), ekriven-powèt ayisyen ki fèt nan Gonayiv
• Wilbert Estiverne, jounalis, manm Fondatè nan mouvman an Idevèt
• Johnny Joseph
• Emeline Michel, chantèz
• Wilguens Régis (1985-), ekriven, ki fèt nan Gonayiv. Otè sèl liv sou politik kiltirèl pòs-sismik an Ayiti : Comment penser la politique culturelle haïtienne de reconstruction et de valorisation du patrimoine bâti après le séisme?