Pik Lasèl
Pik Lasèl (lang franse : Pic la Selle) se yon mòn ki sitiye nan chèn Lasèl nan Ayiti. Li se pwen ki pi wo nan peyi a ak 2 680 mèt nan altitid, depase somè a Pik Makaya ki leve a 2 347 mèt nan masif Lawòt.
Jewografi[modifye | modifye kòd]
Lokalizasyon[modifye | modifye kòd]
Pik Lasèl sitiye nan chèn Lasèl, yon ranje mòn ki sitiye nan sidès nan Ayiti epi ki pwolonje nan direksyon lès nan Repiblik Dominikèn kote li pran non an chèn Baworiko. Li sitiye nan komin Fonvèrèt, nan awondisman Kwadèbouke, depatman Lwès. Vilaj ki pi prè yo se Jantilyom ak Kalalo, ki abite sitou pa forestye.
Idwografi[modifye | modifye kòd]
Majorite rivyè rejyon an soti nan Masif Lasèl, nan zòn ki baze sou bazalt lan.
Rivyè Blanch ak Rivyè Griz pran sous yo anvan yo koule nan bè Pòtoprens, yon santèn kilomèt, aprè yo fin travèse epi wouze plenn Kildesak.
Jewoloji[modifye | modifye kòd]
Pik Lasèl a ki dwe nan yon masif konplèks ki te fòme nan plato kalkè ranje nan nivo ak gen yon topografi kastik. Sa yo se esansyèlman te fè leve nan bazalt, tif ak dolerit nan Kretase. Seri sedimantè yo reprezante de (2) ansanm, yon baz detritik nan grè ak ajil, ki soti nan Paleyosèn siperyè a rive nan Eyosèn a, ak yon sikouch kalkè nan pati mens ak regilye. Seri magmatik yo, ki konstitye yon senkyèm nan masif la, fòme kè a, reprezante pa wòch volkanik bazaltik.[1],[2]
Klima[modifye | modifye kòd]
Nan Masif Lasèl a, lapli yo reprezante anviwon 2 000 mm chak ane. Tanperati mwayèn anyèl la se 20 °C. Van kònen soti nan nò-nòdès la pandan sezon lapli a (septanm rive novanm) ak soti nan lès-sidès rès ane a. Pik la se tou pwen an imid nan peyi a.
Ekoloji[modifye | modifye kòd]
Mòn lan kouvri pa yon masif forè vas te konpoze nan yon espès andemik : Pen Ispanyola (Pinus oksidantalis), yo jwenn sèlman nan Ayiti ak Repiblik Dominikèn.
Ansyen fon fètil yo kote koule toran ak rivyè yo masif Lasèl pou plis pase senkant (50) ane nan plen dekadans ekonomik. Lapli lave teren fètil ki vin pi pòv chak ane. Etid anviwònman rekòmande aplikasyon strik nan règleman konsènan rezèv natirèl pi wo a yon altitid nan 1 000 mèt, pou kontre aktivite natirèl la kas ak faktè antwopik nan vilnerabilite. [3]
Istwa[modifye | modifye kòd]
Plizyè evènman te afekte seryèzman zòn nan alantou Pik Lasèl pandan denyè deseni. Yon dezas idwo-meteyowolojik te fèt nan mwa me 2004. Gwo lapli toransyèl aprè yon vag twopikal te baleye vilaj Fonvèrèt, 13 kilomèt nan nòdès somè a, ak mete anba dlo vilaj Mapou, nan sid. [4] Dlo sa yo te soti egzakteman nan Pik Lasèl, transpòte nan ravin frajilize pa yon kalkè fryab, nan anpil depresyon fèmen, dolin oswa polje, ak leve nan pye mòn sa a soulajman karstik. Men, masiv debwazman sa a nan rejyon forè agrave fenomèn la. Inondasyon anvan yo akòz siklòn Hazel (1954), Gordon (1994) ak espesyalman Georges, nan lane 1998, te deja konsiderableman febli balans ekolojik la.
Kilti popilè[modifye | modifye kòd]
Youn nan anpil lejand ayisyèn di ke nan pik Lasèl de (2) lakansyèl yo fèt, yon gason, lòt fi a, tou de èt doue ak lavi, ki moun ki, pini ak yon swaf dlo ensasyab, bwè dlo rivyè, pafwa bliye touprè sous dlo yo kap miltilkolo yo.[5]
Gade tou[modifye | modifye kòd]
- Jewografi Ayiti
- Lis peyi pa rekò
Referans[modifye | modifye kòd]
- ↑ Rapport de Reconnaissance Géologique, Direction de la Géologie et des Mines d'Haïti, Bureau des Mines et de l'Énergie, desanm 2006
- ↑ Gade tou carte géologique d'Haïti
- ↑ Rapport de la mission intersectorielle, diagnostic des communautés sinistrées, mesures d'adaptation, Ministère de l'Environnement, programme Changements climatiques, République d'Haïti, out 2004
- ↑ Haïti : une relecture de la catastrophe de mai 2004, Michelet Clerveau, Centre de recherche, d'Information et de Formation pour la Sensibilisation et la Gestion des Risques Naturels.
- ↑ Croyances et pratiques magiques dans la vallée de Marbial, Haïti, Alfred Métraux, 1953
