Malarya

Malarya

Malarya se yon enfeksyon nan san ki ban nau lafyèv ak frison. Se yon kalite marengwen ki mache bay moun parazit malarya a. Lè li pike yon moun malad, li souse parazit malarya ki nan san moun lan. Apre sa, lè Ii pike yon lòt moun, Ii mete parazit yo nan kò moun lan.

Siy ak Sentòm

Anopheles

Konnen sin ki posib pou yon enfeksyon malarya, tankou fyèv, frison, maltèt, kò fè mal, fatig, noze (kè plen) ak vomi, dyare, ak po jon.

Lè nap fè kriz malarya, nou santi sekous maladi a chak 2 osinon 3 jou. Kriz la menm ka pran yon bon ti tan, men ki jan li devlope:

1. Li koumanseak frison, maltèt. Moun lan vin frèt osinon li pran tranble. Sa ka dire yon kadè jouk inèdtan konsa.

2. Apre frison an pase, lafyèv di men mwen. Yon lafyèv cho ki 40 degre osinon plis. Moun lan fèb, po li vin wouj, epi lap depale. Lafyèv la ka rete lontan sou li.

3. Lè kriz la pral fini, moun Ian koumanse swe epi lafyèv la tonbe. Apre yon kriz lafyèv konsa, moun lan santi l fèb, men li pa santi l malad.

Malarya konn bay lafyèv chak 2 osinon 3 jou(dapre kalite malarya nou genyen an). Men, lè nou fèk pran li, li ka ban nou lafyèv chak apremidi. Sou timoun piti ak sou moun ki fè malarya deja, li ka pa parèt jan nou di l la a. Se poutèt sa, nenpòt le yon moun gen lafyèv li pa konn sak ba li l, se pou I fè yon analiz san pou malarya.

Moun ki toutan ap soufri malarya yo vin gen wo larat, epi yo soufri anemi (san yo dlo).

Tretman

• Si nou kè se malarya nap fè osinon si nou gen yon lafyèv kap ale vini, ale nan dispanse pou yo fè yon analiz san pou nou.
• Si pa gen dispansè pre lakay nou, pran klowokin osinon nenpòt grenn lafyèv malarya nou we ki pi bon pou zòn lan. Pou klowokin lan, sèvi ak grenn ki gen 150 mg. Granmoun va pran 4 grenri pou koumanse, 3 grenn demen maten epi 3 grenn apre de men maten. Sa fè 10 grenn klowokin
• Si apre nou pran klowokin Ian, nou fe yon ti refe, men nou we lafyev la rekoumanse apre kekjou, nou ka bezwen yon lot renmed, tankou primakin. Mande konsey nan dispanse a.
• Si yon moun ki soufri malarya koumanse ap fè kriz osinon li bay lot siy sèvo l atake le sa a li ka gen malarya nan sèvo, ale wè doktè lamenm. Pou piki klowokin.
• Pran aspirin pou kalma doulè a.
• Bwè anpil dlo, anpil ji, anpil bouyon, menm si bouch la pa gou.

Prevansyon

Malarya se maladi yo jwenn nan anpil peyi kote ki fè cho sou latè a. Si tout moun kole zepòl ansanm, yo ka rive kontwòle li. Tout mwayen kontwòl sa yo, se pou nou fè yo tout ansanm, anmenmtan.

• Pa kite marengwen pike nou. Dòmi kote ki pa gen marengwen osinon anba dra. Kouvri kabann tibebe yo ak yon moustike osinon yon ti twal fen fen.
• Bay ajan yo tout konkou nou kapab lè yo vin nan bouk nou an. Di yo si gen moun nan fanmi an ki gen Iafyev epi kite yo pran san pou analiz.
• Si nou kwè nou gen malarya, pran renmèd lapoula. Apre nou fin pran renmèd, marengwen ki mode nou pap ka bay lot moun malarya.
• Detwi tout marengwen ansanm ak pitit yo. Marengwen peple nan dlo ki dòmi. Netwaye tout ma dlo, tout twou, tout ti mamit, mòso vesèl, po lanbi, po
• Nou ka anpeche malarya a antre sou nou, osinon nou ka kraze fòs li, si chak lè nou pran grenn pou lafyev malarya.
• Pou evite fanm ansent yo fè malarya, ba yo de grenn 150 mg. Klowokin chak semenn pandan tout gwosès la. kokoye, kawotchou machin ki kenbe dlo. Chache tout basen dlo ak marekaj kote marengwen al ponn, osinon vide lwil ladan yo. Si nou sèvi ak banbou pou fè lantouraj, fè timoun yo plen twou yo ak sab.

• Si li posib, rete anndan kay yon kote ki fèmen ak til oubyen ki klimatizè ant lè solèy leve ak lè solèy kouche.
• Si pa genyen yon kote fèmen ak til oubyen klimatizè pa disponib, sèvi ak flit ki genyen "pyrethroid" nan kote w ap viv epi dòmi anba til, depreferans sa ki flite ak anti-ensèk.
• Pou plis enfemasyon sou fason pou kòmande til pou kabann, vizite www.travmed.com, telefòn 1-800-872-8633 oubyen www.travelhealthhelp.com, telefòn 1-888-621-3952
• Mete chemiz manch long, pantalon long, ak chapo lè ou soti deyò.
• Flit ki genyen DEET (N,N-diethyl-meta-toluamide) bay bon pwoteksyon. Swiv enstwiksyon ki sou etikèt pwodwi a.
• Li enstwiksyon ki sou etikèt la pou ou asire pwodwi pou repouse ensèk yo apwopriye pou laj moun nan. Ou pa dwe sèvi ak DEET sou timoun ki genyen mwens pase de mwa.
• Timoun pa dwe manevrepwodui pou repouse ensèk. Granmoun dwe pase pwodwi pou repouse ensèk nan men yo dabo epi pase li sou ko ak rad timoun nan, evite zye ak bouch timoun nan.
• Sèvi ak yon til ki seze ak elastik arebò li pou ou kouvri chez ou pote tibebe pou ou ka pwoteje yo. .
• Konsantrasyon DEET ki pi fò ka dire plis tan, men, yon ki plis pase 50% pa bay oken pwoteksyon anplis. Pwodwi DEET ki pran tan pou yo deklennche kapab dire plis pase pwodui likid.

Medikaman pou malarya

Gen twa jan yo ka savi ak medikaman ki bon pou malarya:

• Tretman pou moun ki gen maladi a, Nou ba Ii medikaman an ehak jou pandan de twa jou.
• Pou kraze jèm maladi a (parazit la) ki ka nan san nou pou li pa fè nou malad. Yo fè tretman sa a nan zòn kote yo konnen moun fasil ka pran maladi sa a, sitou pou timoun ki fèb osinon ki malad. Yo ba yo medikaman an yon fwa ehak senmenn.
• Pou kontwole maladi a: kalite tretman sa a atout li pwoteje yon moun pou li pa pran malarya, li kite kò l pran fòs pou Ii kadefann tèt li limenm. Lè sa a, se pou nou pran ransèyman nan Depatman lasante osinon nan men yon ajann sante pou nou konnen ki medikaman kap pi bon pou zòn kote nou rete a. Anpil kote se Klowokin ki pi bon medikaman pou malarya. Men, gen kèk kalite malarya, lè nou genyen yo, se pou nou pran prirnakin ansanm ak Klowokin lan.